Гомосексуальный мирок Ο μικρός ομοφυλόφιλος κόσμος

Αν υποψιαστώ

Αντίθετα απ' ό,τι θα περίμενε κανείς, η τσαρική Ρωσία ήταν πολύ πιο ανεκτική στην ομοφυλοφιλία απ' ό,τι η «προοδευτική» κομμουνιστική ή η σημερινή νεοκαπιταλιστική.

του Νίκου Μελά

 

an-ypopsiastw-01Ακούγοντας της ρωσική ορθόδοξη εκκλησία να ουρλιάζει κατά των γκέι και τον δήμαρχο της Μόσχας να στέλνει τα ΜΑΤ κατά του gay pride της πόλης του και να το κηρύσσει παράνομο, έχει κανείς την αίσθηση ότι η Ρωσία του Πούτιν είναι από τα πιο εχθρικά μέρη του πλανήτη για τους γκέι.

Κι όμως μέχρι πριν από εκατό χρόνια (τέλη 19ου, αρχές 20ου αιώνα) τα πράγματα ήταν πολύ καλύτερα. Αντί για τον Πούτιν έκανε κουμάντο ο Ρασπούτιν, αντί για πρόεδρο υπήρχε ο τσάρος, αντί για κόμμα υπήρχε η αριστοκρατία των γαιοκτημόνων. Η τσαρική Ρωσία μπορεί να ήταν υπανάπτυκτη σε πολλούς τομείς, αλλά στο θέμα της ομοφυλοφιλίας έβαζε τα γυαλιά στην Ευρώπη.

Δυτικοί ταξιδιώτες που επισκέπτονταν αυτή την αχανή χώρα έμεναν έκπληκτοι από την εξάπλωση της ομοφυλοφιλίας σε όλα τα στρώματα του πληθυσμού, την εποχή που στις πατρίδες τους οι σεξουαλικές σχέσεις με άτομα του ίδιου φύλου θεωρούνταν κακούργημα και τιμωρούνταν με πολυετή φυλάκιση. Είναι ιστορικό γεγονός ότι ο τσάρος Ιβάν ο Τρομερός είχε σεξουαλικές σχέσεις με έναν προστατευόμενό του και συζούσαν στο Κρεμλίνο. Ήδη από του 17ο αιώνα υπάρχουν αναφορές για μεγάλη διάδοση του «σοδομισμού», ενός παραπτώματος που σπανίως τιμωρείτο, ενώ όσο δεν υπήρχε διείσδυση, το θέμα δεν απασχολούσε κανέναν. Ο τσαρικός ποινικός νόμος του 1835 (άρθρα 995, 996) που καταδίκαζε την ομοφυλοφιλία σπανιότατα έμπαινε σε εφαρμογή και αυτό μόνο σε περιστατικά βιασμού. Από την άλλη, η Εκκλησία έκανε τα στραβά μάτια, αντισταθμίζοντας αυτή την κατάσταση με το να προβάλλει μια έντονη πνευματικότητα και έναν υπερβολικό ασκητισμό.

an-ypopsiastw-02Βέβαια η ομοφυλοφιλία δεν ήταν ποτέ πλήρως αποδεκτή στην κοινωνία, ούτε η Ρωσία ήταν κάποιου είδους παράδεισος, αλλά όσο κρατούνταν τα προσχήματα και οι στοιχειώδεις προφυλάξεις, τα πράγματα κυλούσαν ανώδυνα.

Παρότι έχουμε σχετικά λίγες πληροφορίες για τη σεξουαλική ελευθεριότητα στην απέραντη ύπαιθρο της Ρωσίας, για τις δύο μεγάλες πόλεις, τη Μόσχα και ιδιαίτερα την Αγία Πετρούπολη, υπάρχει μεγάλος πλούτος πληροφοριών τόσο από προσωπικά ημερολόγια όσο και από εφημερίδες και δικαστικά αρχεία.

Μια πολύ διαδεδομένη μορφή σεξουαλικής σχέσης προέκυπτε από σχέσεις εξάρτησης: αφεντικό-υπηρέτης, αρχιμάστορας-μαθητευόμενος τεχνίτης, αξιωματικός-φαντάρος, ανώτερος ιερωμένος/μοναχός-κατώτερος ιερωμένος/μοναχός. Δεκάδες τέτοια περιστατικά μάς είναι γνωστά γιατί κάποια στιγμή «στράβωσαν» και κατέληξαν σε εκβιασμό ή κοινωνικό σκάνδαλο (όταν ο ένας από τους δύο ήταν παντρεμένος ή ιερωμένος), οπότε επιλήφθηκαν τα δικαστήρια. Φυσικά οι περισσότερες τέτοιες σχέσεις δεν απασχόλησαν κανέναν πέρα από τους δύο συμβαλλόμενους.

an-ypopsiastw-04
Φέλιξ Γιουσούποφ

Αν οι σχέσεις εξάρτησης λόγω της μπερδεμένης φύσης τους ήταν ενδεχομένως προβληματικές, οι ελεύθερες σχέσεις «για απόλαυση» ήταν πολύ πιο χαλαρές και πολύ πιο διαδεδομένες. Οι δύο μεγάλες πόλεις της χώρας ήταν μαγνήτες για χιλιάδες νεαρούς αγρότες που άφηναν την ύπαιθρο σε αναζήτηση εργασίας. Μοιραία χρειάζονταν σεξουαλική εκτόνωση που τους την παρείχαν πρόθυμα οι μπουρζουάδες ομοφυλόφιλοι, οι «τέτκι» ή «θείες», όπως τους αποκαλούσαν. Από τους πιο διάσημους ομοφυλόφιλους, αν και στην εποχή τους ήταν εντελώς «κρυφοί», ήταν ο συνθέτης Πιότρ Ίλιτς Τσαϊκόφσκι ο συγγραφέας Νικολάι Γκόγκολ, o χορευτής Βασλάβ Νιζίνσκι. Αντίθετα στο συγγενικό περιβάλλον του τσάρου, υπήρχαν τουλάχιστον επτά Μεγάλοι Δούκες που ήταν ομοφυλόφιλοι με γνωστότερο τον Φέλιξ Γιουσούποφ (που σκότωσε τον Ρασπούτιν).

Μέσα στον ιστό των πόλεων είχαν παγιωθεί τα μέρη συνάντησης: Στην πιο επαρχιώτικη Μόσχα το ψωνιστήρι γίνονταν κυρίως στο Κυκλικό Βουλεβάρτο, που με τους θάμνους και τα δέντρα του πρόσφερε ιδανικό καταφύγιο στους άστεγους εραστές.

Στην Αγία Πετρούπολη υπήρχαν περισσότερες δυνατότητες: τα πάρκα το καλοκαίρι, η λεωφόρος Νιέβσκι και το Κανάλι Φοντάνκα όλο το χρόνο, η Πασάζ (η πρώτη σκεπαστή στοά καταστημάτων) το χειμώνα. Αλλά και τα θέατρα, ο ζωολογικός κήπος, το τσίρκο, σχεδόν όλο το κέντρο της πόλης προσφέρονταν για γνωριμίες.

Ιδίως τις Κυριακές όταν είχαν έξοδο οι νεαροί αξιωματικοί του στρατού, οι μαθητές των σχολείων από τα οικοτροφεία, οι εργάτες , οι φαντάροι, γινόταν το καλύτερο ψωνιστήρι. Τις Τετάρτες η κίνηση μεταφέρονταν γύρω από το θέατρο Μαρίινσκι που είχε παραστάσεις μπαλέτου όπου σύχναζαν οι «τέτκι» της υψηλής κοινωνίας, ενώ τα Σάββατα νεαροί εργάτες κατώτερης τάξης ήταν διαθέσιμοι γύρω από το Τσίρκο Cinizelli που πρόσφερε θεάματα χαμηλότερου επιπέδου.

Αν και η ομολογουμένως θαυμάσια πολεοδομία της Αγίας Πετρούπολης πρόσφερε πολλές δυνατότητες για ψωνιστήρι, τα κατ' εξοχήν ιδρύματα που πρόσφεραν την μεγαλύτερη ποικιλία, ασφάλεια, καθαριότητα και ανωνυμία ήταν τα λουτρά. Σε μια εποχή που το ζεστό νερό ήταν ανύπαρκτο στα σπίτια, σε κάθε δεύτερη γωνιά της πόλης υπήρχαν λουτρά, κατά το πρότυπο των τούρκικων χαμάμ.

Την εποχή που στη Δυτική Ευρώπη η σεμνοτυφία βρίσκονταν στο απόγειό της και τύλιγαν με πανιά τα πόδια των πιάνων (με ουρά) για να μην σοκάρονται οι κυρίες (!), την εποχή που η βικτοριανή ηθική στραγγάλιζε με την υποκρισία της τις δυτικές κοινωνίες, στη Ρωσία ανάμεσα στους άντρες τα πράγματα ήταν εντελώς διαφορετικά. Στα λουτρά οι άντρες βρίσκονταν γυμνοί μεταξύ τους, δέχονταν τις περιποιήσεις επίσης γυμνών μασέρ, διάλεγαν όποιον τους άρεσε ανάμεσα στους πελάτες ή τους υπαλλήλους του χαμάμ (πολλοί από τους οποίους εκδίδονταν κατ' επάγγελμα), νοίκιαζαν μια μικρή καμπίνα και περνούσαν καυτές ερωτικές στιγμές ή και ώρες, αφού τα λουτρά ήταν ανοικτά μέχρι αργά το βράδυ.

an-ypopsiastw-03Για όποιον έψαχνε κάτι ιδιαίτερο, εκτός από τους επαγγελματίες ζιγκολό υπήρχαν πάντοτε και πρόθυμοι νεαροί (κυρίως εργάτες και φαντάροι) που συμπλήρωναν το χαρτζιλίκι τους κάνοντας περιστασιακά σεξ με άντρες.

Είτε στα λουτρά είτε στα πάρκα είτε καλεσμένοι στα παλάτια της αριστοκρατίας για παρτούζες και όργια είτε σε γκέι καφέ και μπαρ που είχαν αρχίσει να εμφανίζονται (βρισκόμαστε στον 19ο αιώνα!), οι ομοφυλόφιλοι είχαν πολλές δυνατότητες να βρουν εκτόνωση ή έναν πιο μόνιμο εραστή.

Σύντομα όμως ήρθε η Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917 και έφερε τα πάνω κάτω. Αρχικά η ομοφυλοφιλία αποποινικοποιήθηκε, αλλά πολύ σύντομα οι «προοδευτικοί» Λένιν και Τρότσι διέγραψαν όλα τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων. Με την άνοδο του Στάλιν, ενός από τους σκληρότερους δικτάτορες και μεγαλύτερους εγκληματίες της ανθρωπότητας, η ομοφυλοφιλία ποινικοποιήθηκε ξανά (το 1934) και δεκάδες χιλιάδες ομοφυλόφιλοι εκτελέστηκαν ή πέθαναν στα γκουλάγκ, τα στρατόπεδα καταναγκαστικών έργων στη Σιβηρία.

(Αυτά τα τραγικά γεγονότα εξηγούν την κατάπτυστη στάση του απολιθωμένου και θλιβερού ΚΚΕ στο θέμα της ομοφυλοφιλίας, εκατό χρόνια αργότερα!).

 

Βιβλιογραφία

Dynes, Wayne R., Donaldson, Stephen: History on Homosexuality in Europe and America, p 166-168, London & Ν.Υ. 1992

Healey, Dan: Homosexual desire in Revolutionary Russia, Univ. of Chicago Press, 2001

Karlinsky, Simon: Russia's Gay Literature and History, Gay Sunshine 29/30, p. 6-7, 1976

Gay life before the Soviets: Revisionism revised, Advocate 339, p. 31-34, (1 April 1982)

Malmsad John, Bogomiliv Nikolai: Mikhail Kuzmin: A Life in Art, Cambridge, Harvard University Press 1999

Το περιεχόμενο αυτής της σελίδας του 10% χορηγείται με άδεια Creative Commons Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 4.0 Διεθνές.
Άδεια Creative Commons

web+programming makebelieve

Αυτήν τη στιγμή επισκέπτονται τον ιστότοπό μας 224 guests και κανένα μέλος