Συνέντευξη
Ζωή στη γυάλα
Eytan Fox
συνέντευξη στον Λύο Καλοβυρνά
Είναι το θέμα ταμπού; Θα ενοχλήσει; Θα τσαντιστούν και οι αριστεροί και οι δεξιοί; Αν η απάντηση είναι ναι, τότε η ταινία είναι του Eytan Fox.
Ο Eytan Fox (κέντρο) με τους πρωταγωνιστές
της ταινίας The Bubble. |
Στη μία ταινία βάζει έναν Ισραηλινό να ερωτευτεί τον γερμανό εγγονό ενός Ναζί (Walk on Water). Στην άλλη ταινία μιλά για τον ερωτικό δεσμό δυο αξιωματικών του ισραηλινού στρατού (Yossi & Jagger). Αυτή φορά, όμως, ξεπέρασε κάθε όριο: έβαλε έναν Ισραηλινό να τα φτιάξει μ’ έναν Παλαιστίνιο.
The Bubble ονομάζεται η τελευταία ταινία του Έιταν και με αυτή άνοιξε το πρώτο γκέι και λεσβιακό κινηματογραφικό φεστιβάλ της Αθήνας στα τέλη Μαΐου 2007. Η αίθουσα γέμισε ασφυκτικά, σε βαθμό που τοποθετήθηκαν καρεκλάκια. Μετά την προβολή απάντησε σε ερωτήσεις του κοινού, κάποιες από τις οποίες ήταν πολύ επιθετικές – έως κακοπροαίρετες. Ο Έιταν όμως είναι συνηθισμένος στο να δέχεται πυρά για τα έργα του.
Το θέμα της ταινίας – ο έρωτας ενός Ισραηλινού κι ενός Παλαιστίνιου – είναι τεράστιο ταμπού στο Ισραήλ. Πώς τη δέχτηκε ο κόσμος;
Η ταινία προκάλεσε πολύ ντόρο στο Ισραήλ. Δεν είναι αρκετά αριστερή, παραείναι αριστερή. Δεν είναι αρκετά γκέι, παραείναι γκέι. Γράφτηκαν άπειρα άρθρα γύρω από αυτή και συζητήθηκε ευρέως. Βασικά, πιστεύω ότι οι ταινίες ανήκουν στο κοινό τους. Στο Φεστιβάλ της Αθήνας λόγου χάρη, την ώρα των ερωτήσεων ο πρώτος που σήκωσε το χέρι του με κατηγόρησε ότι παρουσιάζω αρνητικά τους Παλαιστίνιους ως τρομοκράτες. Όπου έχει προβληθεί η ταινία πάντα ο πρώτος που σηκώνει το χέρι του με κατηγορεί για κάτι. Αλλού με κατηγόρησαν ότι έκανα μια αντισημιτική ταινία και παρουσιάζω τους ισραηλινούς στρατιώτες πάρα πολύ αρνητικά και μονόπαντα.
Τι σημαίνει «γυάλα» («φούσκα» στα αγγλικά);
«Γυάλα» έχουν βαφτίσει οι υπόλοιποι Ισραηλινοί το Τελαβίβ για να περιγράψουν τη ζωή που κάνουν πολλοί νέοι σε αυτή την πόλη: βγαίνουν, διασκεδάζουν, κάνουν ψώνια αποκομμένοι από τη σκληρή πραγματικότητα του πολέμου.
Ισχύει ότι ζουν σε γυάλα;
Είναι αλήθεια ότι πολλοί άνθρωποι στο Τελαβίβ αποστασιοποιούνται συνειδητά από την πραγματικότητα του πολέμου επειδή είναι ανυπόφερτη. Γι’ αυτό θεωρούνται επιπόλαιοι και ανεύθυνοι από άλλους Ισραηλινούς. Εγώ θεωρώ αυτή την αποστασιοποίηση μηχανισμό επιβίωσης. Εξάλλου, είναι ακριβοδίκαιο να πούμε ότι οι «επιπόλαιοι» κάτοικοι του Τελαβίβ ασχολούνται ενεργά με την κατοχή, θέτουν δύσκολα ερωτήματα για τον πόλεμο, γράφουν για αυτόν, γυρίζουν ταινίες, διαδηλώνουν.
Μπορείς να ζήσεις σε μια γυάλα;
Όλοι μας κατασκευάζουμε μια γυάλα στην οποία ζούμε. Συγχρόνως όμως δεν μπορείς να ξεφύγεις από την πραγματικότητα. Μπορείς να ζήσεις σε μια γυάλα, αλλά κατά τη γνώμη μου δεν είναι πλήρης τρόπος να ζεις. Σε περιορίζει. Όλος σου ο κόσμος επικεντρώνεται σ’ εσένα και δεν αντλείς όλα όσα μπορεί να σου προσφέρει η ζωή.
Ήταν πρόθεσή σου να αγγίξεις το θέμα των εναλλακτικών οικογενειών;
Κάποια στιγμή ξεφεύγουμε από τις βιολογικές ή αρχικές οικογένειές μας και δημιουργούμε καινούργιες.
Και είναι βιώσιμο να έχεις μια εναλλακτική οικογένεια;
Ναι, το θεωρώ βιώσιμο. Είναι σημαντικό να έχεις κάποιο είδος οικογένειας, ας είναι εσύ και το σκυλί σου. Κατά τη γνώμη μου, κι αυτό είναι οικογένεια. Παίρνεις στήριξη και συμβάλλει στο να είσαι πιο ευτυχισμένος. Πάντως, θεωρώ ότι είναι σημαντικό να έχεις επαφή και με τη βιολογική σου οικογένεια κι ας είναι δύσκολη η επαφή.
Πέρυσι το Gay Pride απαγορεύτηκε στην Ιερουσαλήμ. Αντιθέτως, στην Αθήνα από την πρώτη στιγμή πήραμε και άδεια και στήριξη από τον Δήμο, αλλά είναι οι ίδιοι οι γκέι και οι λεσβίες που δεν έρχονται. Πώς το εξηγείς αυτό;
Για πρώτη φορά, ιερείς της χριστιανικής εκκλησίας, ιμάμηδες και ραβίνοι ενώθηκαν προκειμένου να εμποδίσουν να γίνει Gay Pride στην Ιερουσαλήμ.
Μια ανίερη συμμαχία...
Δεν μιλάνε μεταξύ τους ποτέ και για τίποτα, αλλά συναντήθηκαν ώστε να ενώσουν το μίσος τους εναντίον των γκέι.
Το Ισραήλ θεωρείται όαση για τους γκέι άντρες και γυναίκες στην ευρύτερη περιοχή. Πώς συνέβη αυτό, δεδομένου ότι είναι μια μεσογειακή και θρησκευτική χώρα;
Το Ισραήλ έχει γίνει γενικά πολύ ανεκτικό απέναντι στους γκέι. Δεν ήταν πάντα έτσι. Ενδεχομένως να είναι από αντίδραση στην πολύχρονη καταπίεση των μειονοτήτων. Μάλλον όμως ο βασικός λόγος είναι ότι η χώρα είναι σε πόλεμο. Σ’ έναν τόπο που πεθαίνουν συνέχεια νέοι άνθρωποι, είτε στον στρατό είτε από βόμβες, οι γονείς εκτιμούν διαφορετικά τη ζωή. Όταν έρχεται το παιδί σου και σου λέει: «μαμά, μπαμπά, είμαι γκέι» δεν είναι το τέλος του κόσμου. Τουλάχιστον είναι ζωντανό.
Ένας άλλος λόγος που τα πράγματα έχουν βελτιωθεί για τους γκέι και τις λεσβίες είναι ότι πολλοί άνθρωποι έβαλαν το λιθαράκι τους γι’ αυτό. Είμαστε περήφανοι που είμαστε out. Όλο και περισσότερα δημόσια πρόσωπα βγαίνουν από το καβούκι τους. Ο Ivri Lider, που έγραψε τη μουσική για την ταινία και τραγουδά το The Man I Love, είναι ο μεγαλύτερος ροκ σταρ του Ισραήλ. Είναι δημόσια γκέι και αγωνίζεται για τα δικαιώματά μας. Έχουμε επίσης τη Dana International, η οποία άλλαξε την άποψη του κόσμου για τους τρανς. Έχουμε κάποιες λεσβίες τραγουδίστριες, τηλεοπτικούς παρουσιαστές, πολιτικούς...
Πώς συνέβησαν αυτές οι αλλαγές;
Ήταν μια ριζική επανάσταση που έγινε σχετικά γρήγορα. Κλιμακώθηκε κυρίως στα τέλη της δεκαετίας του 90, χάρη στο ότι οι γκέι έγιναν ξαφνικά πολύ ορατοί στην τηλεόραση σε ώρες υψηλής τηλεθέασης. Μία από τις σειρές με γκέι χαρακτήρες σκηνοθέτησα εγώ, το Florentine. Οι γκέι καλλιτέχνες και βουλευτές επίσης συνέβαλαν στο να αλλάξουν τα πράγματα.
Αποδίδεις το άνοιγμα της ισραηλινής κοινωνίας στην εμφάνιση γκέι χαρακτήρων στην τηλεόραση σε ώρες υψηλής τηλεθέασης. Πώς έγινε όμως και εμφανίστηκαν στην τηλεόραση οι γκέι;
Η ισραηλινή κοινωνία ήταν μια πολύ κλειστή, μιλιταριστική, μάτσο κοινωνία, εστιασμένη τελείως στον πόλεμο και την επιβίωση. Ως εκ τούτου, το να είσαι άντρας, δυνατός, μάτσο και στρέιτ επιβαλλόταν ως κυρίαρχο πρότυπο και ήταν μεγάλο βάρος για πολύ κόσμο στο Ισραήλ. Το γκέι κίνημα στη χώρα συνδιαλέχθηκε με αυτή την κοινωνική πίεση του να είμαστε άντρακλες, σκληροί, στρέιτ πολεμιστές. Με τον πολιτικό μας ακτιβισμό θελήσαμε να διεκδικήσουμε και άλλες ανθρώπινες ποιότητες, όπως το να είμαστε πιο ευαίσθητοι, πιο συναισθηματικοί, χωρίς να είμαστε απαραίτητα γκέι. Αυτές οι ποιότητες δεν σε κάνουν λιγότερο άντρα ή πιο αδύναμο. Αντιθέτως, σε κάνουν πιο δυνατό.
Δηλαδή, όταν υπάρχει καταπίεση ή έστω πίεση, είναι πιθανότερο ο κόσμος να αντιδράσει;
Ακριβώς. Στο Τελαβίβ πολλοί νέοι στρέιτ άντρες και γυναίκες έχουν αγκαλιάσει την γκέι κουλτούρα, επειδή τη βλέπουν σαν μια αντίσταση, μια αντικουλτούρα απέναντι στη μάτσο, πατριαρχική νοοτροπία που καταδυνάστευε το Ισραήλ τόσα χρόνια.
Γιατί χρειαζόμαστε γκέι και λεσβιακές ταινίες;
Χρειαζόμαστε κάπως να ορίσουμε – να επανορίσουμε – το ποιοι είμαστε, ποια θέματα μας απασχολούν. Είναι σημαντικό για εμάς ως γκέι και λεσβίες μας να βλέπουμε. Οι ταινίες αυτές είναι σημαντικές και για τους στρέιτ, ώστε η κοινωνία να ανοίξει, να μάθει περισσότερα για τις προσωπικές ιστορίες άλλων ανθρώπων.
Είμαστε γκέι μόνο στο κρεβάτι ή 24 ώρες το 24ωρο;
Αν πιστεύεις ότι είσαι γκέι μόνο στο κρεβάτι, τότε ζεις σε μια γυάλα. Είναι πολύ περιοριστικός τρόπος ζωής. Η ομοφυλοφιλία είναι κάτι πολύ πιο ευρύ από κάτι καθαρά σωματικό ή ερωτικό. Έχει πλευρές συναισθηματικές, ιστορικές, πολιτισμικές. Είμαστε κομμάτι μιας ομάδας, μιας εκτεταμένης οικογένειας, των ομοφυλόφιλων όλου του κόσμου· μοιραζόμαστε αναφορές πολιτισμικές και ιστορικές, οι οποίες μας ενώνουν σε όλον τον κόσμο. Όχι, δεν είμαστε γκέι μόνο στο κρεβάτι.
Εργογραφία του Eytan Fox
2006 The Bubble, γραμμένο από τον Eytan Fox και τον Gal Uchovsky
2004 Walk On Water,γραμμένο από τον Eytan Fox και τον Gal Uchovsky
2002 Yossi & Jagger
1997 Gotta Have Heart, γραμμένο από τον Gal Uchovsky
1994 Song Of The Siren
1990 Time Off
O Eytan Fox και ο Gal Uchovsky ζουν στο Τελαβίβ. Πρόσφατα γιόρτασαν τη 18η επέτειο της σχέσης τους.
Η ταινία The Bubble προβάλλεται από 7/7/07.
|