10%
προηγούμενα τεύχη | σύνδεσμοι | οδηγός πόλης | INFO in english  
  περιεχόμενα τεύχους    
 
 

Υγεία

AIDS: τελειώσαμε;

Τα πιο καυτά ερωτήματα

του Ανδρέα Δημόπουλου

Μέχρι το 1996 κ αι μόνο το όνομά του προκαλούσε πανικό. Η μόλυνση από τον ιό του HIV/AIDS ισοδυναμούσε με θανατική καταδίκη. Σήμερα έχουν αλλάξει πολλά πράγματα σ’ αυτόν τον τομέα. Ωστόσο δύο πράγματα παραμένουν απαράλλαχτα: 1. δεν υπάρχει ριζική θεραπεία για το AIDS και 2. μας αφορά ΟΛΟΥΣ.

Τι είναι το AIDS ;

Είναι το τελευταίο στάδιο της μόλυνσης από τον ιό HIV. Είναι η κατάσταση εκείνη όπου το ανοσοποιητικό σύστημα είναι εξαιρετικά εξασθενημένο. Οι γιατροί έχουν πολύ συγκεκριμένα κριτήρια για να βγάλουν τη διάγνωση “AIDS”. Έτσι είναι λάθος να λέμε ότι «έχει AIDS» για κάθε άνθρωπο που είναι μολυσμένος από τον ιό. Η σωστότερη ορολογία είναι «φορέας» του ιού HIV ή οροθετικός.

Τι είναι ο ιός HIV και γιατί είναι τόσο επικίνδυνος;

Ο HIV είναι ένας ιός που μπαίνει στο ανθρώπινο σώμα και προσβάλλει μια συγκεκριμένη κατηγορία κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος, τα Τ4 λεμφοκύτταρα. Τα κύτταρα αυτά είναι σημαντικά για την άμυνα του οργανισμού απέναντι σε κάθε είδους εισβολέα (μικρόβια, ιούς, μύκητες, παράσιτα). Τα κύτταρα αυτά σιγά-σιγά καταστρέφονται από τον HIV και όταν πέσουν κάτω από ένα όριο ασφαλείας ο οργανισμός μένει απροστάτευτος ακόμα και σε παθήσεις που σε υγιείς ανθρώπους δε δημιουργούν κανένα πρόβλημα.

Πώς μεταδίδεται;

Ο ιός HIV μεταδίδεται με το αίμα ή το σπέρμα. Δηλαδή με μετάγγιση αίματος, με σεξουαλική επαφή χωρίς προφυλακτικό ή με κοινή χρήση βελόνας. Στην Ελλάδα, ο πρωκτικός και ο κολπικός έρωτας χωρίς προφυλακτικό είναι οι κυριότεροι τρόποι μετάδοσής του. Το σπέρμα ατόμων που έχουν HIV και δεν παίρνουν φάρμακα περιέχει μεγάλες ποσότητες του ιού και είναι πολύ επικίνδυνο. Για να μολυνθεί κάποιος χρειάζεται μια πύλη εισόδου (αμυχή, μικροτραυματισμό), που θα επιτρέψει στον ιό να μπει στον οργανισμό. Επειδή είναι ευαίσθητος στην θερμοκρασία ο ιός δεν μπορεί να επιβιώσει έξω από το ανθρώπινο σώμα. Επίσης δεν μπορεί να περάσει μέσα από υγιές δέρμα. Έτσι δε μεταδίδεται με την επαφή με αντικείμενα εκτός από αυτά που μπορεί να έχουν πάνω τους μολυσμένο αίμα (οδοντόβουρτσες, ξυραφάκια).

Μεταδίδεται με τα φιλιά;

Ο HIV δεν μεταδίδεται με το σάλιο. Οπότε δε μεταδίδεται ούτε με φιλί, ακόμη και με βαθύ φιλί.

Μεταδίδεται με το στοματικό έρωτα;

Για το στοματικό έρωτα οι μέχρι στιγμής μελέτες δείχνουν ότι ο ιός μεταδίδεται πολύ δυσκολότερα. Σίγουρα δεν είναι τόσο επικίνδυνος όσο το πρωκτικό σεξ. Διαβάστε το εκτενές άρθρο του 10% για τις πίπες στο τεύχος Απριλίου.

Με τι συμπτώματα αρχίζει;

Δεν υπάρχουν συμπτώματα που να σχετίζονται αποκλειστικά με τον HIV. Πιθανώς, αλλά όχι απαραίτητα, να εμφανιστούν συμπτώματα που μοιάζουν με αυτά της γρίπης ή του κρυολογήματος. Το να έχετε τέτοια συμπτώματα δε σημαίνει ότι κολλήσατε HIV – μπορεί απλώς να κρυολογήσατε. Από τη στιγμή που μολυνθήκατε, ο ιός παραμένει στο σώμα για πάντα, όπου σιγά-σιγά καταστρέφει τα Τ4 λεμφοκύτταρα. Ο οροθετικός δεν έχει κανένα σύμπτωμα και δε διαφέρει εμφανισιακά σε τίποτε από έναν υγιή. Μπορεί όμως να μεταδώσει τη μόλυνση.

Πόσο γρήγορα προχωράει η νόσος;

Γενικά προχωράει αργά, αλλά η ταχύτητά της ποικίλει πολύ από άνθρωπο σε άνθρωπο. Υπάρχουν ελάχιστοι άνθρωποι που παραμένουν σε σταθερή κατάσταση και δε νοσούν ποτέ. Στους περισσότερους όμως ο HIV εξαντλεί το ανοσοποιητικό σύστημα κατά μέσο όρο μέσα σε πέντε χρόνια, σκοτώνοντας όλα τα κύτταρα Τ4. Χωρίς αυτά, ο οργανισμός είναι εντελώς απροστάτευτος. Γι’ αυτό όσο πιο γρήγορα ανακαλύψει κάποιος ότι είναι οροθετικός, τόσο καλύτερα, γιατί θα μπορέσει να αντιμετωπίσει την ασθένεια εγκαίρως, πριν πάθει ζημιά το ανοσοποιητικό του σύστημα.

Πώς μπορώ να καταλάβω αν κάποιος έχει μολυνθεί;

Δεν μπορείτε να καταλάβετε με κανέναν τρόπο. Δεν υπάρχει κανένα σημάδι στην εμφάνιση ενός ατόμου που να δείχνει ότι έχει μολυνθεί από τον ιό. Μπορεί κανείς να δείχνει απολύτως υγιής, γυμνασμένος και σε τέλεια φόρμα, αλλά παρ’ όλα αυτά να είναι οροθετικός και να μπορεί να μεταδώσει τη μόλυνση. Είναι πάρα πολύ πιθανό να μην το ξέρει ούτε ο ίδιος ότι είναι οροθετικός.

Πώς θα καταλάβω ότι εγώ έχω μολυνθεί;

Δεν μπορείτε να το καταλάβετε. Πρέπει να κάνετε μια ειδική εξέταση αίματος που θα δείξει αν έχετε μολυνθεί. Η εξέταση είναι ανώδυνη (δίνετε αίμα όπως για μια γενική αίματος), πολύ αξιόπιστη και το ποσοστό λάθους είναι πρακτικά μηδενικό. Αν το μάθετε νωρίς, έχετε περισσότερες πιθανότητες να ζήσετε φυσιολογικά.

Πότε πρέπει να κάνω αυτή την εξέταση;

Στους 3 μήνες το 95% των ανθρώπων που έχουν μολυνθεί έχουν αναπτύξει ανιχνεύσιμα αντισώματα στον ιό. Στους 6 μήνες το 99,99% των ανθρώπων που έχουν μολυνθεί έχουν αναπτύξει ανιχνεύσιμα αντισώματα στον ιό. Με βάση τα παραπάνω το τεστ αντισωμάτων (ELISA/Western Blot) πρέπει να γίνεται 3 μήνες μετά από την πιθανή έκθεση στον ιό. Σε περίπτωση που αυτό είναι αρνητικό πρέπει να επαναλαμβάνεται στους 6 μήνες. Αν κάνετε τεστ πριν περάσουν 3 μήνες, δεν έχει κανένα νόημα. Αν στο εργαστήριο που θα πάτε κάνουν τεστ 4 ης γενιάς, μπορείτε να μάθετε εάν μολυνθήκατε και μετά από 2 μήνες αντί για 3. Ρωτήστε τι τεστ κάνουν.

Πού μπορώ να κάνω αυτή την εξέταση;

Η εξέταση γίνεται σε μικροβιολογικό εργαστήριο (επί πληρωμή) ή σε ορισμένα νοσοκομεία και κέντρα αναφοράς AIDS (δωρεάν και ανώνυμα). Στην Αθήνα μπορεί να γίνει στα παρακάτω νοσοκομεία: Τζάνειο, Συγγρού, Ευαγγελισμός, Ερυθρός Σταυρός, Γενικό Κρατικό, Αττικό Χαϊδαρίου, ΙΚΑ Πεντέλης και Υγειονομική Σχολή. Εκτός Αθηνών στο ΑΧΕΠΑ Θεσ/νίκης, και στα πανεπιστημιακά νοσοκομεία Ηρακλείου, Πάτρας, Λάρισας, Αλεξανδρούπολης.

Αν βγει θετικό, τι να κάνω;

Δεν ήρθε το τέλος του κόσμου! Αν βγει θετικό, το προσωπικό στα κέντρα αναφοράς και τα νοσοκομεία θα σας δώσει λεπτομερείς οδηγίες για τα επόμενα βήματα που πρέπει να κάνετε. Θα σας παραπέμψουν σε έναν γιατρό που θα σας εξηγήσει τι δυνατότητες υπάρχουν, όπως και το αν χρειάζεται να πάρετε φάρμακα αμέσως ή αν πρέπει να περιμένετε. Αν το μάθετε νωρίς, θα έχετε περισσότερες επιλογές για τη διασφάλιση της υγείας σας.

Τι γίνεται με τα καινούργια φάρμακα; Είναι αποτελεσματικά;

Όλα τα φάρμακα, παλιά και καινούργια, είναι αποτελεσματικά αν τα παίρνει κανείς σωστά και κάνει τακτικές εξετάσεις. Όμως κανένα φάρμακο από αυτά που κυκλοφορούν μέχρι στιγμής δεν μπορεί να εξαφανίσει τον ιό από το σώμα ενός φορέα. Αυτό σημαίνει ότι με τις γνώσεις που έχουμε σήμερα, αν θέλει κανείς να παραμείνει υγιής και να μη νοσήσει από AIDS , θα πρέπει να παίρνει τα φάρμακα 1-2 φορές κάθε μέρα σε όλη του τη ζωή. Αυτό δεν είναι απλή υπόθεση.

Έχουν παρενέργειες;

Ναι. Πολλά φάρμακα έχουν μακροχρόνιες και δύσκολες παρενέργειες. Αυτές δεν εκδηλώνονται σε όλους τους ανθρώπους ή με την ίδια βαρύτητα, ούτε διαρκούν το ίδιο σε όλους, αλλά κανείς θα πρέπει να ξέρει ότι τα φάρμακα αυτά δεν είναι «καραμέλες».

Τι σημαίνει αρνητικό ιικό φορτίο; Σημαίνει ότι δε μεταδίδω τον ιό;

Ιικό φορτίο σημαίνει πόσος ιός υπάρχει στο αίμα κάποιου. Το "μηδενισμένο" ή "αρνητικό" ιικό φορτίο σημαίνει ότι το ιικό φορτίο είναι μικρότερο από 50 αντίγραφα/ml και όχι ότι είναι μηδέν. Ο σωστός όρος είναι "μη ανιχνεύσιμο" ιικό φορτίο.

Οι εξετάσεις ιικού φορτίου μετρούν την ποσότητα του ιού στο αίμα και όχι στο σπέρμα. Πολλές φορές, όμως, τα επίπεδα στο αίμα είναι μη ανιχνεύσιμα αλλά στο σπέρμα υπάρχει ιικό φορτίο. Σε κάθε περίπτωση το ιικό φορτίο δεν είναι ποτέ μηδέν, γι’ αυτό υπάρχει πάντα ο κίνδυνος μετάδοσης.

Αν μολυνθώ και πάρω φάρμακα, πόσο θα ζήσω;

Πάρα πολύ καιρό, αν τα παίρνετε σωστά και ευλαβικά και κάνετε τακτικά εξετάσεις. Τώρα πια ελάχιστοι οροθετικοί πεθαίνουν από AIDS. Απλά αποκτούν στη ζωή τους ένα σοβαρό πρόβλημα που την κάνει πιο δύσκολη.