Παιδιά, ομοφυλοφιλία και σεξουαλική διαπαιδαγώγηση: 18 βιβλία

Ευρετήριο Άρθρου

Μεγαλώνω και ρωτάω για το σεξ

της Τζοάννα Κόουλ, Μοντέρνοι Καιροί, 2011

sex-omofylofilia-06Η πιο πρόσφατη έκδοση για παιδιά και το σεξ είναι το Μεγαλώνω και ρωτάω για το σεξ, της Τζοάννα Κόουλ, ένα πραγματικά αξιέπαινο και χρήσιμο βιβλίο, επιμελημένο από την παιδοψυχολόγο Αλεξάνδρα Καππάτου και με εξαιρετική μετάφραση της Μπέσσυς Πλακούλα, με στρωτή, ρέουσα γλώσσα και χωρίς ούτε έναν αγγλισμό. Απευθύνεται σε παιδιά προεφηβικής ηλικίας 10-13 ετών, τα οποία «έχουν ήδη ακούσει πολλά για το σεξ. Όμως οι πληροφορίες που έχουν συλλέξει από το περιβάλλον τους ή βλέπουν στην τηλεόραση δεν αποτελούν πάντοτε μια υγιή ή ακόμα και αληθινή εικόνα της σεξουαλικότητας», όπως αναφέρει ο πρόλογος, ο οποίος τονίζει την ανάγκη οι γονείς να μιλούν για το σεξ στα παιδιά τους – όχι μία φορά, απλώς για να ξεμπερδέψουν, αλλά συχνά, με διάφορες αφορμές. Το παρόν βιβλίο δεν παρέχει εξαντλητικές πληροφορίες, επειδή ναι μεν τα παιδιά αυτής της ηλικίας χρειάζονται πληροφόρηση, αλλά «δε θέλουν να κατακλυστούν από όλες τις λεπτομέρειες της σεξουαλικής ζωής του ενηλίκου». Απαντά σε πολλά ερωτήματα που απασχολούν ένα νέο παιδί όσον αφορά τις αλλαγές στο σώμα του, τον αυνανισμό, τις ονειρώξεις και γενικότερα για το σεξ, ενώ περιέχει κι ένα κεφάλαιο για τον παιδικό έρωτα και τη στάση των μεγάλων για αυτόν.

Για την ομοφυλοφιλία αφιερώνει 5 καλογραμμένες και ισορροπημένες σελίδες, χωρίς καμία έμμεση ή άμεση επίκριση. Στο κομβικό και ακανθώδες ερώτημα γιατί άλλοι άνθρωποι είναι στρέιτ και άλλοι γκέι, παραθέτει συνοπτικά κάποιες θεωρίες, αλλά ξεκαθαρίζει με επιστημονικά υπεύθυνο τρόπο ότι δεν υπάρχει σαφής εξήγηση μέχρι σήμερα, ενώ επίσης τονίζει ότι η ομοφυλοφιλία δεν είναι ασθένεια. Αναφέρει ότι ομοφυλόφιλοι υπήρχαν ανέκαθεν και παγκοσμίως, κάνει λόγο για τη βία που εισέπρατταν παλιά αλλά και σήμερα και τέλος επισημαίνει ότι οι ομοφυλόφιλοι όχι μόνο μπορούν πλέον να παντρεύονται σε πολλές χώρες αλλά και να είναι γονείς – μάλιστα εξίσου καλοί με τους ετεροφυλόφιλους, σύμφωνα με έρευνες.

Μοναδικό φάουλ είναι η απάντηση στην ερώτηση: «Μπορούν οι ομοφυλόφιλοι να αποφασίσουν να μην έχουν ερωτικούς συντρόφους του ίδιου φύλου; Οι ομοφυλόφιλοι μπορούν να διαλέξουν να μη ζουν ως ομοφυλόφιλοι, λόγω των κοινωνικών συνθηκών. Αυτό σημαίνει ότι μπορούν, αν το θέλουν, να μην έχουν σεξουαλικές σχέσεις με άτομα του ίδιου φύλου. Οι περισσότεροι ομοφυλόφιλοι, όμως, δεν μπορούν να ελέγξουν τον τρόπο που αισθάνονται και την ερωτική έλξη που νιώθουν απέναντι σε άτομα του ίδιου φύλου». Η συγκεκριμένη διατύπωση ενέχει τον κίνδυνο να πιστέψει ένα παιδί ότι η ομοφυλοφιλία είναι θέμα επιλογής και ελέγχου της ερωτικής έλξης. Πράγματι, λόγω συνθηκών, ουκ ολίγοι γκέι καταπιέζουν την ομοφυλοφιλία τους, με άσχημες συνέπειες για τη συναισθηματική ισορροπία και την ψυχική υγεία τους. Η ομοφυλοφιλία δεν είναι θέμα επιλογής και αυτό πρέπει να τονιστεί στα μικρά παιδιά, που μπροστά στο φόβο του τι τα περιμένει, ενδεχομένως να κατηγορήσουν τον εαυτό τους ότι δεν προσπαθούν αρκετά να ελέγξουν τις επιθυμίες τους.

Σε γενικές γραμμές είναι ένα χρήσιμο και καλογραμμένο βιβλίο, με καλαίσθητη αλλά όχι συναρπαστική εικονογράφηση. Απορία μου προξένησε η παράλειψη της ηπατίτιδας από τα ΣΜΝ, όπως επίσης κρίνω εντελώς αναχρονιστική την τοποθέτηση στην ερώτηση γιατί οι άνθρωποι έχουν σεξουαλικές επαφές: «Ο πρώτος λόγος είναι ότι η σεξουαλική επαφή είναι η αρχή δημιουργίας ενός παιδιού». Απ’ όλους τους λόγους που κάνουμε σεξ, είναι κατά πολύ ο λιγότερο συχνός.

Αγόρια και κορίτσια στην εφηβεία

της Λουίζ Σπίλσμπερυ, Μοντέρνοι Καιροί, 2011

Το Αγόρια και κορίτσια στην εφηβεία, της Λουίζ Σπίλσμπερυ, είναι επίσης έκδοση του 2011 και παρότι αναφέρει ελάχιστα για την ομοφυλοφιλία (μόλις 2 παραγράφους), το κάνει με σοβαρότητα και υπευθυνότητα, καθησυχάζοντας τα παιδιά που περνούν μόνο μια φάση ομοφυλοφιλικής έλξης αλλά ταυτόχρονα κάνοντας μνεία στα παιδιά που είναι βέβαια από πολύ νωρίς για τον προσανατολισμό τους: «Ορισμένοι έφηβοι είναι βέβαιοι από νωρίς ότι έλκονται από άτομα του ίδιου φύλου. Άλλοι μπορεί να έλκονται από άτομα και των δύο φύλων για ένα διάστημα. Αυτό είναι απόλυτα φυσιολογικό και οφείλεται στις ορμόνες που κυκλοφορούν στο σώμα σου. Δε χρειάζεται να πάρεις βιαστικές αποφάσεις σχετικά με το σεξουαλικό προσανατολισμό σου. Περίμενε λίγο μέχρι να ηρεμήσουν οι ορμόνες σου και να ξεκαθαρίσουν οι προτιμήσεις σου. Το σημαντικότερο είναι να νιώθεις άνετα με τη σεξουαλική σου ταυτότητα, αλλά και να σέβεσαι τις επιλογές των άλλων ανθρώπων».

Η χαρούμενη, ελκυστική και αστεία εικονογράφηση του Μάικ Γκόρντον προσμετρείται στα προτερήματα του βιβλίου, όπως επίσης και η εξαιρετική μετάφραση της Τατιάνας Γαλάτουλα, που κάνει το βιβλίο να διαβάζεται απρόσκοπτα. Από τα καλύτερα στοιχεία του βιβλίου είναι η πολύ μοντέρνα δομή του, με εξομολογήσεις τύπου μπλογκ, SOS θέματα και κουίζ. Χρήσιμο είναι επίσης το γλωσσάρι και οι διαδικτυακές διευθύνσεις για την ασφάλεια στο Ίντερνετ. Είναι το μόνο που βρήκα να κάνει αναφορά στην κολπίτιδα και την κυστίτιδα, δύο συχνά προβλήματα υγείας των κοριτσιών, όπως και στην κλίση του πέους των αγοριών, που απασχολεί αρκετά αγόρια σ’ εκείνη την ηλικία. Γενικά είναι γραμμένο με πολύ εύληπτο τρόπο, καθημερινή, απλή γλώσσα και εξαιρετικά χρήσιμο βοήθημα για την ενημέρωση των εφήβων.

Σεξ και συναίσθημα-ειλικρινείς απαντήσεις για τον έρωτα και λοιπά

της Kolet Janssen, Κάτοπτρο, 2003

Όλες γνωρίζουμε πόσο αφοπλιστικά ειλικρινείς και διεισδυτικές μπορεί να είναι οι ερωτήσεις των παιδιών. Υπάρχει λοιπόν καλύτερος οδηγός από αυτές για ένα βιβλίο ενημέρωσης για το σεξ; Το Σεξ και συναίσθημα-ειλικρινείς απαντήσεις για τον έρωτα και λοιπά της Κολέτ Γιάνσεν βασίζεται σε αληθινές ερωτήσεις παιδιών προεφηβικής ηλικίας (9-14), δίνοντας έξυπνες, ακομπλεξάριστες, υπεύθυνες, ενημερωτικές απαντήσεις, χωρίς φόβο και πάθος. Παρά την επανάληψη της θεματολογίας σε διάφορα σημεία (κάποιες ερωτήσεις αφορούν το ίδιο ζήτημα), τελικά αυτό λειτουργεί θετικά, καθώς δίνονται απαντήσεις από διαφορετική σκοπιά, εμπλουτίζοντας το οπλοστάσιο πληροφοριών των παιδιών.

Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα του βιβλίου είναι η απενοχοποιημένη στάση απέναντι στο σεξ. «Το σεξ στον 21ο αιώνα ... αποτελεί μια αυτόνομη μορφή επικοινωνίας, συντροφικής διασκέδασης, χαλάρωσης, εξερεύνησης του εαυτού μας». Με σοβαρότητα αλλά χωρίς από καθέδρας νουθεσίες, καλύπτει θέματα που άλλα βιβλία προτιμούν να παρακάμψουν, όπως οι στάσεις στο σεξ, ο ή σαδομαζοχισμός ή ο πρωκτικός και στοματικός έρωτας (με ατυχή παράλειψη της αιδοιολειχίας). Σταχυολογώ μερικές ερωτήσεις παιδιών: «Γιατί καμιά φορά οι άνθρωποι θεωρούν το σεξ βρόμικο;», «Τι είδη σεξ υπάρχουν;», «Τα αγόρια ασχολούνται περισσότερο με το σεξ από τα κορίτσια;», «Τι είναι ο αληθινός έρωτας;», «Πότε είσαι έτοιμος να το κάνεις;»

Για την ομοφυλοφιλία υπάρχουν τρεις παιδικές ερωτήσεις («Είναι δυνατόν άνθρωποι του ίδιου φύλου να αγαπιούνται;», «Μπορούν οι ομοφυλόφιλοι να αγαπιούνται αληθινά;» και «Ομοφυλοφιλία και ετεροφυλοφιλία: πρόκειται για διαφορετικά είδη αγάπης;»), οι οποίες απαντιούνται με επιστημονική ορθότητα και χωρίς συγκαλυμμένη απαξίωση των γκέι αντρών και γυναικών. Σε αντίθεση, φερειπείν, με το πόνημα του Ασκητή, η Γιάνσεν εξηγεί ότι: «Πολλοί ομοφυλόφιλοι δηλώνουν ανοιχτά την προτίμησή τους στην οικογένεια, στους φίλους και στη δουλειά τους. Έτσι χάνονται και ορισμένες επίμονες προκαταλήψεις: λόγου χάρη, ότι ένας άντρας ομοφυλόφιλος είναι πάντα θηλυπρεπής, και μια γυναίκα ομοφυλόφιλη είναι πάντα "αντρογυναίκα"». Καίρια είναι η απάντηση στην τελευταία ερώτηση, όπου εξηγεί ότι η έλλειψη ομοφυλοφιλικών προτύπων δημιουργεί δυσκολίες στα γκέι άτομα και συνεπώς «πρέπει, σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό, να ανακαλύψουν μόνοι τους την αγάπη τους. Και αυτό τελικά μπορεί να αποδειχτεί τόσο ευχάριστο όσο και μπελάς».

Τα πανέμορφα σκίτσα του Κλάας Φερπλάνκε ντύνουν το βιβλίο αριστουργηματικά, ενώ η πολύ καλή μετάφραση της Ινώς βαν Ντάικ-Μπαλτά καθιστά αυτό το βιβλίο ευχάριστο ανάγνωσμα.

Ψυχολογία της καθημερινής ζωής

της Sylvie Angel, Larousse, 2004

sex-omofylofilia-07Γραμμένο για μεγαλύτερους εφήβους και γονείς, το Ψυχολογία της καθημερινής ζωής (2ος τόμος) της Συλβί Ανζέλ είναι ακριβώς αυτό που λέει ο τίτλος: μια εκλαΐκευση βασικών εννοιών της ψυχολογίας και εφαρμογής τους σε καθημερινές καταστάσεις, όπως η μοναξιά, ο έρωτας, η πίστη και η απιστία, η επιθυμία ή έλλειψη επιθυμίας για παιδί, η ζωή έξω από τα καθιερωμένα κ.ά. Διαβάζεται ευχάριστα όχι μόνο από εφήβους και γονείς, αλλά και γενικότερα απ’ όσες θέλουν να προβληματιστούν και να κατανοήσουν καλύτερα τη συγκεκριμένη θεματολογία.

Αν εξαιρέσουμε μερικές μεταφραστικές κακοτοπιές που ενίοτε καθιστούν το κείμενο δυσνόητο σε βαθμό προβληματικό, το βιβλίο αυτό παρέχει χρήσιμες ενοράσεις σε όσες θέλουν να εξερευνήσουν καλύτερα κοινότατα προβλήματα, χωρίς ωστόσο να υιοθετεί τη συνήθως υπεραπλουστευτική προσέγγιση των αμερικανικών βιβλίων αυτοβοήθειας. Λόγου χάρη, στο κεφάλαιο για τη μοναξιά ρωτά: «Σε ποιον ανήκει το παιδί; Στη δική μας κουλτούρα της προσωποποίησης, η απάντηση σ’ αυτό το ερώτημα θα ήταν: "Ανήκει στον εαυτό του". Αλλά δεν θα είχε νόημα. Το παιδί που δεν ανήκει πουθενά είναι καταδικασμένο να πεθάνει ή να μην αναπτυχθεί σωστά. Και το παιδί που ανήκει κάπου, είναι καταδικασμένο να διαμορφωθεί από αυτούς στους οποίους ανήκει. Η ευχαρίστηση να γίνει ο εαυτός του περνάει μέσα από τον δεσμό που υφαίνει με τους άλλους».

Αφού προβεί σε μια εκτενή και ωφέλιμη ανάλυση στην έννοια και το βίωμα της μοναξιάς (Τόσοι τρόποι να είναι κανείς μόνος, Μοναξιά που επιλέγουμε ή που μας επιβάλλεται, κ.ά.), περνά στο πώς συνάπτουμε σχέσεις με άλλους (Ένας + Ένας = τι;). Ίσως εκ πρώτης όψης προκαλεί έκπληξη που το κεφάλαιο αυτό ξεκινά με μια υποενότητα τιτλοφορούμενη «Ζώντας έξω από τα καθιερωμένα», ωστόσο εδώ ακριβώς έγκειται η μεγάλη αξία του εν λόγω βιβλίου: πραγματεύεται τις ανάγκες που κρύβονται πίσω από άλλες πιο διαφημιζόμενες ανάγκες: σαφώς το να είμαστε ζευγαρωμένοι παραμένει από τις μεγαλύτερες αξίες και στόχους μας, αλλά πώς εντάσσεται σε αυτό η «ανάγκη για πρωτοτυπία» ή η επιθυμία μας να μην ακολουθούμε τα καθιερωμένα πρότυπα ζευγαροσύνης; Αναφέρει π.χ. «ζευγάρια που σοκάρουν ή ξαφνιάζουν: Υπάρχουν τρία είδη ζευγαριών "έξω από τα καθιερωμένα": αυτά που ανέχονται αμοιβαία κάθε σεξουαλική ελευθερία· αυτά που έχουν μεγάλη διαφορά ηλικίας... ιδιαίτερα όταν η γυναίκα είναι πιο μεγάλη· και αυτά που αντιστρέφουν τους ρόλους – ο άντρας στο σπίτι, η γυναίκα στη δουλειά. Περιέργως, η τελευταία κατηγορία είναι αυτή που προκαλεί τη μεγαλύτερη έκπληξη».

Επισημαίνοντας τη μεγάλη επιρροή που ασκεί η κουλτούρα στο πώς εννοιολογούμε και βιώνουμε το να είμαστε ζευγάρι, μιλά στη συνέχεια για τα πρότυπα που συνεχώς πληθαίνουν και μεταβάλλονται, αλλά και τα προβλήματα που ενσκήπτουν (π.χ. διάρκεια της ερωτικής επιθυμίας, πίστη και απιστία, ατομικότητα κ.ά.). Η συγγραφέας καινοτομεί στον τρόπο που πραγματεύεται την ομοφυλοφιλία· αφήνοντας στην μπάντα τα πώς και τα γιατί (που ελάχιστη σημασία έχουν σε τελική ανάλυση), πηγαίνει κατευθείαν στο ζουμί: ωραία, είσαι ομοφυλόφιλος, τι γίνεται; Το στερεότυπο προβλέπει μια ζωή μοναξιάς και περιθωριοποίησης, αλλά η Ανζέλ επιλέγει να αναδείξει μια άλλη πολύ συνηθέστερη αλλά αποσιωπώμενη πραγματικότητα, αυτή του ομοφυλοφιλικού ζευγαριού. Στο ομώνυμο κεφάλαιο πραγματεύεται τα εμπόδια που ενεδρεύουν εξαιτίας των καθιερωμένων κοινωνικών νορμών και της έλλειψης προτύπων. Είναι ένα εξαιρετικά καλογραμμένο κείμενο, που θίγει θέματα όπως η μορφή του ζευγαριού, η εσωτερικευμένη ομοφοβία και η γονεϊκότητα στα γκέι ζευγάρια, ενώ στο τέλος παραθέτει μια σειρά από ερωτοαπαντήσεις: «Πώς να δεχτείτε για πρώτη φορά σε δείπνο το παιδί σας και τον σύντροφό του που ανήκει στο ίδιο φύλο;».

Παρά την πιο ψυχολογική προσέγγισή του, το καινοτόμο και διεισδυτικό βιβλίο της Ανζέλ διαβάζεται εύκολα και προσφέρει χρησιμότατες ενοράσεις για τα κομβικά αυτά ζητήματα που μας απασχολούν όλους, ανεξαρτήτως ηλικίας.

Το περιεχόμενο αυτής της σελίδας του 10% χορηγείται με άδεια Creative Commons Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 4.0 Διεθνές.
Άδεια Creative Commons

web+programming makebelieve

Αυτήν τη στιγμή επισκέπτονται τον ιστότοπό μας 368 guests και κανένα μέλος