Ρεπορτάζ

Μου δανείζετε μία λεσβία, παρακαλώ;

Πάρης Κορμαρής (kormaris@gmail.com)

Ήταν ένας ιμάμης, μια μουσουλμάνα, ένας δημοσιογράφος, μια Δανέζα, ένας φιλόζωος ακτιβιστής, ένας τυφλός, ένας τσιγγάνος, μία λεσβία και μια γύφτισσα. Δεν συναντήθηκαν σε ανέκδοτο, αλλά σε μια σουηδική βιβλιοθήκη.

«Δανείσου μια προκατάληψη» ονομάζεται το πρόγραμμα της Βιβλιοθήκης μιας σουηδικής πόλης. Σκοπός; Να την ξεπεράσεις!

Έχετε αντικρίσει ποτέ ζωντανό βιβλίο; Στη δανειστική βιβλιοθήκη του Μάλμε, εννέα άνθρωποι άνοιξαν σαν βιβλίο τις «σελίδες» τους. Ένας ιμάμης, μια μουσουλμάνα, ένας δημοσιογράφος, μια Δανέζα, ένας φιλόζωος ακτιβιστής, ένας τυφλός, ένας τσιγγάνος, μία λεσβία και μια γύφτισσα συμμετείχαν στο «Δανείσου μια προκατάληψη» με στόχο να τους «δανειστούν» και να τους γνωρίσουν όσοι τους βλέπουν με προκατάληψη.

«Ακούς συχνά τις προκαταλήψεις του κόσμου και συνειδητοποιείς ότι απλώς δεν είναι ενήμεροι» μας είπε η Ούλα Μπρόχεντ, βιβλιοθηκονόμος. «Η ιδέα» διευκρινίζει, «δεν ήταν δική μας. Υλοποιήθηκε για πρώτη φορά στη Δανία, στο μουσικό φεστιβάλ της Ροσκίλε το 2000, και πέρυσι στη Βιβλιοθήκη της Κοπεγχάγης».

Η συλλογιστική είναι απλή: Αν η προκατάληψη βασίζεται στην άγνοια, ποιος είναι αρμοδιότερος να προσφέρει στον κόσμο γνώση από μια βιβλιοθήκη; Μόνο που στην προκειμένη περίπτωση τα βιβλία έχουν σάρκα και οστά. Κατά τη διάρκεια ενός σαββατοκύριακου οι επίδοξοι «αναγνώστες» μπορούν να τα δανειστούν και να τα ρωτήσουν ό,τι θέλουν, πίνοντας μαζί τους καφέ για 45 λεπτά της ώρας.

Εννέα άτομα ανέλαβαν το ρόλο του «ζωντανού βιβλίου», εκπροσωπώντας κοινωνικές ομάδες που –με τον ένα ή τον άλλο τρόπο– αντιμετωπίζονται περίεργα από μεγάλο τμήμα του κόσμου. Από τα 63 ραντεβού που κλείστηκαν συνολικά, τα 14 ήταν με την Κίκι Άντερσον, λεσβία. Μια συνομιλία μαζί της αρκεί για να καταλάβει κανείς ότι προκαταλήψεις υπάρχουν εκεί που δεν το περιμένεις, ακόμα και σε μια χώρα όπως η Σουηδία, που θεωρείται προοδευτική όσον αφορά την ομοφυλοφιλία.

«Ακόμα κι εδώ δεν είναι εύκολα τα πράγματα» επισημαίνει. «Είναι διαφορετικά όταν είσαι διάσημος ή όταν βρίσκεσαι με άτομα του κύκλου σου. Αντιθέτως, σε επίπεδο γειτονιάς η αποδοχή δεν είναι δεδομένη». Παρόλο που συζεί με τη σύντροφό της, ποτέ δεν είχε μιλήσει ανοιχτά για τις ερωτικές της προτιμήσεις, μέχρι που της έγινε η πρόταση να συμμετάσχει στη συγκεκριμένη εκδήλωση. Όπως λέει, η απόφαση να το κάνει δεν ήταν καθόλου εύκολη: «Μου πήρε ένα μήνα που το σκεφτόμουν. Δεν ήξεραν οι πάντες ότι είμαι λεσβία και φοβόμουν τις αντιδράσεις του κόσμου όταν θα γινόταν γνωστό. Το ρίσκο για μένα ήταν μεγάλο». Το πήρε.

Τα άτομα με τα οποία βρέθηκε αντιμέτωπη ήταν πολύ διαφορετικά μεταξύ τους, το ίδιο και οι ερωτήσεις που της έκαναν. Ωστόσο, δεν άργησε να διαπιστώσει ότι είχαν κάτι κοινό:

«Ξεκίνησα πιστεύοντας ότι θα ήξεραν τα βασικά, αλλά δεν είχαν ιδέα!» λέει χωρίς να κρύβει την έκπληξή της. «Ήταν πολύ μπερδεμένοι, κάποιοι μέχρι και φοβισμένοι. Από μια πλευρά, βέβαια, μπορώ να το καταλάβω. Αρκεί να θυμηθώ πόσο μπερδεμένη ήμουν εγώ προσπαθώντας να κατανοήσω τι σημαίνει να είσαι λεσβία». Ήταν αρκετό λοιπόν ένα ραντεβού 45 λεπτών για να τους εξηγήσει; «Δεν θα μπορούσε να είναι μεγαλύτερο» διαβεβαιώνει. «Ήταν πολύ κουραστικό και δύσκολο, όχι μόνο για μένα αλλά και για τους ίδιους». Δυσκολότερη από όλες, η στιγμή που ένας «αναγνώστης» επιχείρησε να τη διακωμωδήσει στα μάτια του γιου του. «Ζούμε όπως θέλουμε να ζήσουμε, κι ο Θεός αποφασίζει πότε θα πεθάνουμε» του είπε ευγενικά, χωρίς να θυμώσει.

Επίσης δυσάρεστη, η σιωπή κάποιων τις επόμενες μέρες:

«Ορισμένοι γείτονες μού έκοψαν την καλημέρα. Κάποιες φίλες μου λεσβίες που δεν είναι out φοβούνται να έρθουν σπίτι μου για να μη χαρακτηριστούν…» Μετά απ’ αυτά, θα μετάνιωνε για τη συμμετοχή της στο πρόγραμμα; «Όχι» λέει κατηγορηματικά! «Καθόλου δεν μετανιώνω. Ούτε φοβάμαι πια. Αισθάνομαι δυνατή και ελεύθερη».

Και δηλώνει συμμετοχή για τον επόμενο γύρο, ο οποίος εκτός απροόπτου θα πραγματοποιηθεί το Δεκέμβριο, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για τον εορτασμό των 100 χρόνων της Βιβλιοθήκης του Μάλμε. Τότε οι διοργανωτές φιλοδοξούν ότι τα θέματα των ζωντανών τους βιβλίων θα είναι ακόμα περισσότερα, κάτι που άλλωστε ζητάει ο κόσμος, προτείνοντας να συμπεριληφθούν από αστυφύλακες μέχρι πολυεκατομμυριούχοι! Αλήθεια, η Κίκι με ποια προκατάληψή της θα ήθελε να έρθει αντιμέτωπη; «Θα ήθελα να δανειστώ έναν νεοναζί» απαντάει. «Δεν υπάρχει περίπτωση να σκεφτώ όπως αυτός. Θέλω όμως να καταλάβω πώς σκέφτεται».