Παιδιά, ομοφυλοφιλία και σεξουαλική διαπαιδαγώγηση: 18 βιβλία

Ευρετήριο Άρθρου

Κουβεντιάζοντας για το σεξ με τα μικρά μας παιδιά

της Τζιουν Μόρρις, Θυμάρι, 2003

sex-omofylofilia-08

Ένα από τα καλύτερα βιβλία για γονείς είναι το Κουβεντιάζοντας για το σεξ με τα μικρά μας παιδιά της Τζιουν Μόρρις. Παρότι μιλά ελάχιστα για την ομοφυλοφιλία (μόλις λίγες παραγράφους), στο σύνολό του αποτελεί ένα ανεκτίμητο βοήθημα για τον γονιό που θέλει να εκπαιδευτεί στο πώς να μεγαλώσει σωστά το παιδί του όσον αφορά τη σεξουαλικότητα. Ένας από τους στόχους του βιβλίου «είναι να βοηθήσει τους γονείς ν’ αρχίσουν να μιλάνε στα παιδιά τους για το σεξ από νωρίς – πριν ακόμα πάνε σχολείο, καθώς, σ’ αυτή τη φάση, οι γονείς εξακολουθούν να είναι οι σπουδαιότεροι άνθρωποι στη ζωή των παιδιών τους».

Κάθε κεφάλαιο εισάγεται με ιστορίες, που περιγράφουν δύσκολες καταστάσεις με τις οποίες μπορεί να έρθουν αντιμέτωποι οι γονείς: αυνανισμός, πρώιμη εμμηναρχή, σεξουαλική κακοποίηση του παιδιού από συγγενή, ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη 16χρονης, σεξουαλικά παιχνίδια παιδιών, κ.τ.λ. και πώς τις αντιμετώπισαν κάποιοι. Στη συνέχεια ακολουθεί μια ανάλυση του θέματος και μετά μια σειρά από ωφέλιμες ερωτοαπαντήσεις, που παρέχουν όχι συνταγές αλλά ένα μπούσουλα στο γονιό για το πώς να χειριστεί δύσκολες καταστάσεις (π.χ. μας έπιασαν τα παιδιά μας να κάνουμε σεξ, πώς να χειριστούμε τα αισχρόλογα που λένε, κ.τ.λ.).

Καταρρίπτοντας αντιλήψεις περασμένων αιώνων «ότι το σεξ είναι κάτι κακό, και τα παιδιά πρέπει να προστατευτούν από τη "φοβερή αλήθεια" σχετικά με αυτό», βοηθά τους γονείς να συνειδητοποιήσουν τους τρόπους με τους οποίους περνούν τις αξίες τους στα παιδιά τους όσον αφορά το σεξ ακόμα και όταν δεν μιλάνε για αυτό». «Τα συναισθήματα και οι απόψεις των γονιών είναι εξίσου σημαντικά με τις πρακτικές γνώσεις που μεταδίδουν στα παιδιά τους για το θέμα αυτό», επισημαίνει καίρια. «Όταν οι γονείς δεν συζητάνε για το σεξ με τα παιδιά τους, μεταδίδουν ένα αρνητικό μήνυμα». Στην καυτή ερώτηση που απασχολεί αρκετούς γονείς ότι το να μιλήσουν για το σεξ στα παιδιά θα τα ενθαρρύνει να θελήσουν την εμπειρία, απαντά ορθότατα: «Μπορεί να θελήσουν, μπορεί και όχι. Και στην αντίθετη περίπτωση, όμως, αν δηλαδή δεν τους μιλήσετε, οι πιθανότητες να θέλουν να δοκιμάσουν το σεξ, είναι ίδιες».

Χωρίς ίχνος δασκαλίστικων νουθεσιών αλλά με βαθιά κατανόηση για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι γονείς, η Μόρρις εξηγεί με απλή γλώσσα ότι υπάρχουν λύσεις, αρκεί να μην περιμένουμε μέχρι να εμφανιστούν τα προβλήματα. Π.χ. όταν ένας πατέρας πιάνει τον γιο του να παίζει με το πουλί του, του λέει: «Σου αρέσει αυτό που κάνεις;». «Ναι», απάντησε ο μικρός. «Μπορείς να παίζεις με το πέος σου, όμως οι άλλοι έρχονται σε δύσκολη θέση, όταν σε βλέπουν, επειδή το σεξ δεν γίνεται δημόσια. Και το πέος, ο κόλπος και το αιδοίο είναι μέρη του σώματος που δεν τα δείχνουμε δημόσια – γι’ αυτό παίζουμε με αυτά, μόνο όταν είμαστε μόνοι».

Το βιβλίο θίγει την ομοφυλοφιλία ελάχιστα, πράγμα όχι απαραίτητα κακό, καθώς δεν την ανάγει σε τεράστιο πρόβλημα. Στην ερώτηση του γονιού: Ανησυχώ γιατί νομίζω ότι ο γιος μου είναι ομοφυλόφιλος (σελ. 132), απαντά: «Άσχετα αν ο γιος σας είναι ομοφυλόφιλος ή όχι, έχει ανάγκη την αγάπη και την αποδοχή σας γι' αυτό ακριβώς που είναι. Την περίοδο της εφηβείας τ' αγόρια και τα κορίτσια δοκιμάζουν διάφορες μορφές συμπεριφοράς και πολλές φορές προτιμούν την παρέα ατόμων του ίδιου φύλου. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα γίνουν ομοφυλόφιλοι όταν ενηλικιωθούν, ωστόσο είναι κάτι που δεν μπορούμε να αποκλείσουμε». Περιέχει επίσης ορισμό του τι είναι ομοφυλόφιλος και πώς κάνουν έρωτα, ενώ εξίσου σημαντικό είναι ότι μιλά και για τον σεξισμό – όλα χωρίς φόβο και πάθος.

Σε άψογη μετάφραση της Μαρίας Κακούρη και επιστημονική επιμέλεια της ψυχολόγου Αντιγόνης Γραμμένου (μοναδικό ατόπημα η «σωματική ανικανότητα» για το physical disability), είναι ειλικρινές βιβλίο που σε εμπνέει να το διαβάσεις.

Κουβεντιάζοντας για το Σεξ με τα Παιδιά μας της Εφηβείας

της Τζιουν Μόρρις, Θυμάρι 2003, 2η έκδοση 2008

Το δεύτερο βιβλίο της Μόρρις, Κουβεντιάζοντας για το Σεξ με τα Παιδιά μας της Εφηβείας, απευθύνεται σε παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας και τους γονείς τους. Εξίσου ισορροπημένο και καλογραμμένο, με έξοχη μετάφραση, θίγει θέματα που δε βρήκα στα υπόλοιπα βιβλία, όπως ένας λεπτομερής οδηγός για την περίοδο, με σχεδιαγράμματα και ημερολόγια παρακολούθησης, αυτοεξέταση στήθους ή όρχεων κ.τ.λ. Οι ιστορίες με μαρτυρίες γονέων λειτουργούν διαφωτιστικά, χωρίς να δίνουν μαγικές λύσεις. Στόχος της συγγραφέα είναι να διασκεδάσει μύθους, όπως ότι το να μιλήσεις στα παιδιά σου για την αντισύλληψη τα ενθαρρύνει να ξεκινήσουν σεξ νωρίτερα, καθώς και να δώσει γενικές συντεταγμένες για το πώς να μιλήσει κανείς στα παιδιά του: «Για να τα πλησιάσετε, είναι πολύ σημαντικό να ξεκινήσετε απ’ το σημείο που βρίσκονται εκείνα και όχι απ’ το σημείο που βρίσκεστε εσείς».

Και το δεύτερο βιβλίο μιλά για την ομοφυλοφιλία με σαφή, ορθό και διόλου απαξιωτικό τρόπο: «Ακριβώς όπως η ετεροφυλοφιλία είναι φυσιολογική –προέρχεται και καθορίζεται από τη φύση– έτσι και η ομοφυλοφιλία είναι φυσιολογική για τους ομοφυλόφιλους. Ο ομοφυλόφιλος δεν μπορεί να γίνει ετεροφυλόφιλος, επειδή το θέλει και το αποφάσισε, ούτε θα πάψει να είναι ομοφυλόφιλος, αν κάνει κάποια θεραπεία. Η ομοφυλοφιλία δεν είναι ασθένεια». Παρότι δίνεται υπερβολικά μικρή έκταση στο θέμα (η συγγραφέας θα μπορούσε να δώσει περισσότερη καθοδήγηση τόσο στους γονείς, όσο και στα παιδιά), τα όσα γράφει λειτουργούν βοηθητικά.

Εφηβεία - Η άγρια ηλικία. Συμβουλές για να συμφιλιωθείτε με την επαναστατικότητα των εφήβων

της Alejandra Vallejo-Nágera, Ενάλιος, 2001

Εφηβεία - Η άγρια ηλικία τιτλοφορείται το βιβλίο της Αλεχάντρα Βαλέχο Νάγερα. Άγρια για τους γονείς, όχι για τους εφήβους. Όπως δηλώνει και ο υπότιτλος, Συμβουλές για να συμφιλιωθείτε με την επαναστατικότητα των εφήβων, απευθύνεται σε γονείς που πασχίζουν να βρουν τρόπους να καταλάβουν και να χειριστούν τα βλαστάρια τους. Η Νάγερα ξέρει καλά το θέμα της, τόσο θεωρητικά όσο και εμπειρικά, κι αυτό φαίνεται από το πρώτο κεφάλαιο (Βοήθεια, έφηβος εν όψει!). Σε αντίθεση με τις λαβυρινθώδεις ψυχολογικές θεωρητικούρες και τον δυσνόητο λόγο της Ντολτό και του Ασκητή, η Νάγερα εξηγεί με πολύ άμεση και προσωπική γλώσσα γιατί οι έφηβοι φέρονται τόσο ακαταλαβίστικα και εξοργιστικά, ενώ δίνει πρακτικές συμβουλές για το πώς ένας γονιός αφενός να βοηθήσει το παιδί του, αφετέρου να διατηρήσει σώες τις φρένες του. Οι συμβουλές δεν είναι τα τετριμμένα απλοϊκά κλισέ που βρίσκουμε σε τέτοιου είδους οδηγούς βοήθειας, π.χ. να επικοινωνείτε με το παιδί σας· η Νάγερα εξηγεί ενδελεχώς πώς ενισχύεται η επικοινωνία, λόγου χάρη μέσω ανοιχτών φράσεων. Περιέχει πολυάριθμα παραδείγματα από πραγματικούς διαλόγους μεταξύ εφήβων και γονιών, οι οποίοι βοηθούν τον αναγνώστη να ταυτιστεί και να ανακουφιστεί, βλέποντας ότι δεν είναι ο μόνος που τα ζει αυτά.

Το βιβλίο καλύπτει με άριστο τρόπο ευρύτατη θεματολογία. Ειδικά όσον αφορά τη σεξουαλικότητα, η συγγραφέας χειρίζεται το θέμα εξίσου άρτια, με ιδιαίτερη έμφαση στο πώς και το πότε μιλάμε στα παιδιά για το σεξ και τους λόγους που είναι απαραίτητο ο γονιός να φέρνει το θέμα στη συζήτηση, προτού έρθει δεύτερος και καταϊδρωμένος, όταν το παιδί του τα έχει ήδη μάθει όλα στραβά («Όταν οι γονείς αποφασίζουν να θίξουν το ζήτημα του σεξ στα παιδιά τους, δεν υποψιάζονται ότι, εδώ και πολύ καιρό, είναι το αγαπημένο τους θέμα συζήτησης στο σχολείο. Τα παιδιά μιλούν μεταξύ τους για σεξ από τα 9-10 χρόνια τους ή ίσως και νωρίτερα»). Εξηγεί ότι οι ανησυχίες των γονιών δεν συμπίπτουν με τις ανησυχίες των παιδιών, τους λόγους που οι γονείς κωλύονται να θίξουν το θέμα αλλά και τι μπορεί να γίνει για να αρθεί το αδιέξοδο.

Δυστυχώς η μοναδική της αναφορά στην ομοφυλοφιλία είναι ανεξήγητα σύντομη και άνευρη –μόλις μία παράγραφος– υποβιβάζοντας το θέμα σε υποσημείωση της εφηβείας, παρότι για τους περισσότερους γονείς αποτελεί από τα πιο ακανθώδη και ανησυχητικά ζητήματα. Η συγγραφέας ξεπετάει το θέμα με ακατανόητη προχειρότητα, καθησυχάζοντας τους γονείς και μετά σιωπή. Ούτε στα ιδιαίτερα χρήσιμα και καλογραμμένα κεφάλαια για τα ναρκωτικά και το αλκοόλ, την αντικοινωνική συμπεριφορά, την κατάθλιψη και την αυτοκτονία (όπου αναφέρεται στις κατηγορίες εφήβων που διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο) κάνει την παραμικρή αναφορά στην ομοφυλοφιλία, παρότι έχει διαπιστωθεί εδώ και χρόνια μέσα από έρευνες ότι οι γκέι έφηβοι έχουν πολύ περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν κατάθλιψη, τάσεις αυτοκτονίας ή προβλήματα με ουσίες. Η σιωπή της είναι πραγματικά ανεξήγητη και αταίριαστη με το συνολικό ύφος και περιεχόμενο του βιβλίου της. Παρόλ’ αυτά, τα προτερήματα του βιβλίου αντισταθμίζουν αυτή την κραυγαλέα έλλειψη.

Η Λένα Θεοδωρίδου έχει κάνει εξαιρετική μετάφραση· μοναδική και σοβαρή ένσταση η χρήση των λέξεων πέτινγκ και νέκινγκ στα ελληνικά. Δεν γνωρίζω αν η συγγραφέας χρησιμοποίησε τις αγγλικές λέξεις στο ισπανικό πρωτότυπο, αλλά ακόμη και αν το έκανε, σίγουρα δεν είναι δεσμευτικό για τα ελληνικά, όπου έχουμε μια ελληνικότατη λέξη για να τις αποδώσουμε: χαμούρεμα. Προς τι η εισαγωγή μιας ακατανόητης ξένης λέξης σαν να είναι τεχνικός όρος χωρίς αντιστοίχηση στη δική μας πραγματικότητα;

Εφηβεία Πρακτικός οδηγός για γονείς & εκπαιδευτικούς

των Μάικλ Καρ-Γκρεγκ & Έριν Σέιλ, Ωρίων 2005

Είναι εξοργιστικό ένα καλό βιβλίο να χαντακώνεται από μια κάκιστη μετάφραση. Αν και η λέξη «μετάφραση» πέφτει πολλή, διότι στο Εφηβεία Πρακτικός οδηγός για γονείς & εκπαιδευτικούς έχουμε σκέτη αντικατάσταση αγγλικών λέξεων με ελληνικές, με τραγικά αποτελέσματα ως προς την κατανόηση. Τι σημαίνει: «Όλος ο κόσμος σας μπορεί να αρχίσει να μοιάζει με πάρκο, εκτός αν εξοπλιστείτε με σύγχρονες γνώσεις και στρατηγικές επιβίωσης. (Ελπίζουμε να μη φοβάστε τα ύψη!)»; Σταχυολόγησα τέσσερις εντελώς ακατανόητες φράσεις και καμιά σαρανταριά απλά άθλιες ελληνικούρες μέσα στις πρώτες 27 σελίδες· μετά αρνήθηκα να με υποβάλω σε αυτό το μαρτύριο («αυστραλιανά κορίτσια», «εξάδα μυών»). Η «μεταφράστρια», Φιλία Αντωνακάκη, και κυρίως η «επιμελήτρια», Έλενα Γιαννούλα, θα έπρεπε να αποπεμφθούν από την ελληνική ή να τεθούν σε γλωσσική καραντίνα.

Λόγω της μεταφραστικής κατακρεούργησης, θα ήθελα να σας αποτρέψω να διαβάσετε το εν λόγω βιβλίο, αλλά δυστυχώς είναι πολύ καλό και χρήσιμο. Απευθύνεται αποκλειστικά σε γονείς και εκπαιδευτικούς και περιέχει πληθώρα έξυπνων, πρακτικών και αναλυτικών συμβουλών, για πολλά σοβαρά θέματα, όπως οι αυτοκτονικές τάσεις, η κατάθλιψη, οι ερωτικές επαφές κ.ά. Στην ομοφυλοφιλία αφιερώνει έξι εξαιρετικά ισορροπημένες σελίδες, με πρακτικές συμβουλές και χρήσιμα στοιχεία, καθώς και μια συγκινητική μαρτυρία δύο γονέων και του δράματος που έζησε ο γιος τους μέχρι να τους αποκαλύψει ότι είναι γκέι. Το υποκεφάλαιο «Οι ομοφυλόφιλοι νέοι» προσφέρει εξαιρετικά διεισδυτικές πληροφορίες, που κάθε υπεύθυνος γονιός και εκπαιδευτικός οφείλει να γνωρίζει και οι οποίες δεν περιέχονται στα υπόλοιπα βιβλία που κυκλοφορούν (π.χ. [οι ομοφυλόφιλοι νέοι] έχουν πρόσβαση σε λίγα θετικά ομοφυλοφιλικά πρότυπα και δυσκολεύονται στη διαμόρφωση θετικής αυτοεκτίμησης», «αντιμετωπίζουν ομοφοβικά σχόλια και παρενόχληση σε καθημερινή βάση στο σχολείο» ή «πιστεύουν ότι η αυτοκτονία είναι η μόνη λύση σε ένα πρόβλημα που φαίνεται ολοκληρωτικά απελπιστικό. Έρευνα δείχνει ότι το ποσοστό της τάξεως του 25-40% νέων ομοφυλόφιλων αγοριών και κοριτσιών έχουν αποπειραθεί να αυτοκτονήσουν και ότι 65-80% έχουν τάσεις αυτοκτονίας»).

Γονείς και Παιδιά Δίνοντας και Παίρνοντας Μαθήματα Ανατροφής

του Jan-Uwe Rogge, εκδόσεις Θυμάρι, 2010

Το Γονείς και Παιδιά Δίνοντας και Παίρνοντας Μαθήματα Ανατροφής του Γιαν Ούβε Ρόγκε θα μπορούσε κάλλιστα να λειτουργήσει ως βίβλος διαπαιδαγώγησης. Η λέξη «χρήσιμο» δεν αρκεί για να περιγράψει πόσο ωφέλιμο εργαλείο είναι για κάθε γονιό που μεγαλώνει παιδιά. Ο Ρόγκε πραγματεύεται πάρα πολλά θέματα, όπως η επιθετικότητα, η ενούρηση, η εγκόπριση, ο φόβος (και η χρησιμότητά του), η ζήλια, η ντροπαλότητα, τα πείσματα, μαθησιακές δυσκολίες, προβλήματα συγκέντρωσης κ.τ.λ. Η ενδελεχής ανάλυση των θεμάτων δεν είναι ούτε υπερβολικά θεωρητική ούτε απλουστευτικά πρακτική· δίνει γενικές κατευθύνσεις, όχι γενικόλογες συνταγές, ενώ ταυτόχρονα εξηγεί πολύπλοκες έννοιες και καταστάσεις της ψυχολογικής εξέλιξης του παιδιού με απλή και εύληπτη γλώσσα, χωρίς τις θεωρητικές ακροβασίες της Ντολτό ή του Ασκητή, που το μόνο που καταφέρνουν είναι να μπερδέψουν τον αναγνώστη. Τα πολυάριθμα παραδείγματα με μαρτυρίες γονιών για προβληματικές καταστάσεις κάνουν την ανάγνωση πιο προσωπική υπόθεση, αφού οι αναγνώστες βλέπουν τον εαυτό τους στα όσα περιγράφονται.

Ανεξήγητη έλλειψη του βιβλίου είναι η σχεδόν παντελής απουσία αναφοράς στη σεξουαλικότητα, ένα θέμα που εξυπακούεται απασχολεί ιδιαίτερα τους γονείς. Παρά αυτή την έλλειψη, είναι ένα απολαυστικό και ωφελιμότατο ανάγνωσμα, σε εξαιρετική μετάφραση της Μαριάννας Αντωνοπούλου και επιστημονική θεώρηση της Αντιγόνης Γραμμένου.

Το περιεχόμενο αυτής της σελίδας του 10% χορηγείται με άδεια Creative Commons Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 4.0 Διεθνές.
Άδεια Creative Commons

web+programming makebelieve

Αυτήν τη στιγμή επισκέπτονται τον ιστότοπό μας 32 guests και κανένα μέλος