Τα Επτά Θανάσιμα Αμαρτήματα του ΕΣΡ

Ρεπορτάζ

Εθνικό Συμβούλιο Ρατσισμού, ένα σύγχρονο κυνήγι μαγισσών, που δεν κρατά καν τα προσχήματα.

του Θέμη Κατσαγιάννη

Το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης ιδρύθηκε το 1989 και είναι από τις παλαιότερες ανεξάρτητες αρχές της Ελλάδας. Στην αρμοδιότητά του εμπίπτει ουσιαστικά η τήρηση της νομοθεσίας που αφορά την ύπαρξη και λειτουργία τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών σταθμών. Βέβαια, οφείλει τη φήμη του περισσότερο στα κατά καιρούς τσουχτερά πρόστιμα που βάζει παρά στην ορθή λειτουργία της τηλεόρασης ή της ραδιοφωνίας. Έχει ασχοληθεί και με ζητήματα που αφορούν την κοινότητά μας, δυστυχώς μόνο με αρνητικό τρόπο. Αυτά είναι τα επτά αμαρτήματα του ΕΣΡ:

1. Το φιλί

Με την απόφαση 371-2003 το ΕΣΡ αποφάσισε στις 11 Νοεμβρίου 2003 να κυρώσει πρόστιμο 100.000 ευρώ στο σταθμό MEGA για σκηνές και διαλόγους ενός επεισοδίου της σειράς Κλείσε τα Μάτια του Χριστόφορου Παπακαλιάτη που προβλήθηκε στις 6 Οκτωβρίου 2003. Μέρος της απόφασης αναφέρει ότι «εμφανίζονται δύο ζεύγη σε ερωτικές περιπτύξεις και ανάμεσα στην προβολή αυτών των σκηνών, εμφανίζονται και δύο νεαροί άνδρες, οι οποίοι φιλιούνται στο στόμα. Επακολουθεί σκηνή, η οποία υποτίθεται ότι έλαβε χώρα κατά την επομένη ημέρα. Κατ' αυτήν ο πατέρας ενός νεαρού τον επισκέπτεται αιφνιδίως στο σπίτι του, αντιλαμβάνεται εκεί ότι ένας φίλος του γιου του είναι ημίγυμνος με μια πετσέτα μπάνιου τυλιγμένη στη μέση του και αναχωρεί εκνευρισμένος». Για το ΕΣΡ «Αναμφιβόλως πρόκειται περί εκπομπής, η οποία βρίσκεται έξω από την ποιοτική στάθμη» που επιβάλλει το Σύνταγμα και ο Κανονισμός του ΕΣΡ. «Πρόκειται περί διαλόγων, εκφράσεων και σκηνών, οι οποίες υποβάθμισαν την όλη εκπομπή...Η όλη εκπομπή είναι ικανή να εξοικειώσει την παιδική ηλικία και τη νεότητα με τη χυδαιότητα και εντεύθεν να επιφέρει βλάβη», διαβάζουμε.

Όλα τα μέλη της επιτροπής συμφώνησαν ότι υπήρξε «εκτροπή». Όσα μειοψήφησαν πρότειναν μικρότερες ποινές. Αξίζει να σημειώσουμε τα ονόματά τους: Ιωάννης Λασκαρίδης (πρόεδρος), Δημήτριος Χαραλάμπης (αντιπρόεδρος), Εύη Δεμίρη, Γιάννης Παπακώστας, Ίριδα Αύδη-Καλκάνη, Αργύριος Καρράς, Ροδόλφος Μορώνης.

2. Athens Gay and Lesbian Show

Αυτό είναι το όνομα της γνωστής εκπομπής που έκανε η Μαρία Cyber στο ραδιοφωνικό σταθμό ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ FM του δήμου Ηρακλείου Αθήνας. Με την απόφαση 408-2004 που έλαβε στις 21 Δεκεμβρίου 2004, το ΕΣΡ επέβαλε πρόστιμο 5.000 ευρώ για όσα είπε η Μαρία Cyber στις 15 Ιουλίου 2004, λίγο πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Διαβάσαμε τα κομμάτια της εκπομπής που ενόχλησαν το ΕΣΡ, αλλά δεν βρήκαμε τίποτα μεμπτό. Η άποψη του ΕΣΡ είναι, όμως, διαφορετική καθώς «πρόκειται αναμφισβητήτως περί υποβαθμισμένης εκπομπής, η οποία δεν ανταποκρίνεται στην εκ του προαναφερθέντος άρθρου του Συντάγματος αξιουμένη ποιότητα (σ.σ. αρ. 15 παρ. 2)». Μετά από αυτό, η εκπομπή έπαψε να υπάρχει, ακόμα κι αν το πρόστιμο δεν ήταν δυσβάσταχτο.

Την απόφαση πήραν οι Ιωάννης Λασκαρίδης (πρόεδρος), Γιάννης Παπακώστας, Εύη Δεμίρη, Ίριδα Αυδή-Καλκάνη, Νέστορας Κουράκης, Ροδόλφος Μορώνης. Απουσίαζε ο αντιπρόεδρος Δημήτριος Χαραλάμπης.

3. Ταξίαρχος

Στις 15 Μαΐου 2007 το ΕΣΡ ορθώς επέβαλλε πρόστιμο στο ALTER για την εκπομπή του Μάκη Τριανταφυλλόπουλου Ζούγκλα που προβλήθηκε την 1η Μαρτίου 2007. Θέμα της εκπομπής ήταν ταξίαρχος του ελληνικού στρατού που διατηρούσε προφίλ στο gaydar. Στην ομολογουμένως ανεκδιήγητη εκπομπή επιβλήθηκε πρόστιμο μόνο 100.000 ευρώ με την απόφαση 241-2007. Προφανώς για το ΕΣΡ ένα γκέι φιλί και τα απαράδεκτα που λέγονταν και γίνονταν επί ώρες στην εκπομπή του κ. Τριανταφυλλόπουλου είναι εξίσου χαμηλής ποιότητας και βλαβερά και αξίζουν την ίδια τιμωρία. Και πάλι το ΕΣΡ δεν ξεφεύγει από την υποτιμητική φρασεολογία εναντίον των gay που είναι για το ΕΣΡ πρόσωπα στα οποία «αποδίδονται ιδιορρυθμίες».

Μάλιστα, κατά τον κ. Τσουράκη, μέλος της επιτροπής που ευτυχώς μειοψήφησε, δεν θα έπρεπε να επιβληθεί καμία διοικητική κύρωση. Κατανοούμε το ποιόν μερικών ατόμων που συμμετέχουν στη λήψη αποφάσεων του ΕΣΡ. Επίσης, ο πρόεδρος Ιωάννης Λασκαρίδης πρότεινε την επιβολή προστίμου 50.000 ευρώ. Τα υπόλοιπα μέλη που συναποφάσισαν ήταν οι Δημήτριος Χαραλάμπης (αντιπρόεδρος), Εύη Δεμίρη, Ίριδα Αυδή-Κακλάνη και Γιάννης Παπακώστας, ενώ απουσίαζε ο Νέστορας Κουράκης.

4. Η Στιγμή της Αλήθειας

Στις 10 Μαρτίου 2009 το ΕΣΡ αποφάσισε να επιβάλλει πρόστιμο 75 000 ευρώ στον σταθμό ΑΝΤΕΝΑ για την προβολή πέντε επεισοδίων της εκπομπής η Στιγμή της Αλήθειας (απόφαση 105-2009). Ένας από τους παίκτες των επεισοδίων είχε, όπως έγινε φανερό από τις απαντήσεις του στις ερωτήσεις του τηλεπαιχνιδιού, ξεκάθαρες ομοφυλοφιλικές τάσεις. Σύμφωνα με το ΕΣΡ πρόκειται περί «των εκτροπών του, των παρανόμων πράξεών του, των σκανδαλωδών περιστατικών της ζωής του και των ανομολογήτων επιθυμιών και επιδιώξεών του με αποτέλεσμα την αποδόμηση της προσωπικότητάς του και τον ευτελισμό του». Για δεύτερη φορά το ΕΣΡ επικαλείται την παιδική ηλικία λέγοντας ότι με αυτές τις εκπομπές δεν εξασφαλίζεται η «προστασία της παιδικής ηλικίας και της νεότητας». Αξιοσημείωτο είναι ότι και πάλι ένα γκέι φιλί αξίζει σύμφωνα με το ΕΣΡ σκληρότερη τιμωρία σε σχέση με τα όσα αναμεταδόθηκαν στη Στιγμή της Αλήθειας.

Από τα μέλη του ΕΣΡ μειοψήφησαν οι Εύη Δεμίρη, Γιάννης Παπακώστας και Ίρις Αυδή-Καλκάνη, σύμφωνα με τους οποίους θα έπρεπε να σταματήσει οριστικά η μετάδοση της εκπομπής. Ο πρόεδρος κ. Λασκαρίδης αρχικά πρότεινε πρόστιμο 300.000 ευρώ, αλλά τελικά προσχώρησε στην πλειοψηφία. Τα υπόλοιπα μέλη ήταν οι Νέστορας Κουράκης (αντιπρόεδρος), Κωνσταντίνος Τσουράκης, Κωνσταντίνος Αποστολάς.

5. Pornucopia & Sex and Shopping

Με την απόφαση 197-2009 που έλαβε στις 5 Μαΐου 2009 το ΕΣΡ επέβαλε πρόστιμο ύψους 20.000 ευρώ για τις εκπομπές «|Pornucopia» και «Sex and Shopping» στο σταθμό ΣΚΑΪ. Η πρώτη εκπομπή αφορούσε την παραγωγή ταινιών πορνό και συγκεκριμένα λεσβιακού και γκέι περιεχομένου. Προβλήθηκε μετά τις 24.00 και είχε σήμανση 5ης κατηγορίας. Ακόμα κι έτσι, όμως, το ΕΣΡ απεφάνθη ότι «από καμιά διάταξη νόμου δεν προκύπτει ότι οι εν λόγω εκπομπές, λόγω του χρόνου της προβολής των μπορούν να μην έχουν την από το άρθρο 15 παρ. 2 του Συντάγματος αξιουμένη ποιότητα και τον από την αυτή διάταξη του Συντάγματος αξιούμενο σεβασμό της αξίας του ανθρώπου». Σε επεισόδιο της εκπομπής «Sex and Shopping» με ειδικό τίτλο «Μερικοί το προτιμούν πιο καυτό» γίνεται εκτενής αναφορά στην παραγωγή γκέι πορνό. Και αυτή η εκπομπή σκανδάλισε το ΕΣΡ, καθώς και το γεγονός ότι μέρη της εκπομπής ξαναπροβλήθηκαν με τίτλο «Θα μπορούσε να ήσουν εσύ» και «Τα πράγματα που κάνουν κάποιες κοπέλες» που σύμφωνα με το ΕΣΡ εξωθούν «κατ' αυτό τον τρόπο τηλεθεατές όπως συμμετάσχουν στη παραγωγή ομοίων ταινιών».

Στη λήψη της απόφασης μειοψήφησε ο πρόεδρος κ. Λασκαρίδης και οι Εύη Δεμίρη και Ίρις Αυδή-Καλκάνη σύμφωνα με τους οποίους το πρόστιμο έπρεπε να ανέλθει στις 50.000 ευρώ. Συναποφάσισαν οι Νέστορας Κουράκης (αντιπρόεδρος), Γιάννης Παπακώστας, Κωνσταντίνος Τσουράκης και Κωνσταντίνος Αποστολάς.

6. Straight Story

Πριν μερικές εβδομάδες το ΕΣΡ ξαναθυμήθηκε το πρόσχημα της προστασίας των ανηλίκων από την ομοφυλοφιλική λαίλαπα. Με την απόφαση 128-2010 που έλαβε στις 16 Μαρτίου 2010, επέβαλε πρόστιμο 30 000 ευρώ στο σταθμό MEGA για την προβολή της κινηματογραφικής ταινίας Straight Story. Σύμφωνα με το ΕΣΡ η ταινία που προβάλει έναν υποθετικό κόσμο στον οποίο η ομοφυλοφιλία είναι το κυρίαρχο πρότυπο, προκειμένου να αναδείξει τις διακρίσεις εναντίον των μη ετεροφυλόφιλων προσώπων «ασφαλώς...μπορεί να επιφέρει σοβαρή βλάβη στη πνευματική και ηθική ανάπτυξη των ανηλίκων».

Την απόφαση έλαβαν ομόφωνα οι συνήθεις πια ύποπτοι Ιωάννης Λασκαρίδης (πρόεδρος), Νέστορας Κουράκης (αντιπρόεδρος), Εύη Δεμίρη, Ίρις Αυδή-Καλκάνη, Γιάννης Παπακώστας, Κωνσταντίνος Τσουράκης και Κωνσταντίνος Αποστολάς.

7. Buck Angel, Μπέττυ, Φώτης και Μαρία

Η προστασία των ανηλίκων απασχόλησε ξανά το ΕΣΡ και του έδωσε πάτημα για δύο εξαιρετικά τρανσφοβικές αποφάσεις εναντίον της εκπομπής Φώτης και Μαρία live. Η πρώτη απόφαση (207/2010) ελήφθη στις 27 Απριλίου 2010 και αφορούσε την εκπομπή που προβλήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2010. Σε αυτήν ήταν καλεσμένος ο τρανς άντρας Buck Angel, ο οποίος μίλησε για την συμμετοχή του στο 4ο Porn Film Festival στο club Gagarin και για την προσωπική του εμπειρία σχετικά με την διεμφυλικότητα και την διόρθωση φύλου. Στο σκεπτικό του ΕΣΡ διαβάζουμε:

Η εκπομπή προβλήθηκε σε ώρα παιδικής τηλεθέασης με την ένδειξη «ΕΠΙΘΥΜΗΤΗ Η ΓΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΙΝΕΣΗ» ενώ λόγω του περιεχομένου της και της βλάβης που μπορούσε να προξενήσει στην ηθική ανάπτυξη των ανηλίκων έπρεπε να προβληθεί με την ένδειξη «ΚΑΤΑΛΛΗΛΟ ΓΙΑ ΑΝΗΛΙΚΟΥΣ ΑΝΩ ΤΩΝ 15 ΕΤΩΝ» και μετά την 22:30 ώρα.

Σύμφωνα και με αυτήν την απόφαση του ΕΣΡ, ο τρανσεξουαλισμός, ακόμα κι όταν προβάλλεται με αξιοπρέπεια, με την ανθρώπινη διάστασή του και χωρίς υπερβολές αποτελεί κίνδυνο για τα παιδιά. Στον σταθμό STAR CHANNEL επεβλήθη πρόστιμο 20.000 ευρώ. Ο πρόεδρος Ιωάννης Λασκαρίδης και από τα μέλη ο κ. Τσουράκης είχαν διαφορετική γνώμη και μειοψήφησαν, επειδή «πρόκειται περί πραγματικών γεγονότων δεν θα έπρεπε να επιβληθεί καμία διοικητική κύρωση». Επίσης, μειοψήφησε και η κα. Ίρις Αυδή-Καλκάνη που πρότεινε να γίνει απλή σύσταση στον σταθμό. Με την απόφαση συμφώνησαν ο αντιπρόεδρος Νέστορας Κουράκης και τα μέλη Εύη Δεμίρη, Γιάννης Παπακώστας και Κωνσταντίνος Αποστολάς.

Η δεύτερη απόφαση (219/2010) ελήφθη στις 4 Μαΐου 2010 για εκπομπή που προβλήθηκε στις 24 Φεβρουαρίου 2010 και επέβαλε πρόστιμο 30.000 ευρώ στον σταθμό STAR CHANNEL. Στην εκπομπή ήταν φιλοξενούμενη η γνωστή τρανς γυναίκα, συγγραφέας, ηθοποιός και πρόσωπο της χρονιάς για το 2007 Μπέττυ Βακαλίδου. Μίλησε για την ταινία του Πάνου Κούτρα Στρέλλα στην οποία συμμετέχει, για τη βία που βίωσε η ίδια και τα διεμφυλικά πρόσωπα και για το συγγραφικό της έργο. Αρχικά, πριν την επίσημη δημοσίευση της απόφασης, είδαν το φως της δημοσιότητας μέσω του Τύπου αποσπάσματα που ανέφεραν τα εξής:

Όσον αφορά στο θέμα που παρουσιάστηκε κατά τη μετάδοση της συγκεκριμένης εκπομπης, τη συμμετοχή στην εκπομπή ως καλεσμένης της κας Βακαλίδου (τρανσέξουαλ ηθοποιού και συγγραφέως), αναφέρουμε ότι η ίδια ήταν πολύ διακριτική και σοβαρή, χωρίς να προκαλέσει με αυτά που είπε. Εύλογα όμως διερωτάται κανείς εάν το περιεχόμενο των λεγόμενων της, επειδή αναφέρθηκε σε προσωπικές εμπειρίες και αντιδράσεις της οικογένειας της και του κόσμου γενικότερα σχετικά με την αλλαγή φύλου και τις «τρανσέξουαλ», ήταν δύσκολο να γίνει αντιληπτό και κατανοητό από τους ανήλικους τηλεθεατές, δεδομένου ότι το ζήτημα αυτό ήταν ξένο, ίσως και άγνωστο ως προς αυτούς ή έστω ως προς τους περισσότερους από αυτούς και γι αυτό μπορούσε να τους επηρεάσει αρνητικά.

Το θέμα της ομοφυλοφιλίας (της προτίμησης, σεξουαλικά, ατόμων του ιδίου φύλου) και της αλλαγής φύλου με ή χωρίς χειρουργική επέμβαση που παρουσιάστηκε από την εξεταζόμενη εκπομπή συνιστά ένα κοινωνικό ζήτημα και μία πραγματικότητα που αφορά μία μικρή μερίδα ανθρώπων. Αποτελεί μία κατάσταση που ξεφεύγει από το φυσιολογικό, γι αυτό ξενίζει σε μεγάλο βαθμό τον ανήλικο τηλεθεατή, ο οποίος λόγω του νεαρού της ηλικίας του δεν είναι σε θέση να κατανοήσει και να αντιληφθεί το θέμα αυτό και γι αυτό μπορεί να επηρεαστεί από το μεταδιδόμενο υλικό. Η παρουσίαση στοιχείων για την ερωτική ζωή ομοφυλόφιλων ατόμων ή "τρανσέξουαλ", για την διαδικασία αλλαγής φύλου και τα αισθήματα και τις εμπειρίες της συνεντευξιαζόμενης, ενδεχομένως να επηρεάσει αρνητικά τους ανήλικους τηλεθεατές οι οποίοι λόγω και της ώρας μετάδοσης της συγκεκριμένης εκπομπής (μεταξύ 16:25 και 18:30) μπορούσαν να την παρακολουθήσουν δεδομένου εξάλλου ότι λόγω και του είδους της συγκεκριμένης εκπομπής δεν αναμενόταν η παρουσίαση και ανάλυση τέτοιων θεμάτων.

Η ιδιαιτερότητα αυτή στις σεξουαλικές προτιμήσεις και επιλογές ορισμένων ατόμων που προβλήθηκε ως θέμα από την εν λόγω εκπομπή δεν αποτελεί τον κανόνα, αλλά διαπιστώνεται σε ένα μικρό ποσοστό ατόμων με αποτέλεσμα να συνιστά κατά βάση απόκλιση από την συνήθως εκδηλωθείσα ερωτική συμπεριφορά. Θα πρέπει, επομένως, να εξεταστεί κατά πόσο μέσα από την προβολή από την εκπομπή αυτής της σεξουαλικής ιδιαιτερότητας ενδέχεται να προκληθεί σύγχυση ως προς τον ερωτικό προσανατολισμό των εφήβων ή να δημιουργηθεί σ' αυτούς, αλλά και σε μικρότερης ηλικίας παιδιά λανθασμένη εντύπωση ως προς τις σχέσεις των δύο φύλων και τις ιδιαιτερότητες του ατόμου ως προς την σεξουαλική του συμπεριφορά. Το συγκεκριμένο θέμα πιθανολογείται για τους πιο πάνω λόγους, συνεπώς, ότι είναι ακατάλληλο για την παρακολούθηση του από ανήλικους, επειδή είναι ικανό να επιδράσει αρνητικά στην ομαλή ανάπτυξη της προσωπικότητας και της ερωτικής συμπεριφοράς τους, δεδομένου ότι οι ανήλικοι βρίσκονται σε μία ηλικία που δεν έχει ακόμα διαμορφωθεί πλήρως η ερωτική τους συμπεριφορά και τους αρέσει να πειραματίζονται, δοκιμάζοντας καθετί το διαφορετικό και να μιμούνται συμπεριφορές τρίτων.

Αυτή η εκτενής παρουσίαση του συγκεκριμένου θέματος και η προβολή των «τρανσέξουαλ» ως φυσιολογικών ατόμων που ενσωματώνονται ομαλά στην κοινωνία μέσα από ένα μαζικό μέσο επικοινωνίας (την τηλεόραση) και ώρα απογευματινή που οι τηλεθεατές, ανήλικοι και μη, παρακολουθούν αμέριμνοι και ανυποψίαστοι για τη μετάδοση τέτοιου είδους σύνθετων και περίπλοκων από οργανικής, κοινωνικής και ηθικής πλευράς θεμάτων θα μπορούσε να επιδράσει αρνητικά στη ανάπτυξη της προσωπικότητας τους.

Τελικά η απόφαση, μετά από διαμαρτυρία που διοργανώθηκε έξω από το κτίριο του ΕΣΡ και μετά από συνάντηση με τα μέλη του, δεν αναφέρει τίποτα από τα παραπάνω, αλλά μόνο τα εξής:

Πρόκειται περί εκπομπής κατά τη διάρκεια της οποίας έγινε συζήτηση των δύο τηλεπαρουσιαστών με συγγραφέα βιβλίων.
...
Ανεξαρτήτως τούτων η προβολή αυτού του βιαίου συμβάντος (σ.σ. απόπειρα δολοφονίας μίας τραβεστί, όταν ο σύντροφός της μαθαίνει για εκείνη, στην σειρά 4 του Χ. Παπακαλιάτη) εναντίον προσώπου το οποίο είχε πρόβλημα προσδιορισμού φύλου κατέστησε την εκπομπή εκτός των ορίων που επιβάλει η προαναφερθείσα διάταξη του Συντάγματος από την οποία αξιώνεται ο σεβασμός της αξίας του ανθρώπου και η προστασία της παιδικής ηλικίας και της νεότητος.

Με την απόφαση διαφώνησαν ο αντιπρόεδρος του ΕΣΡ Νέστωρ Κουράκης και από τα μέλη ο Κωνσταντίνος Τσουράκης που πρότειναν να γίνει σύσταση. Τα υπόλοιπα μέλη Εύη Δεμίρη, Ίρις Αυδή-Καλκάνη, Γιάννης Παπακώστας Κωνσταντίνος Αποστολάς και ο πρόεδρος Ιωάννης Λασκαρίδης συμφώνησαν στην επιβολή προστίμου.

Είναι ξεκάθαρο ότι τέτοιες αποφάσεις και πρόστιμα μπορούν να οδηγήσουν αν δεν το έχουν κάνει ήδη στην μείωση ως και την εξάλειψη λοαδ ατόμων από την τηλεόραση και το ραδιόφωνο, αφού οι αντίστοιχοι σταθμοί θα προσπαθούν να αποφύγουν τα πρόστιμα. Τέτοιες αποφάσεις είναι ξεκάθαρα επικίνδυνες για την αμερόληπτη και ελεύθερη πρόσβαση στα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας και συνεπώς μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά την προσπάθεια για βελτίωση της κατάστασης στην Ελλάδα για τα λοαδ πρόσωπα, δεδομένου ότι ένα μεγάλο κομμάτι αυτής της προσπάθειας είναι η πρόσβαση στις μάζες. Έτσι, θέτει εμπόδια στον αγώνα για νομοθετικές και κοινωνικές αλλαγές και παρακωλύει την διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων της λοαδ κοινότητας.