Η λεσβία του χωριού

Αφιέρωμα: Γκέι στην επαρχία

Το να είσαι γκέι γυναίκα ή άντρας στην ελληνική επαρχία δεν είναι εύκολο. Είναι όμως τόσο δύσκολο όσο νομίζουμε; Ίσως όχι.

του Λύο Καλοβυρνά

Τι κάνει μια λεσβία στην επαρχία; Περιμένει να φύγει, λέμε μεταξύ σοβαρού και αστείου. Ισχύει τελικά; Τι μπορεί λοιπόν να κάνει ένας νέος που μεγαλώνει σε κάποια επαρχιακή πόλη ή χωριό και συνειδητοποιεί ότι ο σεξουαλικός προσανατολισμός του διαφέρει απ' όλων των άλλων.

Η λύση που προτείνεται συνήθως είναι: «Σήκω φύγε!». Είναι εύκολο να το λέμε αλλά δεν είναι πάντα εφικτό. Πολύ συχνά δεν είναι επιθυμητό. Πολλοί γκέι άντρες και γυναίκες δεν μπορούν να φύγουν από την ιδιαίτερη πατρίδα τους για διάφορους λόγους. Αρκετοί επίσης δεν θέλουν να αναγκαστούν να μεταναστεύσουν απλά και μόνο επειδή είναι γκέι.

Τι λύσεις έχουμε όσες και όσοι ζούμε σε μια μικρή πόλη ή χωριό;

Να το πω ή να μην το πω;

Δεν είναι απλή η απάντηση. Μερικές φορές το ν' αποκαλύψουμε την ομοφυλοφιλία μας μπορεί να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα. Άλλες φορές, πάλι, απλώς τα περιμένουμε λόγω του φόβου και της ντροπής που έχουμε μάθει να νιώθουμε, ενώ όταν το λέμε, ο κόσμος το παίρνει θετικά ή δεν ασχολείται μαζί μας.

Όταν σκεφτόμαστε ν' αποκαλύψουμε την ομοφυλοφιλία μας σε κάποιον πάντα κάνουμε υποθέσεις για το πώς θα το πάρει. Μερικές φορές πέφτουμε μέσα, άλλες φορές πέφτουμε έξω, και προς το καλύτερο και προς το χειρότερο. Εκατό τοις εκατό σίγουρες δεν μπορούμε να είμαστε ποτέ.

Τσαμπουκάς

Αν αποφασίσουμε να το πούμε σε κάποιον ή αν έχει μαθευτεί χωρίς να το θέλουμε, παίζει σημαντικό ρόλο τι στάση θα κρατήσουμε εμείς. Αν είμαστε απολογητικοί, αμήχανοι, ντροπιασμένοι ή φοβισμένοι, δίνουμε πάτημα στους άλλους να μας φέρονται άσχημα. Όσο δύσκολο κι αν ακούγεται, είναι χρήσιμο να διεκδικήσουμε με τσαγανό, ίσως και με τσαμπουκά, τον σεβασμό των άλλων. Δεν είναι πάντα εύκολο, αλλά αν δεν θέσουμε εμείς τα όρια, οι άλλοι θα μας ποδοπατήσουν.

Δεν είναι απαραίτητο να το πούμε! Μερικές φορές δεν είναι καν έξυπνο, αν απειλείται η οικονομική μας επιβίωση ή και η ζωή μας. Ας ζυγίσουμε προσεχτικά το πιθανό όφελος και κόστος και ας πράξουμε ανάλογα. Είτε το πούμε, πάντως, είτε όχι, είναι σίγουρο ότι όλοι χρειαζόμαστε μια αγκαλιά!

Η αγκαλιά

Το πιο σημαντικό απ' όλα είναι να έχουμε κάποιον που να μας καταλαβαίνει και να μας στηρίζει. Ας είναι ένας μόνο άνθρωπος. Είτε κρύβουμε απ' όλους ότι είμαστε γκέι είτε το γνωρίζουν μερικοί επιλεκτικά ή όλο το χωριό, πάντα είναι απαραίτητο να έχουμε τουλάχιστον έναν άνθρωπο που εμπιστευόμαστε και στον οποίο μπορούμε να προστρέχουμε για να μας στηρίζει όταν τα βρίσκουμε δύσκολα στη ζωή μας.

Ίσως μας πάρει καιρό να τον βρούμε αυτόν τον έμπιστο φίλο. Ίσως φάμε τα μούτρα μας μερικές φορές, δοκιμάζοντας να χτίσουμε φιλίες με ανθρώπους που στο τέλος αποδεικνύονται αναξιόπιστοι. Το σημαντικό είναι να μην απελπιστούμε σε αυτή την προσπάθεια, παρά τις όποιες αντιξοότητες.

Αν δυσκολευόμαστε να βρούμε αυτόν τον φίλο στο χωριό ή την πόλη μας, ας ψάξουμε παραπέρα. Ας είναι μια φίλη που γνωρίζουμε από το Διαδίκτυο και η επαφή μας γίνεται μόνο μέσω τσατ ή τηλεφώνου. «Σιγά τώρα», θα σκεφτούν μερικοί. Και όμως, από το να περνάμε ό,τι περνάμε εντελώς μόνες μας, είναι προτιμότερο να έχουμε έναν άνθρωπο που μπορεί να μας ακούσει και να μας στηρίξει, έστω τηλεφωνικά ή στο τσατ. Όλοι μας το έχουμε ανάγκη αυτό, αν θέλουμε να διατηρήσουμε τη συναισθηματική ισορροπία μας.

Οικογένεια επιλογής

Εκτός από τους συγγενείς εξ αίματος ή εξ αγχιστείας, υπάρχουν και οι οικογένειες επιλογής: άνθρωποι που τους διαλέγουμε εμείς για οικογένειά μας: φίλους ή συγκεκριμένους συγγενείς. Πολλές φορές η «κανονική» μας οικογένεια αποδεικνύεται καθόλου στηρικτική έως και εντελώς βάναυση απέναντί μας — κι όχι μόνο απλώς επειδή τυχαίνει να είμαστε γκέι.

Οι σύμμαχοι

Ποιος μας είπε ότι όντως είμαστε οι μοναδικοί; Το πιθανότερο είναι να μην ισχύει ότι είμαστε οι μόνες λεσβίες/γκέι στο χωριό ή τη μικρή πόλη μας, αλλά ίσως είναι δύσκολο ν' ανακαλύψουμε τους άλλους, που ενδεχομένως κρύβονται και φοβούνται όσο κι εμείς. Μπορεί να μη θέλουμε να μας δουν μαζί, γιατί έτσι θα κινήσουμε υποψίες. Μπορεί απλώς να μη συμπαθιόμαστε, αφού ο κοινός σεξουαλικός προσανατολισμός από μόνος του δεν σημαίνει απαραίτητα ταίριασμα χαρακτήρων.

Υπάρχουν και άλλοι σύμμαχοι! Σε κάθε μικροκοινωνία υπάρχουν άνθρωποι που είναι κάπως «εκτός», που δεν ταιριάζουν με τα αυστηρά πρότυπα συμπεριφοράς. Ο «καλλιτέχνης», η «παράξενη», η «οικολόγος», ο «διανοούμενος», η «τρελή με την ορειβασία»... διάφοροι άνθρωποι που θεωρούνται διαφορετικοί επειδή ζουν σύμφωνα με τα δικά τους πρότυπα. Μπορεί κάποιοι από αυτούς να γίνουν η δική μας παρέα.

Μια ζωή έξω από το χωριό

Το ότι επιλέγουμε ή αναγκαζόμαστε να ζούμε σ' ένα χωριό ή μια μικρή πόλη δεν σημαίνει ότι όλη μας η ζωή πρέπει να περιορίζεται εκεί. Πέρα από τα προφανή ταξίδια, μακρινά ή κοντινά, που μπορούμε να κάνουμε κάθε τόσο για να πάρουμε μια ανάσα, να διασκεδάσουμε, να γνωρίσουμε κόσμο ή εραστές, μπορούμε να εμπλουτίσουμε τη ζωή μας στην ίδια μας την πόλη. Καλή λύση είναι οι κοντινές πόλεις που έχουν φοιτητική ζωή.

Το διαδίκτυο προσφέρει πάρα πολλές ευκαιρίες σε ανθρώπους που ζουν σε πιο απομονωμένες περιοχές. «Ναι, αλλά δεν είναι αληθινή ζωή αυτή». Ποιος το λέει αυτό; Ανέκαθεν υπήρχαν άνθρωποι που διατηρούσαν φίλους μέσω αλληλογραφίας. Μπορούμε ν' αναπτύξουμε ωραίες και σημαντικές σχέσεις μέσω ιστοσελίδων κοινωνικής δικτύωσης, είτε στην Ελλάδα είτε στο εξωτερικό.

Πέρα από τις ανθρώπινες σχέσεις, το διαδίκτυο προσφέρει ευκαιρίες να κάνουμε και άλλα πράγματα: να σπουδάσουμε, να καταρτιστούμε, να ενημερωθούμε με τρόπο πολύ πιο διαδραστικό και ενεργητικό από την παθητική τηλεόραση. Για όσους ζουν σε απομονωμένες περιοχές, το διαδίκτυο πολλές φορές ανοίγει νέους κόσμους.

Και με το σεξ;

Πιθανώς είναι πιο δύσκολο να βρούμε ερωτικούς συντρόφους, πόσο μάλλον να κάνουμε σχέση, σε μια μικρή κοινωνία. Αυτός είναι από τους κυριότερους λόγους που πολλοί γκέι και λεσβίες επιλέγουν να φύγουν, αν και πολλές φορές τα πράγματα στις μεγάλες πόλεις δεν είναι πιο εύκολα. Η προφανής λύση είναι τα ταξίδια, όταν αυτά είναι εφικτά. Επίσης το διαδίκτυο προσφέρει δυνατότητες γνωριμιών. Ας μην ξεχνάμε ότι και για τους στρέιτ είναι συχνά δυσκολότερο να βρουν σεξ σε μια μικρή κοινωνία. Έτσι, όπως πολλοί στρέιτ σε μικροκοινωνίες, μπορεί να διατηρούμε κρυφές ερωτικές σχέσεις. Αναμφίβολα αυτό δημιουργεί εντάσεις και άγχος, αλλά η υποκρισία του χωριού ισχύει για όλους, γκέι ή στρέιτ.

Σχέσεις

Το να ζεις σε μια μικρή κοινωνία έχει και τα θετικά του. Πολλές λεσβίες αναφέρουν ότι στις μικρές κοινωνίες οι συντροφικές σχέσεις είναι πιο δυνατές και σταθερές, ακριβώς επειδή το ζευγάρι στηρίζεται πολύ ο ένας πάνω στον άλλον και φροντίζει τη σχέση.

Τα προσχήματα

Ανθρωπολογικές μελέτες που έχουν γίνει σε διάφορα χωριά της Ελλάδας έχουν δείξει ότι για τις μικρές ελληνικές κοινωνίες είναι πολύ σημαντικό να δείχνουμε ότι τηρούμε τους κοινωνικούς κανόνες, όχι σώνει και καλά να τους τηρούμε. Από τη στιγμή που «τηρούμε τα προσχήματα», «δεν δίνουμε αφορμές», «δεν προκαλούμε», «είμαστε διακριτικοί» και πολλά άλλα παρόμοια, μπορεί να κάνουμε πολλά πράγματα. Αυτό ισχύει φυσικά και για τους στρέιτ, οι οποίοι συχνότατα παίζουν ένα παιχνίδι υποκρισίας. Ενίοτε όλο το χωριό γνωρίζει πράγματα, αλλά από τη στιγμή που οι «δράστες» τηρούν τα προσχήματα, όλοι καμώνονται ότι δεν συμβαίνει τίποτα. Έχει κόστος αυτή η προσποίηση; Σίγουρα. Κάθε φορά θα το ζυγίζουμε με τις εναλλακτικές λύσεις που έχουμε.

Η αυτολύπηση

Γενικότερα στις μικρές κοινωνίες το να διαφέρεις από τον μέσο όρο μπορεί να δυσκολέψει τη ζωή. Δεν είμαστε μόνο οι γκέι και οι λεσβίες που περνάμε δύσκολα σ' ένα χωριό ή μια μικρή πόλη. Από την άλλη, ούτε όλοι οι γκέι και λεσβίες που ζουν στην Αθήνα περνάνε καλά. Σε τελική ανάλυση, δεν παίζει ρόλο μόνο η γεωγραφική τοποθεσία, αλλά η ψυχολογία που κουβαλάμε μέσα μας. Κι αν μας λυπόμαστε, όπου κι αν είμαστε, δεν θα τα πάμε καλά.

 

Βιβλιογραφία

• Rural Gay Men in Northern New England: Life Experiences and Coping Styles Paul J. Cody, PhD, Peter L. Welch, MA, University of New Hampshire, Journal of Homosexuality, Vol. 33(1) 1997

• D'Augelli, A. R., & Hart, M. M. (1987). Gay women, men, and families in rural settings: Toward the development of helping communities. American Journal of Community Psychology, 15, 79-93.