Αυτό τώρα είναι ομοφοβία;

Γκέι καθημερινότητα

του Λύο Καλοβυρνά

Ομοφοβία δεν είναι μόνο να βρίζεις κάποιον ή να τον χτυπάς. Παίρνει πολλές μορφές. Και κάποιες είναι πιο ύπουλες από άλλες.

Ομοφοβία, καθώς και τρανσφοβία, είναι η καταπίεση και οι διακρίσεις εναντίον μας απλά και μόνο επειδή είμαστε ομοφυλόφιλοι ή τρανς. Η ομοφοβία εκφράζεται με πολλούς τρόπους. Μπορεί να είναι απλή αποφυγή, χλευαστικά σχόλια ή και σωματική βία.

Τις πιο εξόφθαλμες εκδηλώσεις της τις καταλαβαίνουμε εύκολα, όταν λόγου χάρη κάποιος μας κράζει ή λέει ότι οι γκέι είναι ανώμαλοι. Υπάρχουν όμως και κάποιες πιο ύπουλες μορφές ομοφοβίας που όχι μόνο δεν τις αντιλαμβανόμαστε, αλλά τις θεωρούμε και φυσιολογικές! Ακολουθεί μια κλίμακα ομοφοβίας, από τη χειρότερη μορφή της μέχρι την εξάλειψή της.

Προσοχή! Ομοφοβία δεν ασκούν μόνοι οι ετεροφυλόφιλοι! Και οι ίδιοι οι γκέι και οι λεσβίες είμαστε πολλές φορές ομοφοβικοί, πράγμα απολύτως αναμενόμενο, αφού στην ίδια κοινωνία έχουμε μεγαλώσει και με αυτές τις αντιλήψεις έχουμε γαλουχηθεί.

1. Αποστροφή, μίσος

Οι άνθρωποι που αποστρέφονται τους ΛΟΑΤ ανθρώπους θεωρούν την ομοφυλοφιλία, την αμφιφυλοφιλία ή τη διαφορετική ταυτότητα φύλου έγκλημα κατά της φύσης. Οι γκέι, οι τρανς, οι αμφί και οι λεσβίες είναι άρρωστοι, τρελοί, ανήθικοι, αμαρτωλοί κτλ. Προκειμένου να μπουν στον ίσιο δρόμο δικαιολογούνται όλα τα μέτρα: απομόνωση, φυλάκιση, νοσηλεία, βία κτλ. Φράσεις-κλειδιά: «Να τους σκοτώσουμε όλους τους ανώμαλους», «Οι ανώμαλοι φταίνε για Χ, Ψ, Ω».

2. Οίκτος

Ένα βήμα πιο κάτω από την αποστροφή είναι ο οίκτος. Κάποιοι μπορεί να μην ασκούν βία στους γκέι και τους τρανς αλλά τους λυπούνται. Πρόκειται για ετεροφυλοφιλικό σωβινισμό. Πιστεύουν ότι η ετεροφυλοφιλία είναι πιο ώριμη στάση ζωής και σίγουρα προτιμότερη, καθώς είναι φυσιολογική. Κάθε πιθανότητα να γίνει κανείς στρέιτ πρέπει να ενισχύεται, ενώ όσοι γεννήθηκαν με αυτό το «κουσούρι» αξίζουν τη λύπησή τους. Φράσεις-κλειδιά: «Εγώ έχω φίλους γκέι αλλά δεν θα ’θελα τα παιδιά μου να βγουν γκέι», «Πολλή δυστυχία, μωρέ, αυτοί οι γκέι».

3. Ανοχή

Είναι μια από τις πιο ύπουλες μορφές ομοφοβίας, γιατί εκ πρώτης όψης μοιάζει προοδευτική. Όσοι υιοθετούν αυτή τη στάση πιστεύουν ότι η ομοφυλοφιλία είναι μια φάση που πολλά παιδιά περνούν στην εφηβεία, αλλά τα περισσότερα την ξεπερνούν. (Αντιθέτως, η ετεροφυλοφιλία δεν θεωρείται ποτέ φάση που θα περάσει).

Άρα οι ενήλικες γκέι άντρες και γυναίκες είναι πιο ανώριμοι από τους ετεροφυλόφιλους (αφού δεν την ξεπέρασαν) και άρα πρέπει να τους συμπεριφερόμαστε με κατανόηση και συγκαταβατικότητα διότι έχουν πρόβλημα. Πάντως, δεν πρέπει να τους δίνουμε θέσεις εξουσίας γιατί παραμένουν εγκλωβισμένοι σε εφηβικές συμπεριφορές.

Οι άνθρωποι που υιοθετούν τη στάση της ανοχής μας ανέχονται, αρκεί να μην τους θυμίζουμε πολύ ότι είμαστε γκέι. Φράσεις-κλειδιά: «Για γκέι είναι καλό παιδί», «Αυτός δεν είναι σαν τους άλλους γκέι, είναι πιο ώριμος / σοβαρός / φυσιολογικός».

4. Αποδοχή

Η αποδοχή ακούγεται καλύτερη, αλλά υπονοεί ότι εξακολουθεί να υπάρχει κάτι που πρέπει να γίνει αποδεκτό. Χαρακτηρίζεται από φράσεις-κλειδιά όπως: «Δεν είσαι λεσβία, είσαι άνθρωπος», «Γιατί βάζεις ταμπέλες;» «Γιατί γκετοποιείστε μόνοι σας;», «Είναι δική σου δουλειά το τι κάνεις στο κρεβάτι σου» ή «Δεν με ενοχλεί καθόλου, αρκεί να μην προκαλείς». Ξεχνάνε, όμως, ότι οι ίδιοι κάνουν ακριβώς αυτά που απαγορεύουν στους γκέι, τους αμφί, τους τρανς. Πρόκειται, λοιπόν, για ψευδεπίγραφη αποδοχή, η οποία από πίσω κρύβει συγκαλυμμένη ομο-, αμφί-, τρανσφοβία.

Επίπεδα εξάλειψης ομοφοβίας

Ο ρατσισμός είναι η φυσική κατάσταση του ανθρώπου. Μόνο αν είμαστε τυχεροί και κάποιος μας ευαισθητοποιήσει για τις ρατσιστικές στάσεις μας τον ξεπερνάμε. Κάποιοι άνθρωποι, λοιπόν, ευαισθητοποιούνται ως προς την ομοφοβία και σταδιακά περνούν στα ακόλουθα επίπεδα:

5. Υποστήριξη

Προσπάθεια για τη διεκδίκηση των δικαιωμάτων των ομοφυλόφιλων. Μπορεί οι ετεροφυλόφιλοι σε αυτό το στάδιο να μη νιώθουν άνετα με τους αμφί, τους τρανς, τους γκέι ή τις λεσβίες, αλλά καταλαβαίνουν την αδικία που υφίστανται και τους υποστηρίζουν αν όχι έμπρακτα τουλάχιστον ηθικά.

6. Εκτίμηση

Οι ετεροφυλόφιλοι παραδέχονται ότι το να είσαι τρανς/αμφί/γκέι/λεσβία και να ζεις σαν φυσιολογικός άνθρωπος (δηλαδή να μην κρύβεσαι σαν να κάνεις κάτι κακό) απαιτεί θάρρος και δύναμη στην κοινωνία μας. Σε αυτό το στάδιο οι ετεροφυλόφιλοι προθυμοποιούνται να εξετάσουν τη δική τους ομοφοβική συμπεριφορά και απόψεις και να υπερασπιστούν το δικαίωμα στη διαφορετικότητα.

Βασισμένο στο Beyond Tolerance: Gays, lesbians and bisexuals on campus. A handbook of structured experiences and exercises for training and development, Wall, V. (1995).