Του Γιώργου Τσιτιρίδη*

Η δεκάχρονη ενασχόληση μου με το Πανόραμα Oμοφυλοφιλικών Ταινιών, που φέτος διεξάγεται για 11η χρονιά στο Ολύμπιον της Θεσσαλονίκης από τις 7 ως τις 13 Μαΐου [πρόγραμμα προβολών], μου έμαθε κάτι πολύ βασικό: αν θέλεις πάρα πολύ κάτι , αν το πιστεύεις και το αγαπάς, δεν πρέπει να σταματάς μέχρι να τα καταφέρεις.

Όταν παρουσίασα την ιδέα για τη δημιουργία ενός φεστιβάλ ταινιών και παράλληλων εκδηλώσεων, κανείς δεν πίστευε ότι μπορούσε να πραγματοποιηθεί. Το σχέδιο πήρε μορφή στο χαρτί και αποφάσισα να τολμήσω και να το καταθέσω. Το πολύ - πολύ, σκέφτηκα, όταν φύγω να με κοροϊδεύουν πίσω από την πλάτη μου. Και τι έγινε; Η πρόταση όχι μόνο εγκρίθηκε, αλλά βρήκε θερμή υποδοχή, υποστηρικτές, χρηματοδότες.

Το Πανόραμα λοιπόν έκλεισε τα 10 του χρόνια. Πέρσι υπήρχε έντονος προβληματισμός: Και τώρα τι; Τι σινεμά θέλουμε; Τι θέλει το κοινό; Τι πιστεύει για το σινεμά με ομοφυλοφιλικό περιεχόμενο; Κάναμε μια έρευνα και συγκεντρώσαμε υλικό που στην συνέχεια καταγράφηκε σε ένα βιβλίο, το Κινηματογράφος και Oμοφυλοφιλία (εκδόσεις Επίκεντρο).

Θα σταθώ στα σπουδαιότερα συμπεράσματα της έρευνας:

- οι ηλικίες που πάνε περισσότερο σε ομοφυλοφιλικές προβολές και εκδηλώσεις είναι 18 - 33 ετών.

- το 89% των ερωτηθέντων δηλώνει ότι θα επιδιώξει να δει μια ταινία με ομοφυλοφιλικό θέμα. Θα την αναζητήσει, δεν θα το αφήσει στην τύχη.

- Το 74% λέει ότι έχει θετικά αισθήματα όταν βλέπει μια ομοφυλοφιλική ταινία κα το 25% αρνητικά. Το 66% λέει ότι μια ταινία μπορεί να επιδράσει θετικά στην σκέψη σου για τους ομοφυλόφιλους.

- Τα βασικά θέματα που θα ήθελαν να δουν οι θεατές στις ταινίες είναι: Μη αποδοχή από οικογένεια και κοινωνικό περιβάλλον, Μη αποδοχή από σχολείο και εργασία, Βια - ομοφοβία, Σχέσεις, Βιογραφίες και τέλος ο γάμος.

- Οι ταινίες που αναφέρουν συχνότερα οι ερωτηθέντες είναι το Brokeback mountain πρώτο και με διαφορά και ακολουθούν το Transamerika και το Πρόγευμα στον Πλούτωνα. Στη συνέχεια έχουμε το το Shortbus και την Κακή εκπαίδευση. Οι ελληνικές ταινίες που αναφέρονται είναι ο Άγγελος (δύο φορές) και από μία φορά το Οξυγόνο και το Γαλάζιο φόρεμα.

- Τέλος, σε ποσοστό 84%, οι θεατές ζητάνε να γυρίζονται περισσότερες ταινίες αλλά και περισσότερες προβολές ταινιών με θέμα τους ομοφυλόφιλους.

Εδώ να αναφέρω ένα περιστατικό από το 6^ο Πανόραμα. Αποφάσισα στο πρόγραμμα να υπάρχει η ταινία «Οξυγόνο» των Ρέππα - Παπαθανασίου (όπως είδαμε, είναι η μία από τις τρεις ελληνικές ταινίες που αναφέρουν οι ερωτηθέντες της έρευνας). Εκείνη την περίοδο, οι σκηνοθέτες θα βρίσκονταν στη Θεσσαλονίκη και τους τηλεφώνησα, προτείνοντάς τους να έρθουν στο φεστιβάλ και να την προλογίσουν.

Όχι μόνο το αρνήθηκαν, αλλά ενοχλήθηκαν και με την επιλογή μου να δείξουμε την ταινία στο φεστιβάλ. Η ταινία μας είναι κοινωνική, όχι ομοφυλοφιλική, είπαν. «Κρίμα», τους είπα τότε. «Αν την προωθούσατε προς αυτή την κατεύθυνση, θα έκανε καριέρα στα gay festival». Την ταινία την έδειξα τελικά στο φεστιβάλ, παρά την άρνησή τους, γιατί την είχα αγοράσει από τον παραγωγό τους. Ήρθε μάλιστα να με βρει έξαλλος ο Ρέππας στο Ολύμπιον την ημέρα της προβολής και άρχισε τις απειλές. Όμως, ένα μήνα μετά, είδα την ταινία τους να προωθείται σε ξένα γκέι έντυπα, με άλλο τίτλο και με αφίσα περισσότερο gay αισθητικής σε σχέση με την ελληνική.

Τέρμα η υποκρισία λοιπόν. Ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλο μας. Οι gay ταινίες πουλάνε και οι ιθύνοντες το ξέρουν. Γi' αυτό κάθε χρόνο στα φεστιβάλ έχουμε πολλές από αυτές. Γιατί λοιπόν, ενώ υπάρχει ζήτηση, δεν υπάρχει προσφορά; Πιστεύω ότι τόσο οι θεατές όσο και οι καλλιτέχνες πρέπει να γίνουν πιο διεκδικητικοί. Η τέχνη είναι ένα κομμάτι της πολιτιστικής μας κληρονομιάς στο οποίο αποτυπώνονται οι αγώνες και τα θέλω μας. Ας μην κρυβόμαστε άλλο. Πρέπει να σταματήσουν οι μεν θεατές να φοβούνται να έρθουν στις προβολές για να μην τους πουν πούστηδες , οι δε καλλιτέχνες να λένε ότι οι ταινίες τους δεν είναι ομοφυλοφιλικές αλλά... κοινωνικές.

Θα πρέπει να υπάρξει πίεση για την δημιουργία ενός gay film festival μέσα στο Διεθνές φεστιβάλ Kινηματογράφου Θεσσαλονίκης και στο Φεστιβάλ Nτοκυμαντέρ Θσσαλονίκης, τις δύο μεγαλύτερες κινηματογραφικές εκδηλώσεις της χώρας. Γιατί να τις κρύβουμε κάτω από θεματικές με τίτλους όπως «Σκοτεινοί δρόμοι», «Δύσκολα μονοπάτια του έρωτα», «Nέοι ορίζοντες»; Τι θα πει «νέοι ορίζοντες» και «Ένα άλλο βλέμμα»; Χρειαζόμαστε μια κατηγορία ξεχωριστή με ομοφυλοφιλικές ταινίες, εκδηλώσεις , ημερίδες, βραβεία. Ένα φεστιβάλ ενταγμένο στο μεγάλο φεστιβάλ, το οποίο έχει έτοιμο κοινό.

Έτσι, το κοινό θα μπορεί να βρει ταινίες σπάνιες και πρωτόπαιχτες στην Ελλάδα, να παρακολουθήσει θεματικά αφιερώματα και ταινίες πρώτης προβολής. Oι σκηνοθέτες και παραγωγοί θα έχουν κίνητρο να επενδύσουν σε ένα σενάριο με γκέι χαρακτήρες και θα την ευκαιρία να πάρουν το χρηματικό ποσό του βραβείου. Κι ακόμη, ημερίδες, συναντήσεις και workshop θα φέρουν κοντά τους γκέι καλλιτέχνες, το κοινό της πόλης , τους φοιτητές , τους δημοσιογράφους. Όλοι αυτοί θα μπορούν να ανταλλάσσουν απόψεις για το θέμα της ομοφυλοφιλίας, ενταγμένο σε ένα μεγάλο φεστιβάλ και όχι ιδωμένο μέσα από ταμπού και προκαταλήψεις. Οι ταινίες θα μπορούν να ταξιδέψουν σε άλλες πόλεις της Ελλάδας και να συνδυαστούν με ημερίδες και συζητήσεις. Και η Ελλάδα θα μπορέσει να μπει στο χάρτη των gay festival όλου του κόσμου, να γίνει μάλιστα το μεγαλύτερο gay film festival των Βαλκανίων, ενθαρρύνοντας και βοηθώντας τις γειτονικές χώρες να στήσουν να δικά τους φεστιβάλ ή να συμμετέχουν σ' αυτό. Τηρουμένων των αναλογιών, το φεστιβάλ αυτό θα είναι ένα μικρό πράιντ.

Φέτος το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης γιορτάζει τα πενήντα του χρόνια. Να η ευκαιρία. Από την Θεσσαλονίκη μπορεί να ξεκινήσει ένα νέο πρωτοποριακό καλλιτεχνικό εγχείρημα με την βοήθεια των ακτιβιστών και των καλλιτεχνών μας. Είμαστε έτοιμοι να το τολμήσουμε;

 

---

* Ο Γιώργος Τσιτιρίδης είναι μέλος της Σύμπραξης Κατά της Ομοφυλοφοβίας και μέχρι πρότινος υπεύθυνος του Πανοράματος Ομοφυλοφιλικών Ταινιών. Αυτό το άρθρο του είναι βασισμένο στην εισήγηση που έκανε στην προφεστιβαλική εκδήλωση του Athens Pride για τον lgbt κινηματογράφο στις 25 Απριλίου 2009 στο Nosotros.