Αφιέρωμα: HIV/AIDS

Τι κάνω αν σπάσει το προφυλακτικό;

Χθες το βράδυ είχατε μια επικίνδυνη σεξουαλική επαφή. Κάτι πήγε στραβά, χάσατε τον έλεγχο της κατάστασης, αισθανθήκατε άβολα και δεν απαιτήσατε προφυλακτικό, ή έσπασε το προφυλακτικό, ο σύντροφός σας εκσπερμάτωσε μέσα σας - ή εκσπερματώσατε εσείς μέσα στον σύντροφό σας.

Ξεκινάτε νωρίς το επόμενο πρωί, δίνετε αίμα για τεστ για HIV. Το τεστ βγαίνει αρνητικό και από κει και μετά ατενίζετε γεμάτος /η αισιοδοξία το μέλλον. Σωστά;

Λάθος!

Αν εκτεθήκατε στον HIV μπορείτε να πάρετε αγωγή και να μην κολλήσετε!

Προσοχή! Μετά από μια επικίνδυνη επαφή από την οποία ίσως μολυνθήκατε από τον HIV, μπορεί να χρειαστεί να περάσουν δύο μήνες (αρκετές φορές και περισσότερο, όμως σχεδόν ποτέ πάνω από 6 μήνες) για να ανιχνευτούν τα ειδικά αντισώματα κατά του ιού και να θετικοποιηθεί το τεστ. Στο ενδιάμεσο διάστημα μπορείτε εν αγνοία σας να μολύνετε αρκετό κόσμο και να χάσετε τη μοναδική ευκαιρία να απαλλαγείτε από τον HIV.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά.

Τι να κάνετε

Κάνατε σεξ χωρίς προφυλάξεις και φοβάστε ότι μπορεί να έχετε μολυνθεί. Το πρώτο πράγμα που θα πρέπει να κάνετε, αν κάποιος εκσπερμάτωσε μέσα σας, άσχετα με το πόσο καλά τον γνωρίζετε, είναι να βγάλετε το σπέρμα από μέσα σας. Σφιχτείτε για να βγει το σπέρμα από το ορθό σας ή τον κόλπο σας. Οι επίσημες οδηγίες λένε να μην κάνετε κλύσμα γιατί υπάρχει κίνδυνος να τραυματίσετε την εσωτερική επιφάνεια του εντέρου με το ρύγχος του κλύσματος και να αυξήσετε την πιθανότητα για μόλυνση.

Πλένετε καλά την εξωτερική περιοχή του πρωκτού, του κόλπου ή το πέος σας αν ήσασταν ο ενεργητικός κατά το ατύχημα.

ΠΡΟΣΟΧΗ! Μην χρησιμοποιείτε ποτέ επιθετικές χημικές ουσίες (π.χ. χλωρίνη, ξύδι, οξέα). Νερό, σαπούνι ή Betadine είναι υπεραρκετά!

Ρωτήστε ήρεμα τον σύντροφό σας αν είναι οροθετικός και παίρνει κάποια φάρμακα για τον ιό HIV. Προσπαθήστε να ελέγξετε τον πανικό και τον θυμό σας και μην κάνετε τον σύντροφό σας να το βάλει στα πόδια, πριν πάρετε αυτή τη σημαντικότατη πληροφορία. Αν είναι οροθετικός και παίρνει φάρμακα πρέπει να τα πείτε στον γιατρό που θα σας δει (βλ. παρακάτω) και να πάρετε και εσείς τα ίδια! Σημειώστε τα ονόματα των φαρμάκων σε ένα χαρτί και πάρτε το μαζί σας.

Αν σας πει ότι είναι οροθετικός σε αγωγή με «μη ανιχνεύσιμο» ή «αρνητικό» ιικό φορτίο, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν διατρέχετε κίνδυνο!

Μη ανιχνεύσιμος ιός στο αίμα («μη ανιχνεύσιμο» ή «αρνητικό» ιικό φορτίο) ΔΕΝ σημαίνει ότι ο ιός δεν υπάρχει, αλλά ότι τα μηχανήματα δεν μπορούν να τον μετρήσουν. Επίσης ιός μη ανιχνεύσιμος στο αίμα δεν σημαίνει και μη ανιχνεύσιμος και στο σπέρμα! Το σπέρμα μπορεί να παραμένει μολυσματικό γιατί τα φάρμακα κατά του ιού δεν εισχωρούν καλά στους όρχεις!

Τι να κάνετε μετά

Μετά απευθύνεστε ΤΟ ΣΥΝΤΟΜΟΤΕΡΟ (την ίδια μέρα, αν αυτό είναι δυνατόν) στην κοντινότερη Μονάδα Ειδικών Λοιμώξεων (ΜΕΛ).

Η προφύλαξη που μπορείτε να πάρετε για να μην μολυνθείτε από τον ιό είναι αποτελεσματική αν αρχίσει το συντομότερο, το αργότερο μέσα σε 72 ώρες. Αν το ατύχημα έγινε απόγευμα ή βράδυ και βρίσκεστε σε πόλη όπου υπάρχει νοσοκομείο με MEΛ, περιμένετε μέχρι το επόμενο πρωί και απευθυνθείτε στη ΜΕΛ νωρίς! Οι ΜΕΛ δεν έχουν εφημερίες, οπότε αν πάτε σε νοσοκομείο μετά τις 3μμ. θα αναγκαστείτε να πάτε στα Παθολογικά Εξωτερικά Ιατρεία, όπου στις εφημερίες υπάρχει μεγάλη κίνηση, αναμονή και ταλαιπωρία. Πάρτε μαζί σας το βιβλιάριο υγείας σας.

Επειδή, αν σας δώσουν φάρμακα, είναι σημαντικό να τα αρχίσετε το συντομότερο δυνατόν, υπάρχει πρόβλημα αν το συμβάν γίνει Παρασκευή. Αν περιμένετε μέχρι τη Δευτέρα το πρωί, οριακά προλαβαίνετε τις 72 ώρες που είναι το μάξιμουμ που μπορείτε περιμένετε αν πρόκειται να πάρετε την αγωγή. Επίσης υπάρχει πρόβλημα αν βρίσκεστε σε πόλη με νοσοκομείο χωρίς ΜΕΛ. Σε αυτή τη περίπτωση δεν υπάρχει άλλη λύση από το να απευθυνθείτε στα εξωτερικά ιατρεία (Παθολογική Κλινική) του πλησιέστερου μεγάλου νοσοκομείου της περιοχής σας (όχι σε Κέντρο Υγείας). Πάρτε μαζί σας το βιβλιάριο υγείας σας.

Στην Αθήνα, στο Νοσοκομείο Ανδρέας Συγγρός υπάρχει 24 ώρες το 24ωρο διαθέσιμη αγωγή κατά του HIV («αντιρετροϊική αγωγή») στο τμήμα Επειγόντων Περιστατικών.

Με ποιον να μιλήσετε

Ζητήστε να μιλήσετε με έναν γιατρό είτε στην Μονάδα Ειδικών Λοιμώξεων (αν υπάρχει μονάδα), είτε στα Παθολογικά Εξωτερικά Ιατρεία («Επείγοντα Περιστατικά»). Όχι με νοσηλευτικό προσωπικό.

Αν σας ζητηθεί στη γραμματεία του νοσοκομείου ή του εξωτερικού ιατρείου να πείτε σε κοινή θέα μπροστά σε μη ιατρικό προσωπικό τι πρόβλημα έχετε (π.χ. για να πάρετε αύξοντα αριθμό για τα εξωτερικά ιατρεία), πέστε «με πονάει η κοιλιά μου» και περιμένετε τον γιατρό.

Θα γράψουν το όνομά σας σε ένα βιβλίο, αλλά μην ανησυχείτε γι' αυτό. Αν χρειαστεί να πάρετε αγωγή κατά του HIV αυτό γίνεται ανώνυμα (καταγράφονται μόνον τα δύο πρώτα γράμματα από το όνομα και το επώνυμό σας).

Αν ο γιατρός (πιθανόν φοιτητής ή ειδικευόμενος) δεν είναι ενημερωμένος με το θέμα ή έχετε την αίσθηση ότι δεν καταλαβαίνει τι του ζητάτε ή θέλει να σας διώξει χωρίς να ασχοληθεί μαζί σας, ζητήστε να μιλήσετε με τον ανώτερό του (υπεύθυνο εφημερίας, ή ακόμη και τον διευθυντή της Παθολογικής Κλινικής).

Μη φύγετε από το νοσοκομείο χωρίς να κάνετε σωστά αυτό που πρέπει. Χρειάζεται θάρρος, επιμονή και ενδεχομένως και λίγος τσαμπουκάς. Αν πάτε σε μέρα ή ώρα εφημερίας και δεν εξυπηρετηθείτε σωστά, ξαναπηγαίνετε την επόμενη ημέρα το πρωί, όταν η ΜΕΛ ή η Παθολογική Κλινική λειτουργεί κανονικά και είναι εκεί όλοι οι γιατροί.

Τι θα πείτε

Μιλήστε με τον γιατρό που θα σας δει κατ' ιδίαν, όχι μπροστά σε άλλους. Δώστε του να καταλάβει τι ακριβώς συνέβη για να εκτιμήσει τη σοβαρότητα της κατάστασης. Δεν είναι εύκολο να μιλάμε για την προσωπική μας ζωή σε αγνώστους, πολύ δε περισσότερο για τις σεξουαλικές μας πρακτικές.

Προσπαθήστε όμως να ξεπεράσετε τον εαυτό σας. Υπερνικήστε την ντροπή που μπορεί να νοιώθετε και πέστε του ακριβώς τι συνέβη. Μη μασάτε τα λόγια σας, μην κρύψετε γεγονότα προσπαθώντας να δικαιολογηθείτε για να ελαφρύνετε τη θέση σας. Ο γιατρός δεν είναι εισαγγελέας, δεν θα σας απαγγείλει κατηγορίες. Ούτε σας ξέρει, ούτε θα τον ξαναδείτε. Από αυτά που θα καταλάβει από τα λεγόμενά σας, θα εξαρτηθούν τα μέτρα που θα πάρει και σε τελευταία ανάλυση η ίδια σας η υγεία.

Πέστε του ξεκάθαρα ότι π.χ. «έσπασε το προφυλακτικό όταν έκανα πρωκτικό σεξ και ήρθα σε επαφή με το σπέρμα του συντρόφου μου». Ο γιατρός θα σας ρωτήσει αν ο σύντροφός σας είναι γνωστός οροθετικός ή όχι. Το πιο πιθανό είναι να μην ξέρετε την κατάστασή του. Αυτό ΔΕΝ σημαίνει ότι είναι αρνητικός στον HIV. Πέστε ξεκάθαρα ότι δεν τον ξέρατε καλά και δεν μπορείτε να τον βρείτε ξανά. Αν ο σύντροφός σας είναι οροθετικός, πρέπει να ξέρετε τι φάρμακα παίρνει, ώστε ενδεχομένως να πάρετε και εσείς τα ίδια.

Τι μπορεί να ακολουθήσει

Ο/η γιατρός θα εκτιμήσει το πόσο πιθανό είναι να έχετε κολλήσει HIV. Θα εξηγήσετε πώς ακριβώς εκτεθήκατε ενδεχομένως στον HIV και ο γιατρός θα εκτιμήσει αν η σεξουαλική πρακτική που ακολουθήσατε ήταν όντως επικίνδυνη, άσχετα με το αν ο ερωτικός σας σύντροφος είναι οροθετικός ή οροαρνητικός στον HIV. Εάν το κρίνει απαραίτητο, βάσει των κατευθυντήριων οδηγιών του Υπουργείου Υγείας, θα σας χορηγήσει αγωγή, η οποία ονομάζεται Προφύλαξη μετά την Έκθεση (ΠΜΕ).

Αυτή είναι μια θεραπευτική αγωγή που περιλαμβάνει ένα συνδυασμό δύο ή τριών φαρμάκων κατά του HIV. Έχει σκοπό να εμποδίσει την εξάπλωση του ιού μέσα στον οργανισμό σας, αρχίζοντας το νωρίτερο δυνατόν. Δίνεται για ένα σύντομο χρονικό διάστημα (4 εβδομάδες) και το πρόγραμμά της θα πρέπει να ακολουθείται με θρησκευτική ευλάβεια. Σε περίπτωση που όντως έχει μπει στο σώμα σας ο HIV, η απόλυτη συμμόρφωση στη θεραπεία μπορεί να είναι η σωτήρια σας. Δύο μελέτες έδειξαν μείωση της λοίμωξης από HIV κατά 80% μετά από τη χρήση ΑΖΤ (μόνο) για προφύλαξη.

Προσοχή! Μόνο αν ο γιατρός θεωρήσει ότι είναι απαραίτητο θα σας χορηγήσει φάρμακα, ανάλογα με τον βαθμό επικινδυνότητας. Γι' αυτό είναι σημαντικό να του πείτε όλη την αλήθεια χωρίς να αποκρύψετε τίποτε λόγω ντροπής!

Η προφύλαξη μετά από έκθεση έχει αποτέλεσμα μόνον αν την αρχίσεις το αργότερο μέσα σε 72 ώρες. Όσο νωρίτερα, τόσο καλύτερα.

Στο Νοσοκομείο Ανδρέας Συγγρός στην Αθήνα υπάρχει 24 ώρες το 24ωρο διαθέσιμη αντιρετροϊική αγωγή και στο τμήμα Επειγόντων Περιστατικών.

Επίσης όλο το 24ωρο λειτουργεί το τηλέφωνο αναφοράς του Κέντρου Ελέγχου Λοιμώξεων του Υπουργείου Υγείας (ΚΕΕΛΠΝΟ) 210- 5212054, το οποίο βρίσκεται σε επαφή με τις Μονάδες Ειδικών Λοιμώξεων των Νοσοκομείων.

Επειδή κανείς δεν μπορεί να ξέρει αν το σπέρμα με το οποίο ήρθατε σε επαφή είναι μολυσμένο και από το μικρόβιο της σύφιλης, εκτός από τα φάρμακα κατά του ιού HIV οφείλει να χορηγείται επίσης προφύλαξη και για την σύφιλη.

Τι εξετάσεις θα γίνουν

Η εξέταση αίματος που ενδεχομένως σας ζητήσει ο γιατρός να κάνετε εκείνη τη στιγμή έχει έννοια να μάθει αν έχετε ήδη μολυνθεί από τον HIV στο παρελθόν εν αγνοία σας. Σε περίπτωση που είστε ήδη μολυσμένος, η πορεία που ακολουθείται είναι διαφορετική.

Επανάληψη των τεστ για αντισώματα κατά του HIV πρέπει να γίνει στους 3 και στους 6 μήνες μετά το συμβάν.

Κάποια άλλη στιγμή, σύντομα, πρέπει επίσης να ελέγξετε αν εκτός από τον HIV μολυνθήκατε από άλλους ιούς (π.χ. ηπατίτιδας Β και C) ή από άλλα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα (π.χ. σύφιλη), τα οποία κολλάνε πολύ πιο εύκολα από τον HIV. Αν βρεθείτε αρνητικός στην ηπατίτιδα Β, καλό είναι να εμβολιαστείτε το συντομότερο.

Με λίγα λόγια

• Αν σε μια σεξουαλική επαφή, έσπασε το προφυλακτικό και έμεινε μέσα σας σπέρμα:
• Σφίγγεστε για να βγει από μέσα σας το σπέρμα.
• Απευθύνεστε σε μια Μονάδα Ειδικών Λοιμώξεων ή, αν δεν υπάρχει στην περιοχή σας, στα Εξωτερικά Ιατρεία της Παθολογικής Κλινικής του πλησιέστερου μεγάλου νοσοκομείου. Πάρτε μαζί το βιβλιάριο υγείας σας.
• Μιλήστε ανοικτά και χωρίς περιστροφές στον γιατρό. Όχι σε νοσηλευτικό προσωπικό. Σκεφτείτε ότι πρόκειται για τη ζωή σας και ξεπεράστε τις αναστολές σας.
• Αν ο γιατρός σας δώσει Προφύλαξη Μετά Από Έκθεση, ακολουθείτε με πάρα πολύ μεγάλη συνέπεια το πρόγραμμα λήψης των φαρμάκων.
• Κάνετε εξετάσεις αίματος για HIV και για άλλα Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενα Νοσήματα (ΣΜΝ) σε συνεννόηση με τον γιατρό σας.

Η εξυπνότερη κίνηση

• Για να ελαττώσετε την πιθανότητα να σπάσει το προφυλακτικό, χρησιμοποιείτε καινούργια προφυλακτικά και αρκετό υδατοδιαλυτό λιπαντικό (ζελέ τύπου ΚΥ jelly). Ποτέ βαζελίνη, λάδι, κρέμα!
• Μην εκθέτετε τα προφυλακτικά στον ήλιο, σε έντονη ζέστη (π.χ. εσωτερικό αυτοκινήτου το καλοκαίρι), μην τα φυλάτε στην κωλότσεπη και μην τα ανοίγετε με τα δόντια.
• Επειδή το προφυλακτικό, αν σπάσει, συνήθως σπάζει στην πρώτη είσοδο στον πρωκτό, καλό είναι, αφού μπείτε, λίγο αργότερα να βγείτε τελείως έξω και να το ελέγξετε στα γρήγορα.