To be (gay), or not to be (gay)

Γνώμη

του Ζαχαρία Μαυροειδή

Η αβάσταχτη βαρύτητα των λέξεων

Ανέκαθεν με προβλημάτιζε το ερώτημα «ποιος είμαι;» κι είμαι βέβαιος ότι θα πεθάνω με την απορία. Πιστεύω όμως ότι το ερώτημα αυτό γεννήθηκε μέσα μου με άλλη διατύπωση: «Είμαι ομοφυλόφιλος, ετεροφυλόφιλος ή μήπως αμφιφυλόφιλος;» Η σωστή απάντηση ήταν το άλφα.

Σύντομα το ερώτημα αναδιατυπώθηκε ως «τι σημαίνει είμαι ομοφυλόφιλος;». Μεγαλώνοντας κι άλλο το γενίκευσα φτάνοντας στο «ποιος είμαι;». Κι αν κάποτε έμοιαζε δύσκολο να αποδεχτώ ότι είμαι ομοφυλόφιλος, σήμερα, μετά την αποδοχή, βρίσκω τον εαυτό μου να γυρνάω στο ίδιο ερώτημα: «είμαι ομοφυλόφιλος;» Ουσιαστικά, αυτό που αναρωτιέμαι είναι το τι συνεπάγεται η καταφατική μου απάντηση στην ερώτηση.

Αν είχα γεννηθεί πριν από 200 χρόνια, δεν θα είχα το επίθετο «ομοφυλόφιλος» για να προσδιορίσω τον εαυτό μου. Δεν υπήρχε τέτοια κατηγορία τότε, όπως δεν υπάρχει σήμερα κατηγορία γι' αυτούς που προτιμούν το ψαχνό κι αυτούς που προτιμούν τα κόκκαλα: είναι κάτι που κάνεις, όχι κάτι που είσαι. Πριν από 200 χρόνια η ερωτική μου έλξη προς του άνδρες θα ήταν απλώς μια σεξουαλική πρακτική, καταδικαστέα φυσικά. Θα ήμουν σοδομιστής. Αλλά αυτό δεν θα σήμαινε υποχρεωτικά κάτι παραπάνω από αυτόν που κάνει πρωκτικό σεξ. Δεν θα σήμαινε υποχρεωτικά κάτι για τον τρόπο ένδυσής μου ή για τον κοινωνικό μου περίγυρο. Θα ήταν απλώς μία πολύ ριψοκίνδυνη, κοινωνικά, σεξουαλική δραστηριότητα .

Αν ζούσα πριν από 50 χρόνια θα αναγκαζόμουν να προσδιορίσω τον εαυτό μου ως «κωλομπαρά», τουτέστιν μάτσο άνδρα που παρεμπιπτόντως πηδάει και άνδρες, ή «πούστη», τουτέστιν θηλυπρεπή παθητικό ομοφυλόφιλο. Αυτές ήταν οι ταυτότητες που υπήρχαν τότε. Ήσουν ή το ένα ή το άλλο.

Σήμερα όμως είμαι ομοφυλόφιλος, γκέι ή περήφανη αδερφή. Αυτό σημαίνει ότι ανήκω σε μια συγκεκριμένη κοινότητα, είμαι τοπ, μπότομ ή βερς και συγκαταλέγομαι σε μια κατηγορία ανθρώπων που στολίζεται καθημερινά με αμέτρητα πολιτισμικά στερεότυπα, που διεκδικεί ίσα δικαιώματα και που αμφισβητεί τον όρο «κανονικό». Κι όλα αυτά, απλά λόγω μίας λέξης και της πραγματικότητας που δημιουργεί: «Ομοφυλόφιλος».

 

Η αβάσταχτη βαρύτητα των λέξεων

Κοιτώντας προς το παρελθόν, όταν ερχόμουν για πρώτη φορά αντιμέτωπος με τα ερωτήματα, συνειδητοποιώ πόσο μεγάλο βάρος έχουν οι λέξεις. Οριοθετούν, προσδιορίζουν, αποκλείουν συμπεριφορές και σέρνουν μαζί τους πολύ περισσότερα απ' όσα φαινομενικά χωράνε στα λίγα γράμματα που τις απαρτίζουν. Πόσο μάλλον για λέξεις όπως ομοφυλόφιλος, αδερφή, πούστης, λούγκρα. Άουτς!

Μετά από ώριμη σκέψη καταλήγω στο ότι κάθε επίθετο που βάζουμε στη βιτρίνα της προσωπικότητας μας (ή έστω στην αποθήκη) είναι ένα μικρός φράχτης. Ένας φράχτης που αποκλείει πολύ περισσότερα από όσα περικλείει. Κι όπως κάθε φράχτης, προσφέρει ταυτόχρονα ασφάλεια και εγκλεισμό. Τέτοιους φράχτες δημιουργούν όλες οι ταυτότητες. Από τις πιο γενικές όπως άντρας, και γυναίκα, μέχρι τις πιο εξειδικευμένες όπως Παοκτζής, μεταλάς, Κνίτης. Αλλά επειδή δεν είναι στο χέρι μας να ζούμε χωρίς ταυτότητες, ακόμη και προσωρινές ή ρευστές, αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να τις διευρύνουμε, ώστε να μη μας καπελώνουν. Με άλλα λόγια, να ανοίξουμε και καμιά πόρτα στον φράχτη...