ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΤΙΚΗ

Τραγουδιστής πολλά εύμορφος νέον εύμορφον ερωτεύθη…

του Παναγιώτη Ευαγγελίδη  

Ο Άλκης είναι η λιτανεία μιας αδιέξοδης ερωτικής συνάντησης με φόντο την Ελλάδα του σήμερα, που όμως μας πηγαίνει πολύ πίσω στην ιστορία της απελευθέρωσης της ερωτικής επιθυμίας, ενώ ένα «παλιό» δημοτικό τραγούδι με την καθαρή του ποίηση είναι σαν να αγνοεί ακόμη και την ύπαρξη σεξουαλικών απαγορευμένων.

Γεράσιμος Δενδρινός
Άλκης
Εκδόσεις Μεταίχμιο, 2003

Ο Άλκης είναι η ιστορία μιας συνάντησης που ενώ έχει τις προδιαγραφές μιας ευτυχισμένης συνέχειας, είναι εξ αρχής καταδικασμένη από την ίδια τη στάση και τη θέση των πρωταγωνιστών της.

Ο Άλκης, νεαρός καθηγητής μαθηματικών, γνωρίζεται με τον Ηλία και κάνουν έρωτα ένα καλοκαιρινό βράδυ σε ένα εγκαταλειμμένο εργοστάσιο, κάπου στο Θριάσιο Πεδίο. Ο Ηλίας θέλει μια συνέχεια στην γνωριμία τους, ο Άλκης όμως φεύγει χωρίς να δώσει κάποια υπόσχεση και προσπαθεί να αντισταθεί στην έλξη του, για να ξανασυναντήσει λίγο αργότερα τον άνθρωπο της βραδιάς στο πρόσωπο του πατέρα ενός από τους μαθητές του.

Έχουμε εδώ όλα τα συστατικά μιας τυπικής γκέι ιστορίας σε ελληνικό έδαφος. Ο Άλκης, ευαίσθητος και εσωστρεφής πρωταγωνιστής, εραστής της ποίησης και της μοναξιάς που μέχρι το τέλος δεν θα καταφέρει να μάθει τι θέλει και να απλώσει το χέρι να το πάρει, αλλά θα αφήνεται έρμαιο των θολών ψυχικών του διαθέσεων και ενός έρωτα που στην καλύτερη περίπτωση έχει την μορφή μιας σωματικής υποταγής σε ένα παντοδύναμο ένστικτο. Η κατάκοιτη μάνα στην οποία ξαναγυρίζει κάθε φορά ύστερα από τα νυχτερινά ερωτικά του περιδιαβάσματα, τρέχοντας σχεδόν, με ένα μίγμα αφοσίωσης και αποστροφής, πιστός και ιδανικός εραστής της, δυστυχισμένος, αλλά πάντα στο πλάι της. Η Σοφία, η πρώην συνάδελφος και παρ' ολίγον ερωμένη του που πάντα τον θέλει και προσπαθεί να τον χειραγωγήσει, ο Ηλίας, τυπικός έλληνας μικροαστός, παντρεμένος με την Άννα. Το παιδί τους, ο Κλέαρχος, που θα γίνει το πιόνι ανάμεσα στους πρωταγωνιστές και στην δυσκολία τους να προχωρήσουν πιο πέρα από μια σωματική συνεύρεση στα σκοτεινά που καταλήγει σε φυγή και αρχή καινούργιου κύκλου ενοχών και δυσκολίας ύπαρξης και επικοινωνίας.

Όλα γυρίζουν σε κύκλους, το μικρόψυχο αδιέξοδο των ηρώων σήμερα πια φαντάζει σχεδόν ακατανόητο. Σαν να επιβεβαιώνονται οι ρήσεις κάποιας παρωχημένης, αλλά πάντα ουσιαστικά κρατούσας, ψυχαναλυτικής αντίληψης ότι δεν μπορεί να υπάρξει ομοφυλόφιλος που να τα έχει καλά με τον εαυτό του και να μπορεί να γίνει ευτυχισμένος όπως είναι. Καμία ανατροπή δεν προσφέρεται εδώ, καμία ανάλυση ή υπέρβαση. Η ιστορία θα μείνει μετέωρη, τα πρόσωπα δεν θα δουν από πουθενά ακτίνα φωτός, στο τέλος η σύζυγος θα έρθει σε επαφή με τον εραστή και απλά θα αναμασήσουν μαζί τις εκατέρωθεν δυστυχίες. Ούτε καν η δύσμοιρη μητέρα θα υποψιαστεί την θυσία του απολωλότος της, ώστε να πάρει κάποια, έστω και διεστραμμένη, ικανοποίηση.

Αν ένας άνθρωπος μελλοντικών εποχών διαβάσει αυτό το αφήγημα θα ανατριχιάσει από θλίψη μπροστά στα ακατανόητα βάσανα των ηρώων και θα αναρωτηθεί, με το δίκιο του, πάνω στην εν λόγω περίεργη αρρώστια με αυτά τα τρομερά σύνθετα και παράλογα συμπτώματα. Θα απορήσει για το πώς μια εκατέρωθεν δυνατή ερωτική έλξη γεννάει αγωνία και κατάθλιψη, πώς μια ευτυχισμένη συνάντηση κορμιών οδηγεί σε φυγή και φέρνει απόγνωση.

Πενθούμε τον παράδεισο αφού τον έχουμε ζήσει και χάσει, όχι όταν μας προσφέρεται και εμείς τον αρνιόμαστε πεισματικά. Η εποχή είναι προ πολλού πλέον ώριμη για μια αντιμετώπιση της ομοφυλοφιλίας όχι πλέον σαν κάποιο ταμπού που πρέπει να ξεπεραστεί, όχι σαν κάποιο δράμα σκοτεινό και απαγορευμένο, αλλά σαν μια έκφραση ερωτικής επιθυμίας και πραγμάτωσης που έχει ίσες πιθανότητες ευτυχίας και ομορφιάς όπως κάθε άλλη. Και όχι πια με τον τόνο της απολογίας αλλά μ' εκείνον ενός ελεύθερου πνεύματος που δεν έχει να δώσει λογαριασμό σε κανέναν.

Ένας συγγραφέας έχει το δικαίωμα να εκφράσει αυτό που επιλέγει και τον καίει. Όταν όμως το μυθιστόρημά του κλείνεται κι αυτό σαν γραφή και δομή, συντροφιά με τους ήρωές του, σε έναν κόσμο ζοφερό και αδιέξοδο και καταλήγει να γίνει μια μονοδιάστατη καταγραφή ενός κουραστικού κύκλου νεύρωσης, αναρωτιέμαι γιατί να προστίθεται στον τεράστιο όγκο συναφών προσπαθειών έκφρασης μιας εσωτερικής ομίχλης και οδύνης που δεν απελευθερώνει ούτε καν τον ίδιο τον γράφοντα, και αυτό όχι βέβαια σε προσωπικό επίπεδο, αλλά σε αυτό μιας δημιουργίας που θα μπορούσε να φωτίσει με τη λάμψη της και άλλες σκοτεινές και χωρίς πυξίδα ζωές.

Γεωργίου Τερτσέτη
Άνδρας τον άνδρα ν' αγαπά
Εκδόσεις Περίπλους, 1996

Τον Γεώργιο Τερτσέτη τον ξέρουμε ως ιδεολόγο και αδέκαστο δικαστή που εναντιώθηκε στην θανατική καταδίκη του Θ. Κολοκοτρώνη στην παρωδία δίκης του από τους Βαυαρούς του Όθωνα. Μέλος της Φιλικής Εταιρίας, οπαδός των γλωσσικών ιδεών του Δ. Σολομού περί Δημοτικής, έγραψε κείμενα και ομιλίες καθώς και ποιήματα σε ύφος Δημοτικού Τραγουδιού. Θεωρείται πρόδρομος της Ελληνικής Λαογραφίας.

Το τραγούδι του Άντρας τον άντρα ν' αγαπά έχει την αναπάντεχη φρεσκάδα και ανατρεπτικότητα των γνήσιων δημοτικών τραγουδιών. Μια καθαρή μορφή ποίησης που δεν εμπλέκεται στα γρανάζια ιδεολογιών ή κάποιας θέσης για τον κόσμο, αλλά μας παραθέτει καθαρές εικόνες ομορφιάς και αισθήσεων.

Ένας λαουτάρης αγαπά έναν πολλά εύμορφο νέο και τραγουδάει τον έρωτά του, προκαλώντας έτσι τον φθόνο και την μανία των νέων γυναικών που βλέπουν τον θεσμό του γάμου και την αναπαραγωγική διαδικασία, αλλά και βέβαια το ίδιο τους το κρεβάτι, να απειλούνται. Σκοτώνουν τον λαουτάρη, πετάνε το κεφάλι του στον ποταμό μαζί με το λαούτο. Κι εκείνος ταξιδεύει στα ύδατα, σε ποτάμια και θάλασσες και ακόμα τραγουδάει. Μέχρι που κάποιοι άντρες μαζεύουν το κεφάλι που τραγουδάει και το λαούτο που παίζει, το θάβουν και τιμωρούν τα «ξώφρενα κοράσια».

Μέσα σε ελάχιστες σελίδες έχουμε εδώ το πανόραμα ενός κόσμου ομορφιάς, έρωτα, φθόνου, μισαλλοδοξίας και μαγικής πραγματικότητας. Μια ματιά της καρδιάς που η καθαρότητά της δεν σκιάζεται από καμία προκατάληψη, από καμία έγνοια για διδαχή ή διαμαρτυρία. Μια ματιά ηδονική, εκείνη η ηδονή που δεν σκλαβώνει, αλλά οδηγεί στην υπέρβαση και τον σεβασμό κάθε χαρακτηριστικού, κάθε ομορφιάς, κάθε έρωτα.