Αύγουστος Κορτώ: Ο διαχειριστής της ευτυχίας σου
Συνέντευξη
συνέντευξη στον Παναγιώτη Ευαγγελίδη και τον Λύο Καλοβυρνά
Νέος, ωραίος και συγγραφέας πετυχημένων μυθιστορημάτων, ο Αύγουστος Κορτώ ζει την ομοφυλοφιλία του πολύ πιο χαρούμενα από τους δυστυχισμένους ήρωές του.
Με 11 μυθιστορήματα, ένα κινηματογραφικό σενάριο, 7 πολύ πετυχημένα παιδικά βιβλία και αρκετές μεταφράσεις, έχει αποκτήσει φανατικούς αναγνώστες. Στο έργο του καταπιάνεται με σεξουαλικές νευρώσεις, βίτσια και αδιέξοδα και, παρότι λέγεται Αύγουστος Κορτώ, δεν είναι γάλλος συγγραφέας του 19ου αιώνα. Κατάγεται από τη Θεσσαλονίκη, μετακόμισε πρόσφατα στην Αθήνα, και είναι από τους ελάχιστους επώνυμους στην Ελλάδα που δεν κρύβουν υστερικά την ομοφυλοφιλία τους. Ο Αύγουστος Κορτώ, κατά κόσμον Πέτρος Χατζόπουλος, μιλά γι’ αυτό και για τους δαιδάλους της σεξουαλικότητας στο 10% και τους συγγραφείς Παναγιώτη Ευαγγελίδη και Λύο Καλοβυρνά.
Λύο: Μιλάς χωρίς περιστροφές για την ομοφυλοφιλία σου.
Είναι τελείως αστείο να το κρύβεις στο κουρμπέτι των τεχνών και των γραμμάτων. Δεν πιστεύω ότι βοηθάει σε κάτι. Από την άλλη, ούτε πιστεύω ότι το να κάνει outing ένας διάσημος βοηθάει παιδιά που ψάχνονται και υποφέρουν. Δε νομίζω ότι τα παιδιά χρειάζονται ν΄ ακούσουν κάτι από μένα ή τον οποιονδήποτε. Αυτοί που μπορούν μόνοι τους, θα το βρουν, αυτοί που δε θέλουν, δε θα το βρουν.
Παναγιώτης: Αλλά για να το βρουν αυτοί που θέλουν, δεν πρέπει κάπου να υπάρχει;
Το να κερδίσεις την ελευθερία σου είναι μια ιδιωτική διαδικασία. Η ελευθερία που δεν κερδίζεις μόνος σου δεν είναι ποτέ δική σου.
Λύο: Την ελευθερία δεν την διεκδικείς σε κοινωνικό επίπεδο;
Η κοινωνία ακόμα μας αρνείται κάποια δικαιώματα· θα τα κερδίσουμε. Θα το πετύχουμε σαφώς και με τον ακτιβισμό, με την ευαισθητοποίηση των πολιτικών και της κοινωνίας. Αλλά σε πρώτη φάση οι γκέι της Ελλάδας πρέπει να καταλάβουν ότι κανείς δεν τους λιθοβολεί. Η δυστυχία δεν είναι αναπόδραστη για τον ομοφυλόφιλο. Οι γονείς φοβούνται μήπως τα παιδιά τους καταλήξουν μόνα και δυστυχισμένα, γιατί έχουν στο μυαλό τους μια στερεοτυπική εικόνα του παρελθόντος, έναν γέρο πούστη του ’50, που ήταν είτε σούργελο είτε ένας πολύ δυστυχής και μόνος άνθρωπος. Κακώς το φοβούνται, και οι γονείς και τα παιδιά.
Παναγιώτης: Εσύ τι προτείνεις για να σταματήσουν να φοβούνται;
Θα ’λεγα ότι οι γκέι πρέπει να καταλάβουν ότι η ομοφυλοφιλία ναι, μας καθορίζει, μας χαρακτηρίζει και επηρεάζει τον τρόπο της ζωής μας, αλλά δεν μας κόβει τα χέρια και τα πόδια. Αυτό θα το καταλάβουν μέσα από την ιδιωτική επανάσταση και απελευθέρωση του καθενός, όταν κάνουν τα μικρά βήματα που χρειάζονται για να κερδίσουν την ανεξαρτησία τους. Έτσι θα το δώσουν και στους γονείς να το καταλάβουν. Γιατί οι γονείς υστεριάζουν για την τρίχα τ’ αρχιδιού. Το σημαντικό είναι τα παιδιά να βγάζουν το μηνιάτικο και να μην κρέμονται οικονομικά από τους γονείς τους, ώστε να μην τους δίνουν αφορμή να γκρινιάζουν.
Λύο: Εκδηλώσεις όπως το Pride βοηθάνε να είμαστε πιο ελεύθεροι;
Σε μια χώρα σαν την Ελλάδα το Pride δε βοηθάει, γιατί είναι μια ξενόφερτη κατάσταση και κάνει ένα λαό που είναι ήδη μαγκωμένος απέναντι στην ομοφυλοφιλία πιο μαγκωμένο.
Παναγιώτης: Από κάπου όμως ξεκινούν όλα. Η Μαδρίτη σήμερα θεωρείται παράδεισος με 1,5 εκατομμύριο ανθρώπους στο pride. Πριν δέκα χρόνια κι εκείνοι είχαν μόνο πεντακόσια άτομα.
Εδώ πάντως οι παρελάσεις είναι κάπως στημένες. Έξω, οι παρελάσεις είναι ενταγμένες σε μια συνολικότερη χειραφέτηση όχι μόνο της κοινωνίας αλλά και των επιχειρηματιών. Λόγου χάρη, μιλάμε για gay village στο Γκάζι. Μα τότε πρέπει να υπάρχουν μαγαζιά με ρούχα, φούρνοι, μαγαζιά για το πρωί κι όχι μόνο για το βράδυ. Αυτό είναι ένα πρώτο βήμα, πιο σημαντικό απ’ όλα τ’ άλλα.
Λύο: Πώς έχει επηρεάσει τη δική σου ζωή η ομοφυλοφιλία;
Ποτέ δεν αντιμετώπισα καμίας μορφής κατακραυγή. H ομοφυλοφιλία μου ήταν κομμάτι της ζωής μου. Ποτέ δεν ένιωσα μαχητικός.
Παναγιώτης: Δεν ένιωσες να βρίσκεσαι στο περιθώριο;
Όχι, και ίσως ευτυχώς. Το περιθώριο μπορεί να σε βοηθήσει να αναπτύξεις δυνάμεις παρατηρητή, αλλά τελικά μπορεί να καταλήξει σε αυτισμό. Αν δούμε τις γυναίκες, που ήταν και είναι περιθωριοποιημένες σε μεγάλο βαθμό, πολλές γίνονται πολύ ξύπνιες και οξυδερκείς μέσα από την παρατήρηση, όμως άλλες γίνονται κοτούλες. Αντίστοιχα, υπάρχουν ομοφυλόφιλοι που γίνονται καρικατούρες. Για ένα παιδί που το μόνο που το χαρακτηρίζει είναι το γκεϊλίκι, είναι δύσκολα τα πράγματα. Υπάρχουν παιδιά που ακόμα και τώρα αυτοεξορίζονται σε ένα περιθώριο του περιθωρίου χωρίς λόγο.
Λύο: Πάντως, στο Δαιμονιστή αυτό το στερεότυπο που θέλει τους γκέι δυστυχισμένους, να γερνάνε μόνοι τους, δεν ακολουθείς;
Αλλά στον Δαιμονιστή είχα έναν μαυρόψυχο, δυστυχισμένο, αυτοκτονικό ήρωα, έναν καταραμένο που δεν ήθελα να έχει το μυθοπλαστικό ντράβαλο της οικογένειας και της τρυφερότητας με τη γυναίκα, που δημιουργεί άλλους συνειρμούς. Το γεγονός ότι ο ήρωας είναι ομοφυλόφιλος είναι απλά μια σύμβαση που εξυπηρετεί το εύρημα του μεταφυσικού. Μοιραία οικειοποιούταν τα χαρακτηριστικά ενός αντίστοιχα αποπροσανατολισμένου πιτσιρικά που γαμιέται ασύστολα.
Λύο: Μα αυτό ακριβώς λέω, ότι ακολουθείς το στερεότυπο.
Είχα πράγματι το άγχος μήπως εκληφθεί ως ομοφοβική η παρουσίαση αυτού του κόσμου και του υποκόσμου του ομοφυλόφιλου σεξ, το πάρκο, το γαμήσι απ’ το ίντερνετ. Αλλά μέσα σε αυτό τον κόσμο εγώ βάζω αγάπη. Νομίζω ότι όλοι άνθρωποι που γαμούν και γαμιούνται αβέρτα-κουβέρτα ψάχνουν την τρυφερότητα και δεν τη βρίσκουν.
Παναγιώτης: Το θεωρείς λοιπόν αποπροσανατολισμό; Από τι;
Το θεωρώ βιολογικά κουραστικό. Ακόμα και στα πλαίσια του one-night-stand πρέπει να εκτίθεσαι, να παρουσιάσεις τον εαυτό σου πειστικά. Κι εγώ το έχω κάνει, όταν αδυνάτισα και υπερλιμπιντίστικα. Δε λέω ότι κάθε one-night-stand είναι μια απεγνωσμένη απόπειρα για αγάπη. Θα το κάνεις στα 20, στα 30. Αλλά μετά από κάποια ηλικία, σταματάς. Νομίζω ότι άπαξ και χτίσεις μια σχέση, σε τρέφει. Και μια κακή σχέση είναι προτιμότερη από την απουσία σχέσης. Κάτι θα σου μάθει.
Παναγιώτης: Και η απουσία σχέσης σου μαθαίνει πολλά. Και η καλή σχέση, και η κακή, και η καθόλου σχέση σου μαθαίνουν κάτι.
Μου φαίνεται όμως πολύ πιο βολικό να έχεις ένα διαχειριστή της ευτυχίας σου κι εσύ επίσης να διαχειρίζεσαι την ευτυχία κάποιου άλλου. Βλέπω σε φίλους μου, στρέιτ και γκέι, πως, όταν είσαι μόνος, δαιμονοποιείς τη μοναξιά· σκέφτεσαι ότι ο κόσμος είναι σκληρός, ότι οι άνθρωποι δεν ανοίγονται. Εγώ βέβαια είμαι ιδιάζουσα περίπτωση, γιατί χέρι-χέρι με την αισιοδοξία ότι πάντα θα υπήρχαν άνθρωποι να με αγαπούν και να με φροντίζουν, πήγαινε σαφώς και ο πανικός μη μείνω μόνος. Πάντα ήθελα να έχω αυτό τον περίφημο διαχειριστή. Από μόνος μου είμαι αδύναμος να κάνω τον εαυτό μου πραγματικά ευτυχισμένο.
Παναγιώτης: Στο Αυτοκτονώντας ασύστολα η ηρωίδα ζει μια τρομερή έλλειψη. Έχει επίσης πολύ στερεοτυπικά γκέι συμπεριφορά.
Εγώ έχω γνωρίσει γυναίκες χειραφετημένες, οι οποίες θέλουν το σεξ όπως το θέλουμε κι εμείς οι άντρες. Το συγκεκριμένο είναι ένα αυτοβιογραφικό βιβλίο. Μετά την αυτοκτονία της μάνας μου, το έκανα βιβλίο, κωμωδία, και έγινα καλά. Όλα τα βιβλία μου είναι αυτοαναφορικά.
Λύο: Παίζει ρόλο η ομοφυλοφιλία στη συγγραφή σου;
Η ομοφυλοφιλία είναι προβληματική ως θεματική στη συγγραφή. Όταν φτιάχνεις μια ιστορία, το να είναι οι χαρακτήρες ομοφυλόφιλοι αυτόματα τους προσδίδει μια ιδιότητα που πρέπει να κουβαλάς και να αναπτύσσεις στην πορεία του βιβλίου. Είναι πιο δύσκολος ο χειρισμός της ομοφυλοφιλίας. Αντίστροφα, η ετεροφυλοφιλία, επειδή είναι πλειοψηφική, δεν είναι τόσο σημαντική. Υπάρχουν βέβαια συγγραφείς που μπορούν να χρησιμοποιήσουν την ομοφυλοφιλία χωρίς να τους καπελώσει και άλλοι που τους καπελώνει.
Παναγιώτης: Εδώ όμως υπάρχει ένα στοίχημα: να έχεις έναν ομοφυλόφιλο χαρακτήρα που τον χειρίζεσαι σαν να ήταν αυτός η πλειοψηφία.
Ακόμα και τότε όμως απευθύνεσαι σε ανθρώπους για τους οποίους η ομοφυλοφιλία είναι κάτι τόσο δεδομένο ώστε να παραλείπεις κάποια πράγματα. Νιώθω, χωρίς να υπάρχει απαραίτητος λόγος, την ανάγκη να λειτουργήσεις είτε απολογητικά είτε μυθοποιητικά είτε απομυθοποιητικά.
Παναγιώτης: Εσύ όμως δεν λειτουργείς με κανέναν από αυτούς τους τρόπους.
Οι δικοί μου ήρωες συνήθως βρίσκονται στα όρια και της σεξουαλικότητας και των φύλων. Προσωπικά, προτιμώ να χειρίζομαι ετεροφυλόφιλους στα βιβλία μου, για τον πρόσθετο λόγο ότι συγγραφικά με ενδιαφέρει πάρα πολύ η ερωτική δυστυχία. Και η ερωτική δυστυχία είναι πολύ πιο συνήθης στους ετεροφυλόφιλους. Το να προσπαθείς μια ζωή να καταλάβεις πώς σκέφτεται το άλλο φύλο, εννιά φορές στις δέκα ισούται με δυστυχία. Οι ομοφυλόφιλοι, παρά το κυνήγι του σεξ, περνάνε πολύ καλύτερα όσον αφορά τον οργασμό, την απόλαυση και το γαμήσι, καθώς λείπει το αίνιγμα πώς σκέφτεται η γυναίκα. Είναι πολύ πιο απλά τα πράγματα.
Λύο: Δεν αναπτύσσουν και πολλοί γκέι νευρώσεις που τους κάνουν δυστυχισμένους;
Αντιμετωπίζουν τις ίδιες προκλήσεις, ανησυχίες και φόβους που έχει η ζωή ενός στρέιτ. Τείνω να μη βλέπω μαύρη τη ζωή των γκέι γιατί βρίσκω ότι σε αυτή τη κατάσταση βρίσκονται και οι ετεροφυλόφιλοι: παιδιά, σχέσεις… Μάλιστα, έχω γνωρίσει πολλές ευτυχισμένες λεσβίες. Οι περισσότερες λεσβίες δε μασάνε διάφορους καταναλωτικούς γυναικείους μύθους και δεν υποφέρουν τόσο πολύ όσο οι ετεροφυλόφιλες από την ασυμβατότητα της εικόνας τους με την καταναλωτική εικόνα της γυναίκας. Και οι άντρες ομοφυλόφιλοι στην Ελλάδα ξεπέρασαν το πρότυπο της ξυρισμένης σφίχτρας και τώρα καταλαβαίνουν ότι καλό το κορμί, αλλά είναι μια επένδυση επισφαλής, γιατί πρέπει να το χτυπάς συνέχεια σαν τη μαγιονέζα για να μη σου κόψει.
Παναγιώτης: Θεωρείς ότι έχει ξεπεραστεί αυτό το πρότυπο;
Ναι, έχει καταντήσει παλιό κιτς.
Λύο: Είναι πολιτική πράξη το να γράφεις βιβλία;
Για μένα τουλάχιστον το γράψιμο δεν είναι πολιτικό. Είναι πράξη αυτοθεραπευτική. Δεν ήθελα να αυτοπροσδιοριστώ σε καμία περίπτωση ως συγγραφέας. Πρώτα ήρθαν τα βιβλία και μετά έγινα συγγραφέας.
Παναγιώτης: Με την αριστοτελική έννοια δεν είναι πολιτική πράξη; Ο άνθρωπος είναι ον πολιτικό.
Σ’ αυτά είμαι τελείως άσχετος. Μόνο λογοτεχνία έχω διαβάσει, δεν μπορώ να διαβάσω θεωρητικό βιβλίο.
Λύο: Πώς σου φαίνεται η γκέι ζωή στην Ελλάδα σήμερα;
Βασικά, η Αθήνα είναι πολύ ωραία. Είναι γεμάτη γκέι μπαρ. Ακόμα κι εδώ η πλατεία Εξαρχείων είναι γεμάτη γκέι μπαρ. Η Αθήνα είναι η Ελλάδα για μένα: αυτονομημένες γειτονιές, τόσα πράγματα να κάνεις, τόσους ανθρώπους να ερωτευτείς. Κουβεντιάζω ηλεκτρονικά με αναγνώστες μου, νέα αγόρια και κορίτσια 18 χρονών και συχνά χάνω την μπάλα. Η Ελλάδα που θυμάμαι εγώ να μεγαλώνω, μου φαίνεται σαν παλιά ταινία σε σχέση με το πώς είναι σήμερα.
Παναγιώτης: Θεωρείς ότι όλο αυτό ξεπερνά ένα μικρό ποσοστό;
Δεν ξέρω, είμαι αισιόδοξος για τον κόσμο. Μπορεί να βλέπουμε πράγματα που μας τσαντίζουν και να λέμε γιατί ακόμη να μην έχει λυθεί το ασφαλιστικό και τα κληρονομικά για τους γκέι. Ή να βλέπεις στο Παρίσι και το Βερολίνο οι δημοτικές αρχές να παίρνουν την πρωτοβουλία να μοιράζουν παντού προφυλακτικά. Εγώ περίμενα από τον Κακλαμάνη να πλημμυρίσει την Αθήνα με καπότες, όπως όφειλε. Να πει: «Κοιτάξτε παιδιά, γαμηθείτε χύμα αλλά ορίστε προφυλακτικά». Ήταν τόσο απλό, ως επαγγελματίας υγείας. Αλλά όλα αυτά θα γίνουν. Μοιραία. Μετά από 30 χρόνια τα παιδιά ούτε θα πιστεύουν ότι κάποτε υπήρχαν κρυφοί γκέι.