Ρεπορτάζ

Παίξε μπάλα, μωρή λούγκρα!

του Γιώργου Δασκαλόπουλου*

Αυτό είναι ό,τι κομψότερο μπορεί να ακούσει κανείς σε ένα ποδοσφαιρικό ματς. «Πουστάρα» ο διαιτητής όταν σφυράει εναντίον της ομαδάρας, «αδερφάρα» ο παίκτης όταν χάνει το γκολ – το γήπεδο είναι η χαρά του άντρακλα. Όχι για πολύ όμως: η ΦΙΦΑ, η παγκόσμια ποδοσφαιρική ομοσπονδία, κήρυξε επίθεση στους ομοφοβικούς οπαδούς.

* Ο Γιώργος Δασκαλόπουλος είναι αθλητικός συντάκτης στην εφημερίδα ΦΩΣ

Ο «ξαφνικός έρωτας» των ανθρώπων που παίρνουν αποφάσεις και καθορίζουν τις εξελίξεις στο ποδόσφαιρο με τους gay εξηγείται πολύπλευρα. Δεν είναι η αυξημένη κοινωνική τους ευαισθησία αυτή που τους κάνει να επιδιώκουν την εξαφάνιση της βαρβαρότητας από τα αυτιά μας. Είναι κατά κύριο λόγο η συνειδητοποίηση πως η κοινότητα των gay αυξάνεται πληθυσμιακά με γοργούς ρυθμούς και αποτελεί αξιόλογο πελατειακό δυναμικό. Στην Αγγλία φυτρώνουν σαν μανιτάρια τα gay-friendly μπαρ που αποτελούν τόπο συνάθροισης για παρακολούθηση ποδοσφαιρικών συναντήσεων και ειδικά των βραδινών του Τσάμπιονς Λιγκ. Πολυπληθής είναι φυσικά και η γκέι παρουσία στις εξέδρες. Και οι υπεύθυνοι των ομάδων ξέρουν τη δυναμική της. Έτσι, υπακούοντας στους κανόνες του μάρκετινγκ και… σεβόμενοι βαθιά τη ροζ λίρα, κάνουν ό,τι ευχαριστεί τους πελάτες τους.

 «Στα χρόνια εκείνα τα παλιά», η παρακολούθηση ενός αγώνα ήταν η αποθέωση της συμμετοχής στα κοινά ατόμων που προέρχονταν από αποκλεισμένες ή περιθωριακές κοινωνικά «κάστες», η λατρεμένη διαφυγή ανθρώπων από λαϊκά στρώματα και χωρίς υψηλά εισοδήματα από την «γκρίζα» καθημερινότητα. Μέσα σε μερικές μόνο δεκαετίες όμως, το γήπεδο από πεδίο έκφρασης λαϊκού πολιτισμού κατάντησε θέατρο ρατσιστικών συμπεριφορών. Η «δημοκρατία της εξέδρας» αποδείχτηκε εξαιρετικά αδύναμη για να περιφρουρήσει τον αρχικό της χαρακτήρα.

Το άθλημα που αποτελεί (σύμφωνα με την γνώμη κορυφαίων κοινωνιολόγων και ιστορικών) απεικόνιση της προαιώνιας διάθεσης των ανθρώπων να επιδίδονται σε πολεμικές συρράξεις, αποτελεί προπύργιο και των ομοφοβικών. Ο ιδιαίτερα προβεβλημένος (αν και καταρριπτέος από την πραγματικότητα) «ανδρικός χαρακτήρας» του σπορ ευνόησε την ανάπτυξη μιας άκρατης πολεμικής που φτάνει τα όρια της λοιδορίας και της σκαιάς ύβρεως σε όσους έχουν διαφορετική σεξουαλική προτίμηση. Οι «γυναικωτοί», οι «λούγκρες» δεν είχαν θέση στην παρέα όλων αυτών των «φανατικών αρσενικών». Και ανεξάρτητα από το αν κάμποσοι από δαύτους έκαναν πίπες ή ψωνίζοντας στις τουαλέτες των γηπέδων που ζέχνανε, όταν γίνονταν ένα με τον όχλο οικειοποιούνταν πλήρως την ορολογία που η ποδοσφαιρική πλέμπα θεωρούσε «πολιτικά ορθή» και συμβαδίζουσα με τον πολιτισμό τους και στόλιζαν με την προσφώνηση «πουστάρα» τον διαιτητή ή τον αντίπαλο.

Το φαινόμενο δεν είναι βέβαια μόνο ελληνικό. Συμβαίνει σχεδόν παντού. Τα ταμπλόιντ στην Αγγλία προβάλλουν ακόμη περίπου ως… έγκλημα καθοσιώσεως το να είναι κανείς ομοφυλόφιλος. Τα βρετανικά ταμπλόιντ επιδίδονται χρόνια τώρα σε ένα κυνήγι μαγισσών. Πρόσφατα η News of the world φωτογράφισε σε δημοσίευμά της τον Άσλεϊ Κόουλ της Άρσεναλ ότι διασκέδαζε σε gay μπαρ. Και ήταν η πρώτη φορά που βγήκε ο προπονητής μιας ομάδας και εν προκειμένω ο Αλσατός κόουτς, Αρσέν Βενγκέρ, και υποστήριξε ανοικτά τον παίκτη του, λέγοντας ότι δεν τον ενδιαφέρουν οι σεξουαλικές προτιμήσεις του καθενός, αλλά το τι δουλειά κάνει μέσα στο γήπεδο. Το παρήγορο είναι πως εδώ και κάποιες εβδομάδες μπήκε το νερό στο αυλάκι για την αντιμετώπιση ή και απάλειψη αυτού του τρανταχτού φαινομένου κοινωνικού ρατσισμού. Τα καλά νέα έρχονται από την Αγγλία. Η διοίκηση ενός λονδρέζικου σωματείου, της ιδιαίτερα δημοφιλούς Τότεναμ, ξεκίνησε εκστρατεία κατά των ομοφοβικών που παρακμάζουν και στις εξέδρες του δικού της γηπέδου, του Γουάιτ Χαρτ Λέιν. Η πρωτοβουλία χαιρετίστηκε με κάθε επισημότητα από ακτιβιστές αλλά από φορείς με κοινωνική ευαισθησία και αίσθηση του δικαίου.

Παρόμοια δράση αναπτύσσει και η ΦΙΦΑ, η παγκόσμια ποδοσφαιρική ομοσπονδία. Σε φόρουμ που διοργάνωσε τον προηγούμενο μήνα στη Μαδρίτη κήρυξε ανοικτά επίθεση σε όσους επιδίδονται στην εκφώνηση συνθημάτων ρατσιστικού χαρακτήρα. Και ξεκαθάρισαν οι επίσημοι ομιλητές της για πρώτη φορά ότι στόχος τους είναι η πάταξη όχι μόνο του φυλετικού ρατσισμού, αλλά και του κοινωνικού.

Ιερόσυλε!

Ο πρώτος ποδοσφαιριστής που παραδέχτηκε ανοικτά ότι είναι gay στη δεκαετία του ΄90 είναι o Justin Fashanu. O παίκτης ντεμπουτάρισε σε ηλικία μόλις 19 ετών με τη φανέλα της Νόριτς και σύντομα έγινε φίρμα, καθώς διακρίθηκε για την ευχέρειά του στο σκοράρισμα. Δυο χρόνια αργότερα πήρε μεταγραφή στην τότε πανίσχυρη Νότιγχαμ Φόρεστ και έγινε ο πρώτος ποδοσφαιριστής στην ιστορία με απολαβές ενός εκατομμυρίου στερλινών ετησίως. Η καριέρα του πέρασε κρίση όταν υπήρξαν δημοσιεύματα ότι είναι θαμώνας gay bar και ο τότε προπονητής του Μπράιαν Κλαφ είχε φτάσει στο σημείο να φωνάξει την αστυνομία για να… συλλάβουν τον παίκτη κατά τη διάρκεια της προπόνησης. Ο Fashanu πέρασε πολλές ταλαιπωρίες στην συνέχεια, αλλά δεν δίστασε να εξομολογηθεί στη «News of the world» ότι είναι gay και να γίνει έτσι ο πρώτος επαγγελματίας ποδοσφαιριστής που παραδέχτηκε ανοικτά κάτι τέτοιο. Στην συνέχεια ο Fashanu πήγε στις ΗΠΑ όπου δούλεψε σαν παίκτης και προπονητής. Τον Μάρτιο του ’98 βρέθηκε νεκρός στο διαμέρισμά του. Οι αρχές υποστήριξαν ότι πρόκειται για αυτοκτονία. Σημαντικά ερωτήματα ωστόσο για το πώς και γιατί έβαλε απροειδοποίητα τέλος στη ζωή του δεν απαντήθηκαν ποτέ με πειστικό τρόπο.