Δικαιώματα

347 να ’ναι οι ώρες του

του Δημήτρη Τσαμπρούνη

Η Ελλάδα όχι μόνο δεν έχει θεσπίσει κανένα νόμο για την ισότητα των προσώπων με ομοφυλόφιλο σεξουαλικό προσανατολισμό, αλλά εξακολουθεί να διατηρεί νόμους που αντιτίθενται τόσο στο ελληνικό όσο και στο ευρωπαϊκό σύνταγμα.

1950. Η Ελλάδα είναι μία από τις πρώτες χώρες στην Ευρώπη που αποποινικοποιεί την (ανδρική) ομοφυλοφιλία. Ωστόσο, στο νέο Ποινικό Κώδικα παραμένει ένα άρθρο που ποινικοποιεί συγκεκριμένες συμπεριφορές. Σύμφωνα με το άρθρο 347, τιμωρείται αυτεπάγγελτα η παρά φύση ασέλγεια μεταξύ αρρένων, η οποία τελείται:

• με κατάχρηση μιας σχέσεως εξαρτήσεως που στηρίζεται σε οποιαδήποτε υπηρεσία·

• από ενήλικο με αποπλάνηση προσώπου νεότερου από 17 ετών·

• από κερδοσκοπία και

• κατ’ επάγγελμα.

Οι συμπεριφορές που αναφέρονται στο 347 μπορούσαν κατά τη γνώμη του νομοθέτη να πλήξουν τον άντρα ως στυλοβάτη μιας παραδοσιακής πατριαρχικής κοινωνίας, ο οποίος έπρεπε να τυγχάνει αυξημένης προστασίας στο θέμα που ακριβώς μπορεί να πληγεί ο «ανδρισμός». Αν και μεσολάβησαν αρκετές αναθεωρήσεις του Ποινικού Κώδικα, το συγκεκριμένο άρθρο ουδέποτε διαγράφτηκε. Η χώρα μας παραμένει μια από τις εξαιρέσεις σε όλη την ΕΕ, διατηρώντας έναν νόμο που αντιβαίνει ολοφάνερα σε μια από τις βαθύτερες αξίες του δημοκρατικού πολιτεύματος: στην αρχή της ισότητας.

Το καλοκαίρι 2004, η Ομοφυλοφιλική και Λεσβιακή Κοινότητα Ελλάδας (ΟΛΚΕ) υπέβαλε αίτηση για διαγραφή του άρθρου στον Υπουργό Δικαιοσύνης. Το σκεπτικό που ανέπτυξε για την κατάργηση του 347 είναι το εξής:

• Η προστασία της ανηλικότητας διασφαλίζεται σε άλλη παράγραφο (339 Π.Κ.) ως ενιαίο και αυτοτελές έννομο αγαθό.

• Το όριο συναίνεσης μεταξύ ενήλικα άνδρα και ανήλικης γυναίκας, ενήλικης γυναίκας και ανήλικης γυναίκας και μεταξύ ενήλικης γυναίκας και ανήλικου άνδρα καθορίζεται στα 15 έτη. Το 347 προσβάλλει αφενός την ισότητα μεταξύ των δύο φύλων και αφετέρου την αρχή της ισότητας, η οποία προτάσσει την «όμοια ρύθμιση ομοίων και την ανόμοια ρύθμιση ανόμοιων» καταστάσεων, καθότι βάσει επιστημονικών μελετών, η σεξουαλική ενηλικίωση των αγοριών και των κοριτσιών πραγματοποιείται στην ίδια ηλικία.

• Ενώ ο άρρεν ενήλικος που τελεί «ασελγή» πράξη δια παραπλανήσεως με έναν ανήλικο άντρα μέχρι 15 ετών τιμωρείται με ποινή κακουργηματικού χαρακτήρα μόνον κατόπιν εγκλήσεως, αν τελέσει την ίδια πράξη με άντρα 15-17 ετών διώκεται αυτεπάγγελτα, παρότι η πράξη έχει χαρακτήρα πλημμελήματος! Κατά συνέπεια η ίδια πράξη τιμωρείται διαφορετικά. Η συνήθως μη αυτεπάγγελτη δίωξη των εγκλημάτων που αφορούν τη σεξουαλική ελευθερία έχει το νόημα ότι ο παθών κρίνει αν έχει συμφέρον να μην κινηθεί η ποινική δίωξη, ώστε να διαφυλαχθούν σημαντικότερα έννομα αγαθά. Αυτό το δικαίωμα το στερούνται οι άντρες 15-17 ετών!

• Ο νεοπαγείς Ν. 2734/1999, με τίτλο «εκδιδόμενα με αμοιβή πρόσωπα», κατάργησε και βελτίωσε παλιότερες διατυπώσεις σύμφωνα με τις οποίες εκδιδόμενα άτομα ήταν μόνο γυναίκες, εθελοτυφλώντας σε μια πραγματικότητα. Το 347 (σημεία 3 και 4) έρχεται σε αντίθεση και με το νόμο αυτό.

• Το 347 προσβάλλει και ποινικοποιεί για μια μερίδα πληθυσμού την έννοια της σεξουαλικής ελευθερίας, παρότι είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ανάπτυξη της προσωπικότητας του ατόμου.

• Το 347 αντιτίθεται στο άρθρο 13 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, ο οποίος θα αποτελέσει τμήμα του Ευρωπαϊκού Συντάγματος και έχει ήδη υιοθετηθεί από τη χώρα μας. Στο άρθρο 13 απαγορεύονται οι πάσης φύσεως διακρίσεις, μεταξύ άλλων και λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού.

Γιατί πρέπει να καταργηθεί το 347;

Με βάση αυτό το άρθρο, πολύ πρόσφατα έχουν γίνει διώξεις κατά προσώπων, όπως στις περιβόητες υποθέσεις των κλαμπ «Spices» και «Φλόγα», ενώ παραμένει ένα απειλητικό όπλο στα χέρια της Αστυνομίας, εφόσον θελήσει να ξαναχτυπήσει κάποια κλαμπ στο μέλλον.

Η θέση των Ευρωπαϊκών Οργάνων

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει επανειλημμένα καλέσει κράτη-μέλη, μεταξύ των οποίων και την Ελλάδα, να προχωρήσουν στην κατάργηση παρόμοιων διακρίσεων. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έχει καταδικάσει χώρες των οποίων τα εθνικά δικαστήρια εξέδωσαν αποφάσεις που βασίζονταν σε νόμους παρεμφερείς με τον 347. Ανάλογες παρεμβάσεις έχει κάνει και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της ΕΕ. H κατάργηση νόμων που δημιουργούσαν διακρίσεις με βάση το φύλο ή το σεξουαλικό προσανατολισμό ήταν από τις προϋποθέσεις για την ένταξη των νέων κρατών μελών την 1 η Μαΐου 2004. Αυτή τη στιγμή η Ελλάδα είναι από τις ελάχιστες χώρες στην Ένωση όπου ισχύουν τέτοιοι νόμοι, αφού εξακολουθεί να μη συμμορφώνεται με το πνεύμα προστασίας από διακρίσεις που διακατέχει την Ένωση,. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Βουλγαρία και η Ρουμανία κατάργησαν παρόμοιους νόμους στην ενταξιακή τους πορεία, ενώ στη γείτονα Τουρκία δεν προβλέπεται καμία διαφοροποίηση, ούτε στο όριο συναίνεσης, ούτε αλλού, λόγω σεξουαλικής προτίμησης.

Ενέργειες για την κατάργηση του «347»

Το 1997, με αφορμή το έτος κατά του ρατσισμού (σλόγκαν της ΕΕ «όλοι διαφορετικοί όλοι ίσοι») νομική επιτροπή έκανε πρόταση στον τότε υπουργό Δικαιοσύνης Ευ. Γιαννόπουλο για κατάργηση του άρθρου. Το 1999 παρόμοια αίτηση έκανε ο Συνασπισμός, με πρόταση για διεύρυνση των κριτηρίων του αντιρατσιστικού νόμου ώστε να περιλαμβάνεται η προστασία λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού. Ακολούθησε αίτηση της Διεθνούς Γραμματείας της Διεθνούς Αμνηστίας, με αφορμή μια δίκη βάσει του άρθρου 347, στην οποία εμπλέκονταν επώνυμοι καλλιτέχνες. Όλες οι προσπάθειες έμειναν άκαρπες. Εκτός από την προαναφερθείσα πρόσφατη παρέμβαση της ΟΛΚΕ, παρεμφερές υπόμνημα κατέθεσε το Σεπτέμβριο στον Υπ. Δικαιοσύνης και η Ελληνική Ομοφυλοφιλική Κοινότητα (ΕΟΚ).

Το επόμενο διάστημα αναμένεται οι οργανώσεις να κλιμακώσουν τις πιέσεις με στόχο την κατάργηση του επονείδιστου αυτού άρθρου, μαζί με παράλληλες απαιτήσεις για άλλες νομοθετικές ρυθμίσεις, όπως η αναγνώριση συμβίωσης προσώπων του ίδιου φύλου.