HIV

Διάγνωση: Η επόμενη μέρα

της Δώρας Παπαδήμου

«Λυπάμαι, είστε οροθετικός.» Πόσοι από εμάς φανταζόμαστε ότι θ' ακούσουμε αυτή τη φράση να απευθύνεται σ' εμάς; Και τι μας συμβαίνει όταν την ακούσουμε;

Η ανακοίνωση ότι είμαστε θετικοί στον HIV, τον ιό που προκαλεί AIDS, είναι σοκ, γιατί μας φέρνει αντιμέτωπους με πολλούς φόβους και μεγάλες αλλαγές. Τι σημαίνει ξαφνικά να ξέρεις ότι είσαι φορέας του HIV;

Καταρχάς, σημαίνει πολλά περισσότερα από μια απλή απειλή για τη ζωή. Ο HIV δεν είναι απλώς μια αρρώστια· έχει κοινωνικές προεκτάσεις, όπως π.χ. ο στιγματισμός των οροθετικών. Χάρη στα αντιρετροϊικά φάρμακα (αλλά μόνο αν τα παίρνει κανείς σωστά), ο HIV είναι μια αντιμετωπίσιμη χρόνια νόσος. Και πάλι, όμως, μας φέρνει αντιμέτωπους με την ιδέα του θανάτου (και της αρρώστιας) – κι αυτό ταράζει. Μπορεί όμως και να μας ενδυναμώσει, όσο κι αν αυτό φαίνεται παράξενο.

Όπως κάθε επαφή με το θάνατο (ένα σοβαρό ατύχημα, ο χαμός ενός δικού μας), η διάγνωση μπορεί να οδηγήσει πολλούς από εμάς να αντιπαρατεθούμε με το θάνατο – όχι ακαδημαϊκά κι αόριστα, αλλά με τον δικό μας θάνατο. Μπορεί να είναι πιο πιθανό να σκοτωθούμε σε τροχαίο από το να πεθάνουμε από AIDS, αλλά το να έρθουμε σε επαφή με το θάνατό μας, ακόμα και σε σεναριακές συνθήκες, μπορεί να λειτουργήσει απελευθερωτικά. Διότι όταν σκεφτόμαστε ότι θα πεθάνουμε, καταλήγουμε να σκεφτούμε για το πώς ζούμε.

Τσεκ-απ ζωής

Το να «ξέρουμε» ότι μια μέρα θα πεθάνουμε (και πριν το ξέραμε, αλλά το τώρα το ξέρουμε πιο άμεσα), μας οδηγεί κάνουμε έναν απολογισμό της ζωή μας. Η διάγνωση λειτουργεί σαν τσεκ-απ ζωής. Είμαι ευχαριστημένος με τη ζωή μου ως εδώ; Με τις επιλογές που έχω κάνει; Πού θέλω να πάω; Ποιες είναι οι προτεραιότητές μου;

«Όταν έμαθα ότι είμαι φορέας» λέει ο Μάνος, 33 ετών, μετά την αρχική τρομάρα αναγκάστηκα να αμφισβητήσω πολλά πράγματα στη ζωή μου. Διάφορα προβλήματα που έκανα πως δεν τα βλέπω τώρα έγιναν πιο… επείγοντα. Η δουλειά που δεν μου άρεσε καθόλου, αλλά φοβόμουν ν' αλλάξω… Αναγκάστηκα να πάρω αποφάσεις. Δεν πέρασα εύκολα, αλλά χαίρομαι που τις πήρα».

Η Μαρία, 29 ετών, λέει: «Νομίζω ότι με τη διάγνωση σαν να σοβάρεψα. Μέχρι τότε ήμουν τελείως κουκουρούκου. Όταν έμαθα ότι είμαι οροθετική, σκέφτηκα τι θέλω πραγματικά να κάνω με τη ζωή μου. Θα προτιμούσα βέβαια να μη μου είχε τύχει, αλλά χαίρομαι που μετά τη διάγνωση άλλαξα πολλά πράγματα προς το καλύτερο».

Σ' αυτό το «τσεκ-απ ζωής» μπορεί απλώς να επιβεβαιώσουμε ότι είμαστε καλά όπως είμαστε και να μην κάνουμε καμία αλλαγή. Όμως ακόμα κι αυτή η επιβεβαίωση δρα ενδυναμωτικά.

Υπάρχει όμως ένα πρόβλημα. Με ποιον να μιλήσεις για όλα αυτά που ξαφνικά σ' απασχολούν; Το θέμα του θανάτου (και της αρρώστιας) δεν είναι κάτι που το φέρνεις εύκολα σε μια συζήτηση. «Είχα τεράστια ανάγκη να μιλήσω» λέει ο Πάνος, 44, αλλά τις δυο φορές που προσπάθησα, μία με την αδερφή μου και μία με έναν φίλο, έπεσα σε τοίχο. Δεν το άντεχαν. "Μη λες τέτοια, όλα θα πάνε καλά, μην ανησυχείς" μου έλεγαν. Ναι, αλλά για να πάνε καλά, έχω ανάγκη να μιλήσω!» Τελικά ο Πάνος στράφηκε σε ψυχοθεραπευτή, όπως πολλοί οροθετικοί μετά τη διάγνωσή τους.

«Με την ψυχοθεραπεύτριά μου μπορούσα να μιλήσω πιο άνετα, χωρίς να φοβάμαι πώς θα το πάρει ή αν θ' ανησυχεί για μένα», συμφωνεί και ο Αποστόλης, 27 ετών.

Τσεκ-απ φίλων

Αφού διαγνωστούμε, θέλοντας να μοιραστούμε την αγωνία μας, μοιραία καταλήγουμε να κάνουμε αξιολόγηση των φίλων και συγγενών μας: Σε ποιους μπορούμε να μιλήσουμε; Ποιους εμπιστευόμαστε; Ποιοι μας στηρίζουν χωρίς να μας κρίνουν; Ποιες σχέσεις είναι διακοσμητικές; Πόσο φροντίζουμε εμείς τις σχέσεις μας;

«Όταν διαγνώστηκα» εκμυστηρεύεται ο Θανάσης 41, «έπρεπε να το πω στον φίλο μου. Συνειδητοποίησα ότι πολύ καιρό κορόιδευα τον εαυτό μου ότι είμαστε ζευγάρι. Απλώς βολευόμασταν. Του το είπα, βέβαια, αλλά του είπα και αντίο».

«Το είπα στη μάνα μου» λέει ο Μάριος 23, «και μαζί της είπα ότι είμαι και γκέι. Ξαφνικά ήταν τόσο ηλίθιο να της το κρύβω όταν είχα τόσο σοβαρό πρόβλημα. Δεν χάρηκε, αλλά για πρώτη φορά μιλήσαμε με ειλικρίνεια και τουλάχιστον τώρα έχουμε επαφή, που την είχαμε κόψει εντελώς».

Είτε η διάγνωση μας οδηγήσει να κάνουμε ένα τσεκ-απ της ζωής μας και των σχέσεών μας, είτε την περάσουμε στο ντούκου, ένα είναι σημαντικό: να μη βιαστούμε. Χρειάζεται να δώσουμε χρόνο στον εαυτό μας να χωνέψει το νέο, προτού πάρουμε τόσο σημαντικές αποφάσεις.