Είσαι γκέι και φαίνεσαι!

Έρευνα

του David France

μετάφραση: Ναόμι Αποστολάκη
αναδημοσίευση/προσαρμογή από το New York Magazine, Ιούλιος 2007

Αν ο σεξουαλικός προσανατολισμός είναι βιολογικός, τότε τα χαρακτηριστικά που κάνουν τους ανθρώπους να δείχνουν γκέι είναι και αυτά έμφυτα;

 

Η Επιστήμη του γκέινταρ

Είναι η ομοφυλοφιλία κάτι με το οποίο γεννιόμαστε ή κάτι που προκαλείται από το πώς μεγαλώνουμε; Το ακόλουθο άρθρο εξετάζει εκτενώς κάποιες από τις πολυάριθμες επιστημονικές μελέτες για το θέμα, παίρνοντας θέση υπέρ των βιολογικών αιτιών αλλά ταυτόχρονα αναλύοντας τους κοινωνικούς κινδύνους τέτοιων ερευνών. Λόγω μεγάλης έκτασης του κειμένου, μπορείτε να το τυπώσετε εδώ.

Υπάρχει γκέινταρ;

Όταν κρατιέμαι από το χερούλι στο λεωφορείο, στριμώχνομαι σ' έναν ανελκυστήρα, ή περπατώ στον δρόμο δεν είμαι ούτε έντονα αρρενωπός ούτε εμφανώς θηλυπρεπής. Δεν δημιουργώ καμιά ανδρόγυνη εντύπωση, με τα αθλητικά/στρατιωτικά ρούχα μου. Κι όμως οι περισσότεροι άνθρωποι καταλαβαίνουν (ορθώς) ότι είμαι γκέι. Χρειάζεται μόνο μια ματιά να διαπιστώσεις τον σεξουαλικό προσανατολισμό μου. Ακόμη κι όσοι δεν έχουν ευαίσθητο γκέινταρ υποθέτουν εύκολα τον προσανατολισμό μου. Παρότι δεν είμαι εκδηλωτικός, με «καταλαβαίνουν».

Κάποτε έβαλα μια αγγελία στην οποία περιέγραφα τον εαυτό μου ως άντρα με γκέι εμφάνιση και συμπεριφορά, εν μέρει σαν μπηχτή στους συνομηλίκους μου που προτιμούσαν να θεωρούνται στρέιτ, αλλά κυρίως επειδή είμαι απλώς αυτό που είμαι. Ίσως ένας καλύτερος τρόπος να το εκφράσω θα ήταν «άτομο τρίτου φύλου», μια κατηγορία που αναπτύχθηκε από τον γκέι Γερμανό σεξολόγο Μάγκνους Χίρσφελντ πριν από 100 χρόνια. Η ετικέτα «τρίτο φύλο» έπεσε σε αχρηστία, αλλά τελευταία κάποιοι διακεκριμένοι ερευνητές στον τομέα του σεξουαλικού προσανατολισμού την έχουν ανανεώσει. Βασίζονται σ' ένα νέο, εκτεταμένο πεδίο έρευνας, που δείχνει ότι οι περισσότεροι από μας, είτε ενεργητικοί είτε παθητικοί, είτε ανδροπρεπείς είτε θηλυπρεπείς, είτε μπουτς είτε φαμ, είτε κάπου ανάμεσα, μοιραζόμαστε κάποιες σωματικές διαφορές που μας καθιστούν ειδική υποκατηγορία του κοινωνικού φύλου. Όποιες κι αν είναι αυτές οι διαφορές, φαίνεται πως πηγάζουν από κάπου βαθιά μέσα μας και δεν κρύβονται όσο κι αν προσπαθήσουμε. Τελικά το γκέινταρ, το ραντάρ που έχουμε για να αντιλαμβανόμαστε τον σεξουαλικό προσανατολισμό ενός ανθρώπου, δεν έχει τόσο σχέση με τις ικανότητες αντίληψης του θεατή όσο με τα αποκαλυπτικά σημάδια που οι περισσότεροι γκέι άνθρωποι προβάλλουν, ένα σύνολο χαρακτηριστικών που μας κάνουν να φαινόμαστε ότι ανήκουμε σε αυτή την ομάδα.

Ο ψυχολόγος και σεξολόγος John Money αποκαλούσε αυτά τα σημάδια «λεπτομέρειες του έμφυλου χάρτη» μας και πίστευε ότι διαμορφωνόταν από τα βιώματά μας και τις κοινωνικές συνθήκες. Ο Money, από τους πρωτοπόρους στη διαμάχη του «οφείλεται στη φύση ή οφείλεται στην ανατροφή», ισχυριζόταν ότι οι αδερφές, τα αγοροκόριτσα και τα άλλα «έμφυλα διαταραγμένα άτομα» δημιουργούνται από προβληματικούς γονείς και όχι από έμφυτα βιολογικά αίτια. Σήμερα, ωστόσο, το εκκρεμές κλίνει προς την αντίθετη πλευρά. Κάποιοι ερευνητές αναλύουν τα στοιχεία και τα χαρακτηριστικά τα οποία, παρότι σε ορισμένους είναι πιο έντονα απ' ό,τι σε άλλους, όχι μόνο μας κάνουν γκέι, αλλά μας κάνουν να φαινόμαστε κιόλας.

Σε μια έρευνα του Πανεπιστημίου Tufts ζήτησαν από άντρες και γυναίκες να μαντέψουν τον σεξουαλικό προσανατολισμό 90 γκέι και στρέιτ αντρών με βάση μια φωτογραφία προσώπου (χωρίς γένια ή piercings). Το πέτυχαν στο 70% των φορών μέσα σε μόλις 1/20 του δευτερολέπτου. Μάλιστα η πρώτη εντύπωση ήταν εξίσου σωστή και με το αν κοιτούσαν τη φωτογραφία μετά από ένα λεπτό. Οι κριτές ήταν αδύνατο να πουν τι τους οδηγούσε να μαντέψουν, όπως επίσης ορισμένα πρόσωπα ήταν αδύνατο να κατηγοριοποιηθούν σωστά.

Δάχτυλα, χέρια και μαλλιά

Εκ πρώτης όψεως, τα ευρήματα των επιστημόνων μοιάζουν σαν ασύνδετες, μυστηριώδεις παρατηρήσεις. Στατιστικά, για παράδειγμα, οι γκέι άντρες και λεσβίες έχουν περίπου 50% περισσότερες πιθανότητες να είναι αριστερόχειρες ή αμφιδέξιοι σε σύγκριση με τους στρέιτ άντρες και γυναίκες. Το μήκος των δαχτύλων είναι ένα άλλο στοιχείο: ο δείκτης των περισσότερων στρέιτ αντρών είναι κοντύτερος από τον παράμεσο τους, ενώ στις περισσότερες γυναίκες δείκτης και παράμεσος έχουν σχεδόν ίδιο μήκος ή αντίστροφη αναλογία (δηλ. ο δείκτης λίγο μακρύτερος από τον παράμεσο). Ωστόσο κάποιοι ερευνητές έδειξαν ότι οι αναλογίες μήκους των δακτύλων των γκέι αντρών συγκλίνουν με αυτές των στρέιτ γυναικών, ενώ μια έρευνα σε μπουτς λεσβίες έδειξε σημαντικά αρρενωπές αναλογίες. Το ίδιο μοτίβο ισχύει για τον τρόπο που ακούμε, τον τρόπο που επεξεργαζόμαστε τη χωρική αντίληψη, καθώς επίσης και τη χροιά της φωνής μας. Μια μελέτη, που συμπεριλάμβανε μαγνητοφωνήσεις γκέι και στρέιτ αντρών, έδειξε ότι το 75% των γκέι αντρών ακουγόταν «γκέι» σε ένα γενικό ακροατήριο. Δεν είναι σαφές τι αντιλήφθηκαν οι ακροατές ή αν υπάρχει κάποια αναγνωρίσιμη γκέι προφορά ή χροιά. Και δεν υπάρχει κάποιο στοιχείο που να δείχνει ότι αυτή η ιδιοσυγκρασία οφείλεται στη βιολογία ή στις πολιτισμικές επιρροές· μόνο το γεγονός ότι είναι αδιαμφισβήτητη.

Όλα αυτά εντάσσονται στην ιδέα ότι «κατά κάποιο τρόπο οι γκέι είμαστε διαφορετικά πλάσματα», λέει ο Simon LeVay, Βρετανός νευρολόγος που αφοσιώθηκε στη μελέτη αυτών των θεμάτων. «Ο Hirschfeld είχε δίκιο. Υποστηρίζω την ιδέα ότι είμαστε ένα τρίτο φύλο - ή ένα τρίτο κι ένα τέταρτο φύλο, γκέι άντρες και γκέι γυναίκες. Σήμερα, υπάρχει επιστημονική τεκμηρίωση για αυτή την άποψη».

Ο Richard Lippa, ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, είναι ένας από τους επιφανείς επιστήμονες που καταγράφουν τους πολυάριθμους τρόπους με τους οποίους οι γκέι διαφέρουν. Τον συνάντησα στο Gay Pride του Long Beach, όπου ερευνούσε άλλη μια υπόθεση: οι γκέι άντρες είναι πιθανότερο να έχουν οι σπείρες τριχοφυΐας στο κεφάλι με φορά αντίστροφη του ρολογιού. Αν αληθεύει, θα είναι ένα ακόμα στοιχείο που θα πιστοποιεί τη βιολογική μας μοναδικότητα.

Οι γυναίκες έχουν σεξουαλικό προσανατολισμό, αλλά δεν περιορίζουν το εύρος των επιθυμιών που μπορούν να βιώσουν ως γυναίκες τόσο όσο οι άντρες.

Ο Lippa σκάναρε το τριχωτό της κεφαλής των πειραματόζωών του. «Κοιτάς το σβέρκο των ανθρώπων και είναι σαν διανυσματικό πεδίο», λέει. «Υποθέτουμε πως αυτό που προκαλεί στους ανθρώπους να είναι δεξιόχειρες ή αριστερόχειρες είναι επίσης αυτό που προκαλεί τις σπείρες τριχοφυΐας. Εξετάζουμε τη θεωρία ότι υπάρχει ένα κοινό γονίδιο, το οποίο είναι υπεύθυνο και για τα δυο. Αυτό το γονίδιο μπορεί να είναι δείκτης του σεξουαλικού προσανατολισμού». Γι' αυτό πήρε επίσης δείγμα κυττάρων από το εσωτερικό επιθήλιο των μάγουλων των εθελοντών. Θα χρειαστεί μήνες μέχρι να ολοκληρωθεί το τεστ DNA.

Εξεπλάγην στο πόσοι πολλοί άνθρωποι συμφώνησαν να χάσουν πέντε λεπτά από την γιορτή υπερηφάνειας και να τα αφιερώσουν στην επιστήμη. «Αν μπορούσα να πω στη μητέρα μου ότι οφείλεται σ' ένα γονίδιο, θα ήταν πολύ ευτυχισμένη», είπε ο Scott Quesada, ετών 42, που συμμετείχε στη μελέτη του Lippa. O Quesada είναι δεξιόχειρας και έχει τυπικά ανδρική αναλογία δακτύλων.

Ο Lippa συγκέντρωσε στοιχεία από περισσότερους από 50 άντρες με κοντό μαλλί και φωτογράφισε τα κεφάλια τους (οι γυναίκες εξαιρέθηκαν γιατί, ακόμα και στο φεστιβάλ υπερηφάνειας, είχαν πολύ μακριά μαλλιά που δυσκόλευαν την εξέταση). Περίπου το 23% είχε τριχοφυΐα με φορά αντίστροφη του ρολογιού. Στον γενικό πληθυσμό, αυτό ισχύει μόνο για το 8%.

Γκέι άντρες και στρέιτ γυναίκες έναντι στρέιτ αντρών και λεσβιών

Από άλλες μελέτες, οι περισσότερες από αυτές διενεργημένες χωρίς τα φώτα της δημοσιότητας και με μικρές χρηματοδοτήσεις, προέκυψαν άλλοι βιολογικοί δείκτες. Συμφώνα με αυτές τις έρευνες, οι γκέι άντρες (όπως οι στρέιτ γυναίκες) έχουν αυξημένη πυκνότητα ραβδώσεων στα δακτυλικά αποτυπώματα του αντίχειρα και του μικρού του αριστερού χεριού· τα δε χέρια, πόδια και παλάμες είναι αναλογικά μικρότερα σε σύγκριση με το συνολικό ανάστημα.

Άλλη μια διαφορά είναι ο διαφορετικός τρόπος με τον οποίο ακούν οι περισσότεροι άντρες και οι περισσότερες γυναίκες, με εξαίρεση τις λεσβίες, των οποίων τα αυτιά λειτουργούν σαν τα αυτιά των αντρών. Επίσης υπάρχουν ορισμένες γνωσιακές διαφορές στις οποίες οι γκέι άντρες μοιάζουν περισσότερο με τις στρέιτ γυναίκες. Μια διαφορά περιλαμβάνει τη νοητική περιστροφή ενός τρισδιάστατου αντικειμένου, κάτι που οι άντρες τείνουν να κάνουν καλύτερα από τις γυναίκες, εκτός από τους γκέι άντρες οι οποίοι τα καταφέρνουν σαν τις στρέιτ γυναίκες· αντίθετα, οι λεσβίες λειτουργούν περισσότερο σαν τους στρέιτ άντρες. Όσον αφορά τον προσανατολισμό και τα τεστ ευγλωττίας, οι γκέι άντρες και οι λεσβίες τείνουν να έχουν αποτελέσματα που δεν είναι τυπικά για το φύλο τους.