Ελληνικός έρωτας

Βιβλίο

του Λύο Καλοβυρνά

Ελλάδα: Λίκνο του πολιτισμού ... και της ομοφυλοφιλίας.

Αν δεις κανένα ομορφόπαιδο,
κοίτα, «στη βράση κολλάει το σίδερο».
Λέγε του ό,τι μες στο μυαλό σου έχεις,
και χούφτωσε καλά τ' αρχίδια του.
Μα έτσι και του πεις:
«Σε εκτιμώ, σαν αδελφός σου θα σου είμαι», ε τότε,
η σεμνότητα, το δρόμο που σε πάει να του την κάνεις
τη δουλειά, ευθύς θα σου τον κλείσει.

Αδαίος ο Μακεδών, Παλατινή Ανθολογία, βιβλίο 10, αριθ. 20

 

Προτού υπάρξει η λέξη ομοφυλοφιλία, υπήρχε ήδη επί αιώνες ο όρος «ελληνικός έρωτας», ο οποίος παγκοσμίως (πλην Ελλάδος) σημαίνει τον έρωτα μεταξύ αντρών.

Την έχουμε τη φήμη και δικαίως. Σεξ μεταξύ αντρών έκαναν όλοι οι λαοί και όλοι οι πολιτισμοί. Ο αρχαιοελληνικός κόσμος όμως ήταν ο μοναδικός στον πλανήτη που εξύμνησε τόσο πολύ τον ανδρικό έρωτα. Ο έρωτας μεταξύ αντρών στην αρχαία Ελλάδα δεν ήταν απλώς σεξ· ήταν κοινωνικός θεσμός. Τα στοιχεία είναι άπειρα και μια ενδιαφέρουσα παράθεσή τους μπορείτε να διαβάσετε στη νέα έκδοση Ο ελληνικός έρωτας στην αρχαιότητα, των εκδόσεων Περίπλους.

Πρόκειται για ένα ενδιαφέρον και συγχρόνως παράξενο βιβλίο. Το πρώτο μισό ανήκει στον έγκριτο γερμανό ελληνιστή Moritz Hermann Eduard Meier (1796-1855). Για την εποχή που γράφτηκε ήταν καινοτόμο και ριζοσπαστικό έργο, καθώς ο συγγραφέας δηλώνει στον πρόλογό του ότι δεν θα χαριστεί «στα ταμπού της ηθικής» δεν θα καταφύγει «σε δικαιολογίες, αποσιωπήσεις και ανόητα προσχήματα». Το έργο του θα επικεντρωνόταν μόνο σε αυθεντικά μη μεροληπτικά κείμενα. Δεν ήταν στόχος του ούτε να ενοχοποιήσει τους Έλληνες ούτε να τους παρουσιάσει καλύτερους απ' ό,τι ήταν.

Η ιστορικά ριζοσπαστική σαραντασέλιδη μελέτη του Μάιερ παρέμεινε αμετάφραστη μέχρι το 1930, όταν ο γάλλος εθνολόγος Georges Herelle τη εξέδωσε με το ψευδώνυμο L.Ρ. de Posey-Castries συμπληρώνοντάς την και προσθέτοντας παραρτήματα. Η ελληνική έκδοση βασίζεται σε αυτή τη γαλλική του 1930, σε εξαιρετική μετάφραση της Γιολάνδας Δάλκα και της Γεωργίας Μαρκεσίνη.

Πρόκειται για μια εκτενή αναφορά ομοφυλοφιλικών σχέσεων σε μυθολογικό, ιστορικό, νομικό και λογοτεχνικό πλαίσιο από την αρχαία Ελλάδα. Είναι τόσο μεγάλος ο όγκος πληροφοριών που απορεί κανείς πώς αποσιωπούνταν επί αιώνες, επειδή δεν έπρεπε μιλάμε γι' αυτό τον έρωτα.

Το πρώτο κομμάτι αποτελεί κυρίως παράθεση στοιχείων, χωρίς ιδιαίτερη ανάλυση, ενώ η γλώσσα και η οπτική μυρίζουν αναμφίβολα 19^ο αιώνα. Πιο ζουμερό είναι το δεύτερο κομμάτι, του Ποζέ-Καστρί, όπου δυστυχώς παρεισφρέουν σκόρπιες αξιολογικές επικρίσεις της «κακής» ομοφυλοφιλίας (διάβαζε: σεξ) σε αντίθεση με την «καλή» (φίλοι είμαστε!). Σε αυτό το τμήμα εκτός από μια εκτενή παράθεση ομοερωτικών αποσπασμάτων και ποιημάτων κι ένα εκτενές Who Is Who των διασημότερων γκέι αντρών της αρχαιότητας, υπάρχει ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον λεξιλόγιο του ελληνικού έρωτα. Όπως γράφει ο Ντε Ποζέ-Καστρί, «οι λέξεις μιας γλώσσας είναι τεκμήρια, διότι αντιπροσωπεύουν πράγματα ή εκφράζουν ιδέες». Στο λεξιλόγιο αυτό πληροφορούμαστε τις λέξεις που χρησιμοποιούσαν οι πρόγονοί μας για το φλερτ (π.χ. θυραυλώ = περνάω τη νύχτα μπρος στην πόρτα), τις ηδονικές πρακτικές (π.χ. σκιμαλίζω = βάζω κωλοδάκτυλο, καθιππάζω = κάνω καβάλα), την πορνεία κ.ά.

Ο ελληνικός έρωτας στην αρχαιότητα διαβάζεται εύκολα και δεν απαιτεί ειδικές γνώσεις, σε αντίθεση με την ογκώδη, αναλυτική και ιστορικά ρηξικέλευθη μελέτη The Greeks and Greek Love του James Davidson, την οποία μεταφράζει αυτό τον καιρό ο υπογράφων και πρόκειται να εκδοθεί από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια το 2010.