Φτου & Βγαίνω

Για να μην πάτε ξυπόλητοι στ’ αγκάθια

του Δημήτρη Νάστου

Βασισμένο στο κείμενο του Tom Sauerman & PFLAG Philadelphia.

Είναι συγκεκριμένα τα ψυχολογικά στάδια από τα οποία περνούν οι περισσότεροι γονείς όταν μαθαίνουν ότι το παιδί τους είναι ομοφυλόφιλο. Προετοιμαστείτε για τις αντιδράσεις τους.

Κάθε οικογένεια είναι διαφορετική. Αν και οι περισσότεροι γονείς περνούν από όλα τα στάδια που περιγράφονται παρακάτω, δεν περνούν όλοι με την ίδια σειρά ούτε τα στάδια διαρκούν το ίδιο για όλους.

Να είστε ξεκάθαροι μέσα σας

Είστε σίγουροι για το σεξουαλικό προσανατολισμό σας; Μην εγείρετε το θέμα αν δεν μπορείτε να απαντήσετε με αυτοπεποίθηση στην ερώτηση «Είσαι βέβαιος;» Εάν φανείτε μπερδεμένοι ή αβέβαιοι, το μόνο που θα καταφέρετε είναι να προκαλέσετε μεγαλύτερη σύγχυση στους γονείς σας και τους οδηγήσετε να αμφισβητήσουν την κρίση σας.

Νιώθετε άνετοι με την ομοφυλοφιλία σας; Εάν βασανίζεστε από ενοχές ή περνάτε κατάθλιψη καλύτερα να περιμένετε πριν αποκαλυφθείτε στους γονείς σας. Για να κάνετε coming out θα χρειαστείτε μεγάλα αποθέματα ενέργειας και να έχετε θετική αυτοεικόνα.

Έχετε υποστήριξη; Για το ενδεχόμενο που η αντίδραση των γονιών σας είναι πολύ αρνητική και σας πάρει από κάτω, έχετε έναν άνθρωπο ή μια παρέα στους οποίους να στραφείτε για συναισθηματική υποστήριξη ή βοήθεια; Είναι ζωτικής σημασίας να μην αναγκαστείτε να αντιμετωπίσετε μόνοι σας αυτή τη δύσκολη φάση.

Γνωρίζετε αρκετά για την ομοφυλοφιλία; Κατά πάσα πιθανότητα, μόλις το μάθουν οι γονείς σας θα αντιδράσουν με αφετηρία τις προκαταλήψεις και τις στείρες πληροφορίες που έχουν μάθει μια ζωή από την κοινωνία. Εάν εσείς είστε ενημερωμένοι για την ομοφυλοφιλία, μπορείτε να τους βοηθήσετε δίνοντάς τους έγκυρες πληροφορίες. Π.χ. εάν σας πουν ότι είναι αρρώστια ή ότι θεραπεύεται, παραπέμψτε τους στις επίσημες θέσεις της ψυχιατρικής, σε άρθρα, βιβλία ή ειδικούς.

Πώς είναι το γενικότερο κλίμα στο σπίτι σας; Εάν εξαρτάται από εσάς πότε θα τους το πείτε, διαλέξτε την κατάλληλη στιγμή. Καλύτερα αποφύγετε περιόδους όπου υπάρχει συναισθηματικός φόρτος, όπως αν έχει προηγηθεί θάνατος ή γενικά υπάρχουν σοβαρά προβλήματα στην οικογένεια.

Μπορείτε να δείξετε υπομονή; Οι γονείς σας θα χρειαστούν χρόνο για χωνέψουν το νέο, ακόμα και αν υποψιάζονταν κάτι. Αυτή η φάση μπορεί να διαρκέσει από μερικούς μήνες μέχρι δυο χρόνια.

Ποια είναι τα κίνητρά σας; Γιατί θέλετε να τους το πείτε τώρα; Επειδή τους αγαπάτε και σας ενοχλεί το ότι τους αφήνετε έξω από τη ζωή σας; Ποτέ μην αποκαλύψετε την ομοφυλοφιλία σας πάνω στο θυμό σας ή πάνω σ’ ένα καυγά, χρησιμοποιώντας τη σεξουαλικότητά σας σαν όπλο.

Έχετε κάποιον ειδικό στον οποίο να στραφείτε; Ο κόσμος ξέρει ελάχιστα για την ομοφυλοφιλία, αν και οι περισσότεροι νομίζουν ότι ξέρουν τα πάντα. Οι γονείς σας μπορεί να επιμείνουν να σας πάνε σε κάποιον «ειδικό» ή να χρειαστεί να δουν οι ίδιοι κάποιον, από ανάγκη να έχουν μια «επίσημη» γνώμη. Υπάρχουν πάρα πολλοί σύμβουλοι, ψυχολόγοι και ψυχίατροι που είναι πολύ στηρικτικοί και θετικοί απέναντι στην ομοφυλοφιλία. Υπάρχουν όμως και αρκετοί που δυστυχώς εκμεταλλεύονται τις ενοχές και την αγωνία των γονέων με υποσχέσεις ότι θα «θεραπεύσουν» το παιδί τους, απλά και μόνο για να κερδοσκοπήσουν. Μάθετε σε ποιον/α μπορείτε να απευθυνθείτε εάν χρειαστεί. Προσοχή: τα μεγαλύτερα ονόματα δεν είναι πάντα τα καλύτερα.

Εξαρτάστε οικονομικά από τους γονείς σας; Εάν νομίζετε ότι ίσως πάψουν να σας στηρίζουν οικονομικά (π.χ. εάν πηγαίνετε ακόμη σχολείο ή σπουδάζετε) ή φοβάστε μήπως σας πετάξουν έξω από το σπίτι, ίσως είναι έξυπνο να περιμένετε μέχρι να μην μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα χρήματα σαν εκβιασμό εναντίον σας.

Πώς είναι γενικά η σχέση σας με τους γονείς σας; Εάν ανέκαθεν τα πηγαίνατε καλά και είχατε καλή επικοινωνία, το πιθανότερο είναι να μπορέσετε να κουβεντιάσετε και σιγά-σιγά να σας αποδεχτούν. Αντιθέτως, αν οι σχέσεις σας ήταν ανύπαρκτες, υποτυπώδεις ή κακές, το να τους πείτε ότι είστε γκέι/λεσβία είναι μάλλον απίθανο να τις βελτιώσει.

Ποια είναι η γενικότερη στάση τους κοινωνικά; Είναι πολύ θρήσκοι; Θεωρούν το σεξ αμαρτία; Είναι γενικότερα ανελαστικοί απέναντι στη διαφορετικότητα; Ειδικά στην περίπτωση που είναι δογματικά θρήσκοι, ίσως να μην αποβάλλουν ποτέ την ιδέα ότι το παιδί τους «αμαρτάνει». Πάρτε απόφαση εάν θέλετε να ζήσετε τη ζωή που θέλουν οι γονείς σας ή τη ζωή που θέλετε εσείς.

Το έχετε πραγματικά πάρει απόφαση; Δεν είναι αναγκαίο να το πούμε όλοι στους γονείς μας. Μην πιεστείτε να το πείτε επειδή το είπε ο κολλητός σας ή ο σύντροφός σας ή επειδή ζηλεύετε τις καλές σχέσεις που έχουν άλλοι με τους γονείς τους.

Ετοιμαστείτε να αλλάξετε ρόλους

Όταν μιλήσετε στους γονείς σας για την ομοφυλοφιλία σας, πιθανώς να αντιστραφούν για λίγο οι ρόλοι. Οι γονείς σας θα χρειαστεί να μάθουν εκείνοι πράγματα από εσάς και να γίνετε εσείς ο «γονιός». Δώστε τους χρόνο να το χωνέψουν και να εκφράσουν τι νιώθουν. Βέβαια, αυτό δε θα είναι εύκολο, ούτε για σας ούτε για εκείνους. Εσείς θα θέλετε οι γονείς σας αμέσως να σας δεχτούν και να μη σας δημιουργούν προβλήματα, οι δικοί σας θα θέλουν να μην είναι αλήθεια και να μη χρειαστεί να το αντιμετωπίσουν. Είναι εύκολο να χάσετε την υπομονή σας. Μπορεί να χρειαστεί να τους πείτε κάποια πράγματα ξανά και ξανά. Επειδή τους εξηγήσατε ορισμένα πράγματα πολλές φορές δε σημαίνει κιόλας ότι ήταν σε θέση να τα ακούσουν. Όταν νιώθουμε πολλά και δυνατά συναισθήματα, η λογική μας δε λειτουργεί καλά ούτε γρήγορα. Κατά συνέπεια, πάνω στην αγωνία τους μπορεί να πουν διάφορες ασυναρτησίες ή να παραλογιστούν ως προς το τι πάθετε, τι θα πάθετε κοκ. Δώστε τους χρόνο. Θυμηθείτε πόσο χρόνο χρειαστήκατε εσείς για να νιώσετε καλά με τον εαυτό σας.

Τι θα πάθουν οι γονείς σας

Πολλές οικογένειες εκλαμβάνουν την ομοφυλοφιλία σαν απώλεια – σχεδόν σαν θάνατο – του παιδιού που ήξεραν και αγαπούσαν. Όταν χάνουμε κάποιον αγαπημένο, περνάμε από κάποια ψυχολογικά στάδια: άρνηση, θυμός, διαπραγμάτευση, κατάθλιψη και αποδοχή. Από τα ίδια στάδια θα περάσουν και οι γονείς σας. Να θυμάστε ότι θα είναι προσωρινά! Επίσης δεν τα περνούν όλοι με την ίδια σειρά, ούτε περνούν όλοι από όλα τα στάδια. Κάποιοι μπορεί να παραμείνουν σε κάποιο στάδιο ένα μήνα ή τρία χρόνια. Ορισμένοι γονείς νιώθουν τόσες πολλές ενοχές που δυσκολεύονται να προχωρήσουν. Πάντως, σχεδόν πάντα η πρώτη αντίδραση είναι αυτή της απώλειας: νιώθουν πως χάνουν το παιδί τους.

Οι περισσότεροι γονείς πιστεύουν ότι ξέρουν καλά το παιδί τους, αφού το γέννησαν. Δυσκολεύονται να πιστέψουν ότι είστε ανεξάρτητος άνθρωπος. Ένας επιβαρυντικός παράγοντας είναι επίσης ότι μπορεί να φοβούνται μη σας χάσουν εντελώς – ειδικά εάν βρίσκεστε στην εφηβική ή μετεφηβική περίοδο, όταν έτσι κι αλλιώς ανεξαρτητοποιείστε από τους γονείς σας. Το να τους πείτε ότι είστε ομοφυλόφιλος/η είναι σαν πιστοποιητικό θανάτου στο παιδί που ήσασταν και πιστοποιητικό γέννησης του ενήλικα που γίνεστε. Η σχέση σας θα κλυδωνιστεί, αλλά αν δείξετε όλοι υπομονή και κατανόηση, η νέα σχέση που θα δημιουργηθεί, μεταξύ ενηλίκων πια, θα είναι καλύτερη.