Αν υποψιαστώ
Αγάπα τον Θεόν σου ως τον εραστήν σου!
του Νίκου Μελά
Μπορεί ένας άντρας να αγαπήσει τον Θεό με τόσο πάθος, όσο τον εραστή του; ’λλωστε, ο ίδιος ο προφήτης Μωάμεθ είδε σε ένα όραμα τον Θεό με τη μορφή ενός όμορφου αγοριού.
 Η μυστικιστική λογοτεχνία του Ισλάμ αλλά και του Χριστιανισμού έχουν χρησιμοποιήσει την αλληγορία του ανθρώπινου έρωτα για να συμβολίσουν την αγάπη προς τον Θεό. Στη χριστιανική λογοτεχνία αυτός ο έρωτας είναι αποκλειστικά ετεροφυλόφιλος, με την ψυχή να είναι θηλυκή σε σχέση με τον Θεό, ή τη θεία φύση ως θηλυκή με τη μορφή της Σοφίας ή της Γνώσεως σε σχέση με τον αρσενικό εραστή (άνθρωπο). Οποιαδήποτε άλλη περίπτωση είναι απλώς αδιανόητη.
Στο Ισλάμ όμως τα πράγματα πήραν έναν άλλο, πιο ενδιαφέροντα και πιο ευφάνταστο δρόμο. Παρότι και εκεί ισχύει το ετεροφυλόφιλο μοντέλο, υπάρχει μια μεγάλη λογοτεχνική παράδοση, όπου η αγάπη προς τον Θεό παραλληλίζεται με τον έρωτα ανάμεσα σε δύο άνδρες! Τα περισσότερα κείμενα έχουν κατά βάση δύο κύρια θέματα: τη Θέαση και το Πάθος.
Βασικό στοιχείο για να αντιληφθεί κανείς τη Θέαση είναι η έννοια του «ναδάρ», του «κοιτάγματος» στα αραβικά. Λόγω του ότι οι σεξουαλικές σχέσεις ανάμεσα σε δύο άνδρες απαγορεύονται επίσημα από το Ισλάμ (άλλο τι συμβαίνει πίσω από κλειστές πόρτες), η μόνη επιτρεπτή έκφραση του έρωτα ανάμεσα σε δύο άνδρες είναι το κοίταγμα, ο θαυμασμός του ερωμένου.
Οι μυστικιστές συγγραφείς έδωσαν στο ναδάρ και μια θρησκευτική διάσταση, θεωρώντας το ισοδύναμο με το να βλέπει κανείς τον ίδιο τον Θεό. Όπως θαυμάζοντας ένα λουλούδι νοιώθει κανείς το μεγαλείο του Δημιουργού, έτσι κοιτάζοντας έναν όμορφο άνδρα, έναν μάρτυρα της θεϊκής τελειότητας, βλέπει την ομορφιά του Θεού.
Σε τελευταία ανάλυση, κατά την προφορική παράδοση του Ισλάμ, ο ίδιος ο προφήτης Μωάμεθ είδε σε ένα όραμά του τον Θεό με τη μορφή ενός όμορφου αγοριού. Έτσι δεν προκαλεί έκπληξη ότι το αντικείμενο του θαυμασμού των μυστικιστών ήταν όμορφοι, αγένειοι νεαροί. Η δε θεολογική παραδοχή πίσω από αυτή την αντίληψη είναι ότι κάθε ομορφιά προέρχεται από τη θεϊκή ομορφιά, καθώς και ότι στο κάθε τι στον ορατό κόσμο υπάρχει το αποτύπωμα του Θεού. «Θαυμάζω το φεγγάρι κοιτάζοντας μια λεκάνη με νερό» εξηγούσε αλληγορικά το ναδάρ ένας Πέρσης θεολόγος του 13ου αιώνα.
Μυστικιστικές ομάδες από «μοναχούς», γνωστούς ως Σούφι, συναντιόνταν σε έναν ειδικό χώρο ή έναν κήπο για να θαυμάσουν, συχνά με συνοδεία μουσικής, έναν όμορφο νεαρό, ντυμένο και στολισμένο ειδικά για την περίσταση. Το όλο σκηνικό ήταν απλώς μια αντανάκλαση του Ουρανού: ο κήπος ήταν ο Παράδεισος, το κρασί που έπιναν η μέθη του Θείου Έρωτα, και ο όμορφος νεαρός ο ίδιος ο Θεός.
Το πόσο μπορεί να ακροβατεί κανείς σε τέτοια επικίνδυνα μονοπάτια και να τα περνάει «αβρόχοις ποσίν» είναι ένα σοβαρό ερώτημα. Πού σταματάει ο έρωτας προς τον Ουράνιο Αγαπημένο και αρχίζει το πάθος προς τον επίγειο; Τι ακριβώς εννοούν ποιητές που έγραψαν για φιλιά και εναγκαλισμούς προς τον Θεό και περιέγραψαν την ομορφιά του σώματός του;
Επισήμως όλα αυτά είναι αλληγορίες, κάτι σαν τις χριστιανικές παραβολές. Αλλά από την άλλη δεν είναι τυχαίο ότι οι Σούφι κατηγορήθηκαν ως αιρετικοί τόσο γιατί θεωρούσαν τον μάρτυρα ενσάρκωση του Θεού, όσο και γιατί δεν σταματούσαν μόνο στο «κοίταγμα», αλλά προχωρούσαν στο «άγγιγμα» και την «πράξη». Έτσι, σύμφωνα με τους κατηγόρους τους, δεν ήταν μόνον ειδωλολάτρες, αλλά και σοδομιστές των ειδώλων τους!
 Ένα άλλο θέμα, πλην του ναδάρ, που διατρέχει τη θρησκευτική λογοτεχνία του Ισλάμ είναι το Πάθος. Ενώ για το ναδάρ χρησιμοποιείται μεταφορικά η αίσθηση της όρασης, το Πάθος προϋποθέτει μια σωματική αλληλεπίδραση, όπου ο εραστής τραυματίζει ή σκοτώνει τον ερωμένο του. Δεδομένου ότι ο συνηθισμένος τρόπος θανάτωσης του ερωμένου είναι ο αποκεφαλισμός με σπαθί, ο φροϋδικός συμβολισμός του πέους είναι προφανής, ενώ ο θάνατος είναι μια συμβολική θηλυκοποίηση του εραστή. Ο δρόμος που ακολουθεί ο νους είναι ο παρακάτω: εραστής = εκτελεστής, ερωμένος = θύμα. Και αλληγορικά: εραστής = Ουράνιος Αγαπημένος/Θεός, ερωμένος = πιστός.
Ο ιρακινός Φάχρ αλ Ντίν Εράκι (13ος αιώνας) πίστευε ότι:
«Ο ερωμένος είναι ένα θύμα, θυσιασμένο στον έρωτα,
σωριασμένο στην εξώπορτα του Αγαπημένου του.
Ο ερωμένος, σφαγμένος, ζει· η καρδιά του πάλλεται,
παρότι μέσα στο φούρνο του έρωτα κατακαίγεται από τις φλόγες».
Ο πέρσης μυστικιστής ’ϊν αλ Κουντάτ αλ Χαμαντάνι (που ο ίδιος εκτελέστηκε το 1131) γράφει:
«Πότε φτάνει στο αποκορύφωμά της η απόλαυση του εραστή; Όταν ο αγαπημένος του έχει ετοιμαστεί να εκτελεστεί από αυτόν. Έχει χαθεί μέσα στο θαυμασμό για την ομορφιά του εραστή του και λέει: Εκείνος ετοιμάζεται να με σκοτώσει, αλλά εγώ θαυμάζω πόσο ωραίος είναι έτσι όπως κραδαίνει το σπαθί του».
Δεν είναι μόνο το απόλυτο πάθος και η παράδοση στον εραστή/Θεό αυτό που προκαλεί έκπληξη. Εξάλλου, υπάρχει και η ανάλογη χριστιανική επιταγή του «αγάπησε τον Θεό σου με όλη την καρδιά σου και όλη τη διάνοιά σου». Είναι το ότι επίσημα και ανερυθρίαστα ο ομοφυλόφιλος έρωτας παρουσιάζεται στη μυστική λογοτεχνία του Ισλάμ ως η πεμπτουσία, η ανώτερη βαθμίδα αγάπης, πάθους, λατρείας, πόθου. Σόδομα και Γόμορρα, δηλαδή, αλλά με την καλή έννοια!
|
