Ρεπορτάζ

Alfred Kinsey

Ο νονός του 10%

του Δημήτρη Αγγελίδη

Τι κοινό έχουν το 10%, μια ταινία, μια στατιστική κλίμακα, και ένας καθηγητής ζωολογίας που κατηγορείται ότι ευθύνεται για την ηθική παρακμή της Αμερικής;

Προς το τέλος της ταινίας Kinsey, μια καλοστεκούμενη ηλικιωμένη γυναίκα (Lynn Redgrave) μπαίνει στο γραφείο του καθηγητή σεξολογίας, παλιότερα ζωολογίας, Alfred Charles Kinsey (Liam Neeson). Χαμογελά πλατιά, δακρύζει, και του λέει ότι η ζωή της άλλαξε, χάρη σ'αυτόν. «Για πολλά χρόνια είχα σχέση με μια γυναίκα. Φυσικά στα κρυφά. Δεν ξέραμε πώς να τη χαρακτηρίσουμε, ήταν σαν να μην υπάρχουμε. Σας ευχαριστώ που δείξατε ότι υπάρχουμε».

Στην Αμερική του 1948, όταν ο Kinsey εξέδωσε τη Σεξουαλικότητα των Αρρένων, η μόνη αποδεκτή σεξουαλική δραστηριότητα ήταν αυτή του ετεροφυλόφιλου και παντρεμένου ζευγαριού. Κάθε άλλη σεξουαλική δραστηριότητα ήταν της αρμοδιότητας του εξομολογητή ή του ψυχίατρου. Ο Kinsey θέλησε να δει ποια ήταν η πραγματική εικόνα όσον αφορά το σεξ, χωρίς τη μεσολάβηση της ηθικολογίας. Μαζί με φοιτητές και συνεργάτες του στο Σεξολογικό Ινστιτούτο που είχε ιδρύσει στο Πανεπιστήμιο της Ιντιάνα, πήρε προσωπικές συνεντεύξεις από περισσότερους από 12.000 άνδρες, ρωτώντας τους αυτά που δεν είχε τολμήσει να ρωτήσει ποτέ κανείς (το ερωτηματολόγιο ξεπερνούσε τις 300 ερωτήσεις). Ένα από τα πολλά που ανακάλυψε ήταν ότι ένα 37% των ανδρών είχε τουλάχιστον μία σεξουαλική εμπειρία με άλλον άνδρα.

Όλοι αυτοί δεν ήταν αναγκαστικά ομοφυλόφιλοι. Ο Kinsey πίστευε ότι ο ερωτικός προσανατολισμός δεν είναι ζήτημα επιλογής άσπρου ή μαύρου, αλλά ζήτημα αναλογίας - ένα γκρίζο άλλοτε πιο σκούρο, άλλοτε πιο ανοιχτό. Έτσι, δημιούργησε μια κλίμακα από το 0 ως το 6 και κατέταξε τους άνδρες ανάλογα με την έλξη τους προς τα δύο φύλα (η οποία υπολογίστηκε λαμβάνοντας υπόψη τις φαντασιώσεις, τις σκέψεις, τη σεξουαλική τους δραστηριότητα, και άλλες μεταβλητές). Το 0 σήμαινε καμία έλξη προς τους άνδρες, το 6 καμία έλξη προς τις γυναίκες. Η έρευνα έδειξε ότι ένα 8% των ανδρών βρίσκονταν στο 3, δηλαδή στη βάση. Οσοι πέρασαν τη βάση, ήταν δηλαδή κυρίως ή αποκλειστικά ομοφυλόφιλοι, αποτελούσαν ένα 10%.

Το βιβλίο, ένας τόμος 800 σελίδων με στατιστικές και αναλύσεις, βρέθηκε αμέσως στην πρώτη θέση της λίστας μπεστ σέλλερ των New York Times, και παρέμεινε για πολλές εβδομάδες. Το Time το συνέκρινε με την εκδοτική επιτυχία του Οσα παίρνει ο άνεμος.

Αλλά οι αντιδράσεις των ηθικολόγων ήταν ισχυρές, κι έγιναν ισχυρότερες μετά την κυκλοφορία της Σεξουαλικότητας των Θηλέων το 1953, που έδινε μια εικόνα της αμερικανίδας μάνας κι αδελφής που διέφερε από την επικρατούσα. Αποτέλεσμα ήταν το Ίδρυμα Ροκφέλερ, που είχε χρηματοδοτήσει την έρευνα, να αποσύρει τα κεφάλαια. Ακόμη και σήμερα, το Ινστιτούτο Kinsey αναγκάζεται να διαψεύδει κατηγορίες ότι χρησιμοποίησε υλικό από βασανιστήρια των Ναζί και συνέπραξε σε μαζική κακοποίηση παιδιών. Και η ταινία Kinsey έχει συναντήσει ισχυρή αντίδραση από αμερικανικές ακροδεξιές οργανώσεις, που κατηγορούν το Χόλιγουντ ότι «αγιοποιεί τον άνθρωπο που ευθύνεται για την ηθική παρακμή της Αμερικής».

O Kinsey δέχτηκε πολύ περισσότερα βέλη από τους αμερικάνους ηθικολόγους σε σύγκριση με άλλους προάγγελλους της σεξουαλικής επανάστασης των '60s. Ένας λόγος είναι η απήχηση της έρευνας στο κοινό, που σημαίνει ότι λειτούργησε ως αποτελεσματικό εργαλείο πίεσης για αλλαγές. Οι New York Times δεν άργησαν να ζητήσουν ν' αλλάξει η νομοθεσία περί γενετήσιων εγκλημάτων, η οποία, όπως έδειχνε η έρευνα, θεωρούσε εγκληματίες τουλάχιστον το μισό ανδρικό πληθυσμό. Ενας άλλος λόγος είναι το εύρος και το μέγεθος του δείγματος, που δεν ήταν εύκολο ν'αγνοηθούν. Κι ένας τρίτος, η θετικιστική μέθοδος που ακολούθησε ο Kinsey και καθιστούσε τα στοιχεία του αδιαμφισβήτητα.

Παρότι ο Kinsey μετέτρεψε τον εαυτό του και τους γύρω του σε σεξουαλικά πειραματόζωα – μεγάλο μέρος της ταινίας αφορά τη σεξουαλική σχέση του με τον φοιτητή του, Wardell Pomeroy (Chris O' Donnell), και στη συνέχεια τη σεξουαλική σχέση του Pomeroy με τη γυναίκα του Kinsey, Clara McMillen (Laura Linney) –, συγχρόνως διατήρησε την αυστηρότητα ενός προσεκτικού και ουδέτερου παρατηρητή. Κατέγραφε τα πάντα, αλλά δεν έπαιρνε θέση.

O Kinsey αντιμετώπισε το σεξ όπως τις σφήκες που μελετούσε για είκοσι χρόνια πριν στραφεί στη σεξολογία. Και οδηγήθηκε στο ίδιο συμπέρασμα: όπως κάθε σφήκα διαφέρει από την άλλη, έτσι και η σεξουαλική συμπεριφορά διέπεται από ποικιλία. «Πρώτος ο Kinsey είπε ότι η σεξουαλικότητα του καθενός είναι μοναδική», λέει ο σκηνοθέτης της ταινίας, Bill Condon, «και συνεπώς στην ανθρώπινη σεξουαλικότητα ο όρος "φυσιολογικό" δεν ισχύει. Υπάρχει μόνο το "συνηθισμένο" ή το "σπάνιο"».

Το γεγονός ότι αυτή η άποψη ακούγεται πολύ λιγότερο προκλητική σήμερα σε σχέση με 60 χρόνια πριν και μπορούμε σήμερα να μιλάμε για τη σεξουαλικότητα χωρίς να σκεφτόμαστε το κρεβάτι του γάμου ή το ντιβάνι του ψυχαναλυτή, το οφείλουμε εν μέρει στον Kinsey. Το 10% χρωστά στον Kinsey περισσότερα απ'το όνομά του. Σ' ένα βαθμό, του χρωστά την ύπαρξή του.