Ο διδάκτωρ νομικής Βαγγέλης Μάλλιος εξηγεί τις διαστάσεις της ευρωδίκης της Ελλάδας για το σύμφωνο συμβίωσης που αποκλείει τα ομόφυλα ζευγάρια.

---

του Λύο Καλοβυρνά

Γιατί είναι σημαντική η αποδοχή της προσφυγής;

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, μετά από προκαταρκτική εξέταση της προσφυγής 4 ομόφυλων ζευγαριών, της ΜΚΟ «Σύνθεση» και του Ελληνικού Παρατηρητηρίου των Συμφωνιών του Ελσίνκι, αποφάσισε να καλέσει την ελληνική κυβέρνηση να υποβάλλει γραπτές παρατηρήσεις επί των αιτιάσεων της προσφυγής. Με άλλα λόγια, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο δεν απέρριψε, όπως συμβαίνει κατά κανόνα σε αντίστοιχες προσφυγές, την εν λόγω υπόθεση από το πρώτο στάδιο της εξέτασής της. Αντιθέτως, αποφάσισε να την «κρατήσει» και να την εξετάσει και επί της ουσίας. Κατά τούτο, πρόκειται για ένα πρώτο βήμα προς τη δικαστική δικαίωση των προσφευγόντων. Τούτο σε καμία περίπτωση, βέβαια, δεν προδικάζει την οριστική απόφαση του Δικαστηρίου, για την οποία το Δικαστήριο επιφυλάχθηκε να αποφασίσει στο μέλλον.

Πόσο εύκολο / δύσκολο είναι να γίνει δεκτή μια προσφυγή;

Δεν είναι καθόλου εύκολο και απλό να γίνει δεκτή και επί της ουσίας μια προσφυγή από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Υπολογίζεται ότι το τελευταίο διαπιστώνει παραβίαση ενός δικαιώματος σε λιγότερες από το 10% των υποθέσεων που δικάζει. Όπως χαρακτηριστικά προκύπτει για τη χώρα μας από τα επίσημα στατιστικά του Δικαστηρίου, ενώ το 2010 έγιναν 585 προσφυγές κατά της Ελλάδος ενώπιόν του, το Δικαστήριο του Στρασβούργου έκρινε ότι μόνο σε 53 υποθέσεις υπήρξε πράγματι παραβίαση ενός δικαιώματος.

Τι θα συμβεί αν στο μεταξύ το ελληνικό κράτος ψηφίσει νέο σύμφωνο συμβίωσης που καλύπτει τα ομόφυλα ζευγάρια, σύμφωνα με τη δέσμευση της νέας κυβέρνησης;

Η υιοθέτηση από το ελληνικό κράτος ενός συμφώνου συμβίωσης που θα περιλαμβάνει και τα ομόφυλα ζευγάρια θα ενισχύσει ακόμα περισσότερο το επιχείρημα ότι η σημερινή νομοθεσία είναι αναχρονιστική, προβληματική και ότι εντέλει δεν πρέπει να ισχύσει και στο μέλλον.

Ποια είναι η διαδικασία στη συνέχεια; Τι θα συμβεί αν το ελληνικό κράτος δεν απαντήσει στην οριζόμενη προθεσμία;

Η ελληνική κυβέρνηση καλείται εν προκειμένω να απαντήσει έως τις 31 Μαΐου 2011. Καθ' όσον γνωρίζω, πάντοτε η ελληνική κυβέρνηση απαντά, είτε εντός της προθεσμίας είτε λίγο αργότερα (αφού πρώτα ζητήσει και λάβει μια σύντομη παράταση της προθεσμίας). Εν συνεχεία, το Δικαστήριο θα αποστείλει στους προσφεύγοντες τις παρατηρήσεις της ελληνικής κυβέρνησης, προκειμένου να ανταπαντήσουν (συνήθως σε προθεσμία 6 εβδομάδων). Αφού λάβει και αυτές, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο θα επιφυλαχθεί να αποφασίσει επί της ουσίας και, σε περίπου ένα έτος θα εκδώσει την οριστική απόφασή του. Σε ελάχιστες περιπτώσεις, το Δικαστήριο καλεί τους προσφεύγοντες και την αντίστοιχη κυβέρνηση σε δημόσια ακρόαση ενώπιόν του, στο Στρασβούργο.

Τι θα συμβεί όταν εκδικαστεί η προσφυγή και κερδίσουν οι προσφεύγοντες; Ποιες θα είναι οι έννομες συνέπειες για τη χώρα μας και τα ομόφυλα ζευγάρια;

Πέραν της αποζημίωσης που ενδέχεται να επιδικασθεί στα ομόφυλα ζευγάρια, το ελληνικό κράτος θα πρέπει να «συμμορφωθεί» και επί της ουσίας προς την απόφαση. Δηλαδή, θα πρέπει να τροποποιήσει τη σχετική διάταξη της εθνικής νομοθεσίας, προκειμένου να συμπεριλάβει και τα ομόφυλα ζευγάρια.

Πόσες πιθανότητες υπάρχουν να κερδίσουν οι προσφεύγοντες;

Αν και κατά κανόνα λίγοι από τους προσφεύγοντες ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου δικαιώνονται, είμαι αισιόδοξος ότι στην συγκεκριμένη περίπτωση το Δικαστήριο του Στρασβούργου θα κρίνει ότι ο ισχύων ελληνικός νόμος έρχεται σε αντίθεση με το δικαίωμα των ομόφυλων ζευγαριών να αναπτύξουν την προσωπικότητά τους και να διαμορφώσουν αυτόνομα τη ζωή τους, επιλέγοντας ελεύθερα τον σύντροφό τους.