Και βέβαια δε σας αφορά

Βιβλίο

του Λύο Καλοβυρνά

Το πρώτο σοβαρό ελληνικό βιβλίο που μιλάει για την οροθετικότητα από την πλευρά μιας οροθετικής καταπολεμά την άγνοια και σπέρνει τον τρόμο.

Ελάχιστα έχουν γραφεί από έλληνες οροθετικούς για το HIV. Το AIDS στη χώρα μας παραμένει απρόσωπο, αφού σχεδόν κανείς οροθετικός δεν έχει μιλήσει δημοσίως, εκτός από μία γραφική αρνήτρια της ασθένειας.

Το κενό αυτό έρχεται να καλύψει η Αλεξάνδρα Αθηναίου με το βιβλίο της Και βέβαια δε σας αφορά (εκδόσεις Οξύ, 2007). Ένα αυτοβιογραφικό βιβλίο γραμμένο στο πρώτο πρόσωπο, στο οποίο η συγγραφέας αφηγείται την περιπέτειά της ως οροθετικής, από τη στιγμή που το έμαθε με άσχημο τρόπο όταν νόσησε ο νεογέννητος γιος της.

Στόχος του βιβλίου, όπως δηλώνει η Αθηναίου, είναι να ευαισθητοποιήσει τους ετεροφυλόφιλους και κυρίως τις γυναίκες γύρω από τον κίνδυνο μετάδοσης, καθώς οι περισσότεροι πιστεύουν ότι το AIDS δεν τους αφορά. Ένας δεύτερος στόχος της είναι να καταπολεμήσει τον στιγματισμό και τις προκαταλήψεις που έχει η κοινωνία γύρω από το HIV και τους οροθετικούς.

Οι στόχοι της είναι αναμφισβήτητα καίριοι και σημαντικότατοι και ως ένα βαθμό τον πρώτο τον πετυχαίνει. Η ίδια είναι μια ευυπόληπτη γυναίκα της καλής κοινωνίας, σπουδαγμένη, πετυχημένη, μακριά από τα στερεότυπα που έχει ο κόσμος για τους «περιθωριακούς» οροθετικούς. «Καταξιωμένη», όπως αυτοπροσδιορίζεται κάπως παράξενα στον υπότιτλο. Το να κολλήσει εκείνη HIV –και μάλιστα από τον μόνιμο και μοναδικό της ερωτικό σύντροφο– χτυπάει καμπανάκι για πολλές γυναίκες.

Τον δεύτερο στόχο, αυτόν της καταπολέμησης των προκαταλήψεων, δυστυχώς όχι μόνο δεν τον πετυχαίνει αλλά αντιθέτως, τον αντιστρατεύεται. Το βιβλίο βουλιάζει σε βάλτους μελοδράματος και αυτοοικτιρμού. «Είχα εθιστεί στον πόνο που είχα μάθει από μικρή», εκμυστηρεύεται κάπου η συγγραφέας και έχει προφανώς δίκιο. Αν εξαιρέσει κανείς την ατυχία που της επιφύλαξε η μοίρα με το να μολυνθεί με HIV αυτή, ο άντρας της και το μωρό της, όλες τις άλλες δυστυχίες της ζωής της μοιάζει να τις προκάλεσε μόνη της. Το να είσαι οροθετικός δεν είναι καταδίκη σε μοναξιά και κοινωνική απομόνωση, όπως διακηρύσσει σε 142 σελίδες κειμένου. Αλλά αν μοναξιά και απομόνωση περιμένεις, αυτό θα βρεις. «Την κόλαση και τον παράδεισο τον δημιουργούμε εμείς οι ίδιοι, ανάλογα με τον τρόπο που εκλαμβάνουμε όσα αρνιόμαστε ή αποδεχόμαστε», λέει πολύ σωστά στη σελ. 132.

Είναι κρίμα, λοιπόν, που η Αθηναίου περνάει ένα μήνυμα «κόλασης» για όσους έχουν HIV με αφορισμούς τύπου: «άχθος του νοσήματος», «ελάχιστα ζευγάρια έχουν απομείνει μαζί», «η οροθετικότητα διαβρώνει τα αισθήματα πιο έντονα και από το χρόνο», «οι περισσότεροι προτίμησαν τη μοναξιά από τη συνεχή αναζήτηση και τη συνακόλουθη απόρριψη από τους υγιείς συντρόφους τους»... Δεν αμφισβητώ ότι ενδέχεται αυτή να είναι η δική της πραγματικότητα, αλλά το γεγονός ότι την παρουσιάζει σαν γενική αλήθεια εμπεδώνει ακριβώς το στερεότυπο του δυστυχισμένου, κακομοίρη, φτυσμένου από τη μοίρα και την κοινωνία οροθετικού.

Το Και βέβαια δε σας αφορά είναι ένα πολύ παράδοξο βιβλίο. Ενώ από τη μία η συγγραφέας εμφανίζεται αγωνίστρια, άνθρωπος που δεν το βάζει κάτω και δεν δέχεται την ηττοπάθεια, από την άλλη καθ’ όλο το βιβλίο περνάει ένα μήνυμα μοναξιάς, απομόνωσης, δυστυχίας και άφατου πόνου. Η «αυτοβιογραφία μιας καταξιωμένης οροθετικής» διαιωνίζει τις προκαταλήψεις αντί να τις σπάει. Τελειώνοντάς το, δεν ξέρεις αν πρέπει να της πεις μπράβο για το θάρρος της ή να κοιτάξει τριγύρω της πώς αντιμετωπίζουν άλλοι φορείς την οροθετικότητά τους χωρίς τόνους αυτολύπησης και μελοδράματος.

Το Και βέβαια δε σας αφορά δεν διαβάζεται εύκολα. Η χρονική αλληλουχία των γεγονότων είναι ο μοναδικός συνδετικός κρίκος σε μια κατά τα άλλα χαοτική αφήγηση με στακάτο προτάσεις και καμία λογοτεχνική αξίωση.

Αν στόχος της ήταν «να μειωθεί η άγνοια και ο τρόμος», όπως δηλώνει το βιβλίο, σίγουρα συμβάλλει αξιέπαινα στη μείωση της άγνοιας. Και σίγουρα υποδαυλίζει τον τρόμο.