Δεν αρκεί να αποδέχεσαι τη σεξουαλική σου ταυτότητα
Συνέντευξη
μια συζήτηση με τον Χρήστο Παρίδη
Νίκος Μαστοράκης: από τους ελάχιστους διάσημους και σημαντικούς καλλιτέχνες που όχι μόνο δηλώνει με παρρησία ότι είναι γκέι αλλά τον εξοργίζουν όσοι ακόμα το κρύβουν.
Ο Νίκος Μαστοράκης μετράει τριάντα χρόνια στο θέατρο. Αρχικά ως ηθοποιός, τα τελευταία δέκα ως σκηνοθέτης. Δεν είναι λίγοι αυτοί που τον θεωρούν τον σημαντικότερο της γενιάς του. Είναι βέβαιο ότι πρωτοστάτησε στην περίφημη ποιοτική έκρηξη, ρεπερτορίου και παραστάσεων, της τελευταίας δεκαετίας. Με εξαιρετική επιλογή έργων και μεγάλες επιτυχίες: «Το γάλα» για το Εθνικό Θέατρο, «Πλούτος» με τον Λαζόπουλο, «Πελεκάνος» και «Σε στενό οικογενειακό κύκλο» στο Αμόρε, «Στην εθνική με τα μεγάλα» για τη Σκηνή του Βογιατζή, «Ιστορίες από το δάσος της Βιέννης» και «Ιβάνοφ» στο Κ.Θ.Β.Ε., «Γλάρος» και «Μαρία Στιούαρτ» με την Μπέττυ Αρβανίτη, «Ο Έβρος απέναντι» των Παπαθανασίου-Ρέππα.
Τη σεζόν που πέρασε χάρισε στο Εθνικό ακόμα μια εκρηκτική παράσταση. Το εμβληματικό και ιδιαίτερα τολμηρό έργο του 19ου αιώνα, «Το ξύπνημα της άνοιξης» του Φρανκ Βέντεκιντ. Η «άνοιξη» της εφηβείας και του έρωτα μέσα σε κλίμα σκοταδισμού, δεισιδαιμονίας και απαγορεύσεων. Κορύφωση της αποκαλυπτικής σκηνοθεσίας του, οι απροκάλυπτες ερωτικές σκηνές μεταξύ δύο έφηβων ομοφυλόφιλων αγοριών!
Φαντάζομαι ότι το κοινό που κατηφόριζε μέχρι το Γκάζι για να δει την παράσταση του Εθνικού ήταν νεανικό και «ψαγμένο». Δεν θα σοκαρίστηκε με τις ερωτικo-ομοφυλόφιλες σκηνές...
Αντίθετα! Σοκαρίστηκαν, και πάρα πολύ. Όλες οι ερωτικές σκηνές του έργου, ετεροφυλόφιλες-ομοφυλόφιλες, όπως και τα γυμνά σόκαραν πάρα πολύ! Παρ' όλο που πλέον στην Αθήνα το γυμνό στο θέατρο είναι κοινός τόπος, στη συγκεκριμένη παράσταση επειδή ίσως «επιβαρύνθηκε» από το γεγονός ότι υπήρχαν και ομοφυλόφιλες σκηνές, αντέδρασαν πάρα πολύ με γέλια και κραξίματα.
Εννοείς, νεανικό «κουλτουριάρικο» κοινό;
Απόλυτα. Ένα βράδυ που πήγα να το δω, το κοινό ήταν αμιγώς μεταξύ 18 και 25 χρονών. Στη συγκεκριμένη σκηνή, το χαχάνισμα ήταν πολύ έντονο.
Πιστεύω στην γκέι απελευθέρωση. Να μπορούμε να στηρίζουμε την ταυτότητα μας.
Πώς το εξηγείς αυτό;
Μια πρώτη σκέψη, ίσως απλοϊκή, είναι ότι συνδέουν την ομοφυλοφιλία με την πλάκα. Επειδή στο θέαμα οι ομοφυλόφιλοι παρουσιάζονται συνήθως ως αδερφές και ντιγκιντάγκες. Στην παράσταση μας, αντιθέτως, έβλεπαν δύο αγόρια να γδύνονται και δεν ήξεραν μέχρι πού θα προχωρούσαν, πού θα σταματούσαν. Έτσι κι αλλιώς όμως το γυμνό είναι γαργαλιστικό για τον μικροαστό...
Είναι και μια γενιά που δεν έχει ερωτικές εμπειρίες -έστω «λανθάνουσας»- ομοφυλοφιλίας, δεν έχουν δει άντρες να κάνουν έρωτα. Ούτε καν σε πορνό ταινίες, αν δεν είχαν προσωπικό ενδιαφέρον εννοώ...
Έχεις δίκιο, άλλο είναι να ξέρουν ότι δύο άντρες είναι γκέι κι άλλο δύο γκέι ν' αρχίσουν να φιλιούνται και να χαϊδεύονται.
Και βέβαια, παλιότερα η ομοφυλοφιλία ήταν συνυφασμένη κυρίως με το σεξ και λιγότερο με τρυφερότητα και ρομαντική διάθεση.
Αυτό είναι ένα μεγάλο θέμα! Παλιότερα υπήρχε η έννοια του «πούστη» που ήθελε πάρα πολύ τον ετεροφυλόφιλο, και ο ετεροφυλόφιλος παραχωρούσε ένα κομμάτι του εαυτού του αλλά όχι και την τρυφερότητα του. Έλεγαν ας πούμε: «δεν φιλώ στο στόμα».
Πρέπει να έτρεμαν στην ιδέα μην και χαρακτηριζόντουσαν και οι ίδιοι ομοφυλόφιλοι.
Από μια άλλη πλευρά όμως, η βιαιότητα ανήκει στον χώρο της αντρικής ομοφυλοφιλίας, μιας και οι ομοφυλόφιλοι δεν παύουν να είναι άντρες. Και δύο άντρες δεν είναι όπως στον ετεροφυλόφιλο έρωτα όπου η γυναίκα είναι ο «παθητικός» δέκτης. Είναι δύο αντρικά κορμιά τα οποία «παλεύουν».
Υπάρχουν πράγματα που σε σοκάρουν;
Φυσικά υπάρχουν πράγματα που με σοκάρουν. Όχι τόσο με την ιδιαιτερότητα του καθένα όσο σε πνευματικό και συναισθηματικό επίπεδο.
Τι εννοείς;
Δεν ξέρω πως λειτουργεί το φλερτ μεταξύ των γκέι σήμερα, αλλά θεωρώ περίπου άθλια όλη αυτή την ιστορία του internet. Μου θυμίζει επιστολογραφία του 19ου αιώνα.
Θα 'λεγα περισσότερο επιλογή προϊόντων παραδοτέων στο σπίτι. Κάτι σαν sex delivery...
Ακριβώς. Κάτι ανάμεσα. Μου έλεγε ένας γνωστός μου ότι έχει σχέση έξι μήνες με κάποιον, κι όταν τον ρώτησα πώς είναι, μου απάντησε πως δεν τον έχει δει ποτέ από κοντά! Αυτό με σόκαρε πάρα πολύ και το θεωρώ βλακώδες. Το γεγονός ότι οι άνθρωποι έχουν ακόμα ανάγκη να κρύβονται πίσω από προφάσεις. Ότι δεν έχουν μια αμεσότητα και μια στήριξη στις επιλογές τους. Προσπαθούν μέσα από το internet, προστατευμένοι με την ανωνυμία, να προσεγγίσουν ο ένας τον άλλον.
Οι άνθρωποι πλέον πιστεύουν τις επιλογές τους και λένε τα πράγματα με το όνομα τους.
Διαπιστώνεις ακόμα κρυφή ομοφυλοφιλία σ' αυτή την αχανή πόλη ;
Όχι, αλλά δεν αρκεί πια απλά να αποδέχεται κανείς τη σεξουαλική του ταυτότητα. Πρέπει και να τη στηρίζει αυτή τη σεξουαλική του ταυτότητα. Αυτό η πλειοψηφία, δεν το κάνει. Γι' αυτό υπάρχει όλη αυτή η ιστορία με το internet. Γι' αυτό το Gay Pride, αν μπορεί να νοηθεί Pride αυτό το πράγμα με την τόσο μικρή συμμετοχή, έχει αυτό το χάλι...
Δεν βρίσκεις καμιά δικαιολογία, κοινωνικά έστω, σ' όσους αδυνατούν να βγουν στους δρόμους;
Ίσως να βρίσκω, αλλά δεν μπορεί να τους δικαιολογούμε από τη μια γι' αυτό και από την άλλη οι ίδιοι να το υποστηρίζουν με όλες τις υπόλοιπες δραστηριότητες τους. Δηλαδή τι; Αδυνατούν να υποστηρίξουν δημοσίως αυτό που είναι!
Πρέπει να ομολογήσω εδώ ότι δεν περίμενα να δεχτείς να μιλήσεις ανοικτά ως γκέι. Λίγοι γνωστοί καλλιτέχνες το κάνουν. Αλήθεια, έπαιξε ποτέ αρνητικό ρόλο η ερωτική σου ταυτότητα στην επαγγελματική σου καριέρα ;
Ποτέ! Ποτέ δεν έπαιξε αρνητικό ρόλο. Αυτό ίσως οφείλεται στο ότι ήμουν πάντα πάρα πολύ τίμιος σε σχέση με την επιλογή μου και δεν το έκρυψα ποτέ. Κι έτσι οι άνθρωποι με σέβονταν γι' αυτό που ήμουν ως άνθρωπος. Αν ήμουν Μουσουλμάνος δεν θα το σκεφτόντουσαν παρά μόνο την ώρα του φαγητού, που δεν θα έτρωγα χοιρινό.
Φοβάμαι ότι είναι πιο σοβαρό «παράπτωμα» το να είναι κανείς γκέι από το να είναι Μουσουλμάνος...
Για τους περισσότερους ανθρώπους, σαφώς! Αλλά σε ένα καλλιτεχνικό κύκλωμα, το οποίο είναι λίγο πιο φιλελεύθερο από τον μέσο όρο, δεν υπάρχει κανένα ιδιαίτερο πρόβλημα.
Είναι όντως πιο φιλελεύθερο το καλλιτεχνικό κύκλωμα ;
Κατά μία έννοια, ναι. Τα νέα παιδιά δεν είναι τόσο φιλελεύθερα. Υπάρχει ένας νεοσυντηρητισμός. Θυμάμαι όταν στήναμε τις ερωτικές σκηνές ή τα γυμνά που πολύ διστακτικά έγιναν μόνο στις γενικές δοκιμές. Και σκέψου ότι μιλάμε για ετεροφυλόφιλες σκηνές! Στο στήσιμο των ομοφυλόφιλων σκηνών δε, έπεσε τρομερή καζούρα. Βέβαια, εγώ είμαι παιδί του Μάη του '68 και δεν έχω αναστολές. Η σεξουαλική απελευθέρωση ήταν για εμάς κάτι μαγικό και υπέροχο. Ενώ στα σημερινά παιδιά μετά τη μεγάλη καταστροφή του AIDS, είτε το θέλουμε είτε δεν το θέλουμε, υπάρχει ένας ενδόμυχος φόβος και μα απώθηση για τέτοια θέματα.
«Γκεϊο-κρατείται» το θέατρο;
Καθόλου!
Πάντως σε παλιότερες εποχές που το θέατρο ήταν συνυφασμένο με τα «ελαφρά ήθη» και την προοδευτικότητα υπήρχε μια τέτοια άποψη...
Πράγματι παλιότερα, το εμπορικό θέατρο κυρίως, είχε τη φήμη των «ελαφρών» ηθών. Ήταν, ας πούμε, φημισμένες οι σχέσεις του Μπουρνέλη ή πρωταγωνιστών με νεαρές ηθοποιούς. Πάντως σήμερα, τείνουν να εκλείψουν αυτού του είδους οι σχέσεις ακόμα και στο εμπορικό θέατρο. Όσο δε για γκέι ηθοποιούς, όλο και λιγότερο βλέπω πια στις παραστάσεις.
Υπάρχει μια τεράστια ομοφοβία –ταυτόχρονα με την εξέλιξη– η οποία είναι σχεδόν οργανωμένη. Τόσο από τα μέσα ενημέρωσης όσο και από φασιστικά στοιχεία.
Κατανοείς τους επιτυχημένους και διάσημους της σόου μπίζνες που αποκρύβουν την ομοφυλοφιλία τους; Ίσως μάλιστα να είναι περισσότεροι από αυτούς που υποψιαζόμαστε.
Αν το θέσουμε από την ανθρώπινη πλευρά, κατανοώ τον φόβο των ανθρώπων αυτών. Αν το θέσουμε από την πλευρά της λογικής, καθόλου. Δηλαδή, ένας καλός ηθοποιός είναι ένας καλός ηθοποιός. Ένας καλός τραγουδιστής είναι ένας καλός τραγουδιστής! Ο Ιαν Μακ Κέλλεν, ο σπουδαίος αυτός άγγλος ηθοποιός, το δηλώνει ευθαρσώς και αυτό δεν τον έχει εμποδίσει να κάνει μια μεγάλη καριέρα.
Ναι, βέβαια, αλλά ο Ιαν Μακ Κέλλεν δεν έχει ανάγκη τη λαϊκή αποδοχή, ούτε θα απογοητεύσει κοριτσάκια που ζουν με τις φωτογραφίες του. Όπως συμβαίνει με νέους κι ωραίους σταρ...
Αυτό συμβαίνει με το Χόλυγουντ και τον διεθνή αθλητισμό. Στον κινηματογράφο και την τηλεόραση, πρόσωπο και ψευδαίσθηση πρέπει να έχουν τα χαρακτηριστικά του φύλου. Στον αθλητισμό πάλι, ένας άντρας πρέπει να είναι άντρας, οπότε πάρα πολλοί αθλητές πρέπει να το κρύβουν. Φαντάσου αν ένας ποδοσφαιριστής το αποκαλύψει, τι θα γίνει στο γήπεδο.
Μάλλον θα πρέπει ν' αλλάξει επάγγελμα.
Ακριβώς. Το ίδιο όμως συμβαίνει και στο Χόλυγουντ. Το image του ηθοποιού είναι αυτοαναφορικό. Ο ηθοποιός-σταρ είναι πάνω απ' όλα αυτό, δεν είναι κάτι άλλο.
Αν ξαφνικά, όλοι οι διάσημοι που είναι κρυφοί ομοφυλόφιλοι, το δήλωναν, θα άλλαζε κάτι στην κοινωνία;
Θα ήταν πολύ ουσιαστικό. Οι άνθρωποι ταυτίζονται με μοντέλα και πρόσωπα που έχουν υιοθετήσει μια συμπεριφορά. Αν αυτή η συμπεριφορά δηλώνει κάτι διαφορετικό, θα είναι πολύ ευκολότερο μετά ο μέσος άνθρωπος να το αποδεχτεί κι αυτός.
Τι λες γι' αυτούς που αυτοσαρκάζονται; Έχουμε ουκ ολίγους στην ελληνική πραγματικότητα. Εξοικειώνουν τον κόσμο με τους γκέι ή γίνονται γραφικοί ;
Για να το κάνει ένας άνθρωπος σημαίνει ότι έτσι είναι, δηλαδή ότι αντιμετωπίζει οτιδήποτε με την αστεία πλευρά του. Όχι ότι δεν υπάρχει μέσα του και η μαύρη πλευρά. Απλώς στην επιλογή της έκφρασης του είναι πιο αστεία. Στον κόσμο αυτοί οι άνθρωποι περνάνε σαν κόμικς. Αλλά πολύς κόσμος πάλι τους παραδέχεται γιατί τους βρίσκει ταλαντούχους. Έτσι, η εικόνα τους που κτίστηκε σιγά σιγά, είναι ένα δημιούργημα που τυγχάνει κατά το ήμισυ αποδοχής και κατά το άλλο ήμισυ το image που θέλουν να πλασάρουν οι ίδιοι.
Πάντως στο θέατρο, είναι μεγάλο άλμα από την καρικατούρα τύπου φτερούς που κάποτε κυριαρχούσε στην ελληνική επιθεώρηση, το ανέβασμα ενός έργου όπως αυτό του Βέντεκιντ στο Εθνικό.
Το θέαμα πάντα πρόσφερε μια μεγαλύτερη ανεκτικότητα στο να δει κανείς τα πράγματα πιο ελεύθερα απ' ό,τι στα πλαίσια μιας κοινωνίας. Απλώς είναι καθαρά θέμα νοτιοευρωπαϊκών μεσογειακών επιλογών το ότι στο ελαφρύ θέατρο παρατηρούμε την εικόνα του «Φίφη». Στην Αγγλία και τη Γερμανία που είναι πιο λεπτά τα πράγματα, δεν ξεφωνίζουν, ο αντίστοιχος ντιγκιντάνκας είναι πιο σοβαρός. Στην Ιταλία, την Ισπανία, τη Γαλλία και στην Ελλάδα, είναι αλλιώς.
Ναι, όπως στο «Κλουβί με τις τρελές» που λαμβάνει χώρα στο Σεν Τροπέ. Είδες την ελληνική παράσταση;
Όχι, δεν την είδα, αλλά το «Κλουβί» έχει να κάνει καθαρά με τον τραβεστισμό.
Κι όμως πρόκειται για ένα ζευγάρι όπου δηλώνουν και οι δύο ομοφυλόφιλοι.
Υπάρχουν πάντα πολλές αντιμετωπίσεις. Μου έλεγε ένας φίλος πως ο αδελφός του παππού του, πρώην στρατηγός, τα 'φτιαξε σε μεγάλη ηλικία με έναν νεαρό ποδοσφαιριστή. Τον έπαιρνε σε όλες τις οικογενειακές εκδηλώσεις, και ενώ όλοι ήξεραν περί τίνος επρόκειτο, ποτέ δεν μιλούσε κανείς γι' αυτό! Από την άλλη οι τραβεστί στη Νάπολη θεωρούνται ιερά πρόσωπα όπως και οι «χίρας» στην Ινδία που σχετίζονται με τη γονιμότητα! Πολλές φορές η κοινωνία είναι πιο ανεκτική απ' όσο νομίζουμε. Ο πατέρας μου είχε προλάβει να γνωρίσει στην Κρήτη τη Μαντάμ Ορτάνς. Μου έλεγε ότι διατηρούσε ένα μαγαζάκι και είχε πολύ καλές κοινωνικές σχέσεις με όλο της τον περίγυρο...
Όπως ακριβώς ο Αλμπέν-Ζαζά στο «Κλουβί»! Πιστεύεις στη στρατευμένη τέχνη; Στο γκέι θέατρο, όπως στον γκέι κινηματογράφο;
Ότι υπάρχει γκέι λογοτεχνία αυτό είναι αναμφισβήτητο, όπως είναι αναμφισβήτητο ότι υπάρχει γυναικεία λογοτεχνία. «Στρατευμένη τέχνη» είναι λίγο παλιά έννοια. Αν ένα έργο θίγει το θέμα της ομοφυλοφιλίας, αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι είναι και στρατευμένο.
Το να προπαγανδίζουμε κάτι μέσω της τέχνης δεν την κάνει «στρατευμένη»;
Δεν νομίζω ότι υπάρχει κανείς που προπαγανδίζει. Το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι να λες τα πράγματα ανοικτά και καθαρά. Υπάρχει γκέι θέατρο, όπως υπάρχει και γκέι λογοτεχνία. Βέβαια, άλλο είναι ένα μυθιστόρημα που έγραψε ένας ομοφυλόφιλος συγγραφέας και άλλο ένα μυθιστόρημα που ασχολείται με τον κόσμο των γκέι. Οι άνθρωποι πλέον πιστεύουν τις επιλογές τους και λένε τα πράγματα με το όνομα τους. Παλιότερα πάρα πολλοί γκέι λογοτέχνες αναγκαζόντουσαν να γράψουν για έρωτες καλυμμένους πίσω από ένα ετεροφυλόφιλο ζευγάρι. Τώρα πια δεν το χρειάζονται.
Βέβαια πολλές φορές το απροκάλυπτο είναι κακότεχνο και χοντροκομμένο.
Ναι. Αλλά έχω διαβάσει πολλή γκέι λογοτεχνία και θέατρο που είναι παρεμπιπτόντως γκέι, ενώ θα μπορούσαν κάλλιστα τα τεκταινόμενα να συμβαίνουν σε οποιαδήποτε κλειστή ομάδα.
Κακά τα ψέματα, είμαστε ρατσιστές οι Έλληνες.
Έχεις υπόψη σου γκέι έργα που θα ήθελες να σκηνοθετήσεις;
Πολλά. Το ότι δεν το έχω κάνει, απλά δεν έτυχε. Έχω και μια παράξενη σχέση με την ομοφυλοφιλία μου. Επειδή ποτέ δεν πάλεψα γι' αυτό, το θεώρησα αυτονόητο από την πρώτη στιγμή που ανακάλυψα ότι με ενδιαφέρει το ίδιο φύλο, στις επιλογές μου στο θέατρο δεν στάθηκα σ' αυτό. Πάντως ένα έργο που θα ήθελα να ανεβάσω είναι «Η Τραβιάτα της Λισσαβόνας» του ΜακΝάλλυ.
Σκέφτομαι, ότι η σκανδαλολογία στην Ελλάδα παραμένει απίστευτα κίτρινη και είναι ένας από τους λόγους που λίγοι θα αποτολμούσαν να ανεβάσουν γκέι έργα.
Υπάρχει μια τεράστια ομοφοβία –ταυτόχρονα με την εξέλιξη– η οποία είναι σχεδόν οργανωμένη. Τόσο από τα μέσα ενημέρωσης όσο και από φασιστικά στοιχεία.
Δεν απομονώνονται οι ακρότητες από την κοινωνία;
Ακριβώς. Η ίδια η αστυνομία για να φανεί ανεκτική λέει ότι δεν έχει σχέση με ακρότητες, ενώ τις ενστερνίζεται. Με τον ίδιο τρόπο υπάρχει ο φασισμός και η ξενοφοβία που η ίδια η κοινωνία τα καταγγέλλει, όπως τώρα με τους Μουσουλμάνους, κι από την άλλη αν βρεθείς σε συνέλευση πολυκατοικίας ή μέσα σε ένα ταξί, συναντάς έναν τεράστιο ρατσισμό.
Δεν είναι λες, λόγω της οικονομικής ανασφάλειας, φαινόμενο των καιρών;
Δεν νομίζω ότι είναι τωρινό. Κακά τα ψέματα, είμαστε ρατσιστές οι Έλληνες. Ακόμα και το αρχαίο «Πας μη Έλλην, βάρβαρος», είναι απόδειξη αυτού. Βέβαια, η ξενοφοβία είναι καινούργιο φρούτο για εμάς. Οι Γάλλοι, οι Γερμανοί μπορούν να τα αντιμετωπίσουν τα φαινόμενα αυτά πια. Εμείς ακόμα ανησυχούμε μη μας πάρουν τις δουλειές, μη μας κλέψουν, μη μας σκοτώσουν.
Πιστεύεις περισσότερο στην γκέι απελευθέρωση ή στην απελευθέρωση της γκέι επιθυμίας;
Πιστεύω ότι η επιθυμία είναι κάτι που είτε απελευθερώνεται είτε δεν απελευθερώνεται από μόνη της. Είναι μάταιο να προσπαθείς να πείσεις κάποιον να απελευθερώσει την επιθυμία του γιατί είναι κάτι ευρύτερο από τη σεξουαλική μας διάθεση. Πιστεύω στην γκέι απελευθέρωση. Να μπορούμε να στηρίζουμε την ταυτότητα μας.
Αυτό δεν περιορίζει την προσωπικότητα; Δεν χαρακτηρίζει κάποιον που μπορεί να επιθυμεί και κάτι άλλο;
Ο άνθρωπος είναι πανσεξουαλικός. Κι εγώ μέχρι να ανακαλύψω τι είμαι, κι ούτε το έχω ακόμα ανακαλύψει μπορώ να πω, μ' άρεσαν και οι γυναίκες.
Αυτό δηλαδή σε κάνει bisexual;
Όχι, είμαι γκέι.
Άρα και οι ομοφυλοφιλικές δραστηριότητες κάποιων δεν τυγχάνουν πάντοτε ταμπέλας...
Είναι κοινωνικό το θέμα. Θεωρώ, ας πούμε, ότι η σημερινή κοινωνία είναι πολύ πιο ομοφυλόφιλη απ' ό,τι παλιά. Το ότι ο άντρας έχει αυτή την αναζήτηση του ερωτικού του σώματος, για μένα είναι πιο ομοφυλόφιλο από την κρυφή και ενοχική συμπεριφορά άλλων εποχών όταν ας πούμε, ένας «κωλομπαρίσκος» πήγαινε με μια «αδερφούλα» τη δεκαετία του '70 ...
Πιστεύεις στην ερωτική αφοσίωση των γκέι;
Όχι! Πιστεύω ότι οι άνθρωποι μπορεί να είναι μαζί αλλά η σεξουαλική επιθυμία ατονεί.
Κάποιοι πάλι θέλουν γάμο.
Αν αυτό σημαίνει κοινωνικό συμβόλαιο, να δικαιούνται κοινωνικές παροχές και κάλυψη όταν ο ένας εκ των δύο αρρωστήσει ή πεθάνει, το καταλαβαίνω. Αλλά να βάλω στεφάνι «με παπά και με κουμπάρο» το θεωρώ γελοίο. Τέλος πάντων, η ομοφυλοφιλία ήταν πάντα κάτι επαναστατικό. Από τη δομή της, από το πώς αντιλαμβανόταν ο ομοφυλόφιλος την κοινωνία. Τώρα θα φτάσουμε να τη μιμούμαστε κι από πάνω;
