Ο έρωτας για πάντα δεν είναι παντοτινός

Αφιέρωμα: γκέι σχέσεις

 

Η ιδέα του αιώνιου έρωτα δεν υπήρχε αιωνίως. Θα καταφέρει να επιβιώσει στον δικό μας αιώνα;

του Στέφανου Σαρρή

 

altΑν νομίζετε ότι ο ρομαντικός έρωτας υπάρχει όσο υπάρχουν άνθρωποι, καιρός να αναθεωρήσετε. Ο ρομαντικός έρωτας πρωτοεμφανίστηκε στα τέλη του 18ου αιώνα στην Ευρώπη.

Μπορεί ν' ακούγεται λίγο περίεργο, γιατί τις αξίες του και τα ιδανικά του τα βρίσκουμε και σε κείμενα άλλων, πολύ παλιότερων, πολιτισμών. Όμως, μόλις στα τέλη του 18ου αιώνα ο ρομαντικός έρωτας συνδέεται με ένα νέο λογοτεχνικό είδος, τη νουβέλα, και ορίζεται ως ένα συναίσθημα πολύ διαφορετικό από τις μέχρι τότε μορφές έρωτα.

Πριν τον 18ο αιώνα, αν ο έρωτας αναφερόταν σε σχέση με τον γάμο, είχε να κάνει με την αμοιβαία ευθύνη της διαχείρισης του σπιτικού και της περιουσίας. Θα τον λέγαμε «συντροφικό έρωτα». Αντιθέτως, ο ρομαντικός έρωτας σημαίνει το ταίριασμα δύο ψυχών που είναι φτιαγμένες η μία για την άλλη, αλληλοσυμπληρώνονται και μετατρέπουν δύο ατελή όντα σε μια τέλεια μονάδα. Είπαμε, ρομαντικά πράγματα.


Ρομαντικός έρωτας εναντίον ερωτικού πάθους

alt

Ίσως πολλοί σήμερα όταν ακούν «ρομαντικός έρωτας» να τον συγχέουν με το ερωτικό πάθος, αλλά στην ουσία πρόκειται για κάτι εντελώς διαφορετικό. Το ερωτικό πάθος βασίζεται καθαρά στη λαγνεία και ποτέ δεν εξελίχθηκε σε γενικευμένη κοινωνική αξία.

Το ότι η αλλαγή αυτή συνέβη στα τέλη του 18ου αιώνα στην Ευρώπη έχει φυσικά να κάνει με τις ευρύτερες κοινωνικές αλλαγές εκείνης της εποχής. Ο ρόλος του πατέρα μέσα στο σπίτι περιορίστηκε, λόγω του διαχωρισμού σπιτιού και χώρου εργασίας. Ο άντρας εξακολουθούσε να κρατά τον αναμφισβήτητο κυρίαρχο ρόλο, αλλά ο ρόλος της γυναίκας στην ανατροφή των παιδιών μεγάλωσε, καθώς μάλιστα το οικογενειακό σχήμα μίκραινε. Το κέντρο του σπιτιού άρχισε να μεταφέρεται από την πατριαρχική εξουσία στη μητρική τρυφερότητα.

Ο ρομαντικός έρωτας είναι κατά βάση θηλυκός. Ας σκεφτούμε τον ρόλο της γυναίκας μέχρι τότε και τα περιορισμένα δικαιώματά της στον έρωτα και την επιλογή συντρόφου. Αντιθέτως, στον ρομαντικό έρωτα, η γυναίκα έχει αναλάβει και αυτή την ευθύνη να διατηρήσει τη φλόγα. Στις περισσότερες ρομαντικές νουβέλες, η ηρωίδα, ανεξάρτητη και πνευματώδης, συναντά το αρσενικό, που αρχικά ήταν αδιάφορο ή και εχθρικό, και του λιώνει την καρδιά. Παράγει αγάπη και προκαλεί με τη σειρά της να αγαπηθεί και εκείνη ως αντάλλαγμα.

Το αποτέλεσμα αυτών των αλλαγών ήταν να διαχωριστεί η συζυγική σχέση από τα άλλα στοιχεία της κοινωνικής οργάνωσης και να αποκτήσει προτεραιότητα. Ο ρομαντικός έρωτας εισήγαγε την ιδέα της εξατομίκευσης στον έρωτα. Για πρώτη φορά, συνδέθηκε με την ελευθερία και τη συνειδητοποίηση του ατόμου, καθώς η αρετή σταμάτησε να σημαίνει μόνο την αθωότητα και σηματοδότησε ένα στοιχείο του χαρακτήρα, που ξεχώριζε το άτομο από το πλήθος.

 

Ρομαντικός έρωτας στις μέρες μας. Υπάρχει;

alt

Και σήμερα τι συμβαίνει; Αν ο ρομαντικός έρωτας δημιουργήθηκε για να ικανοποιήσει τις ανάγκες μιας συγκεκριμένης εποχής, εξακολουθεί να ικανοποιεί σήμερα τις ανάγκες μας; Υπάρχει σήμερα ρομαντικός έρωτας; Το ζήτημα έχει απασχολήσει κατά κόρον ψυχολόγους, βιολόγους και ανθρωπολόγους.

Το 1986, ο ψυχολόγος Robert Stenberg δημοσίευσε την τριγωνική θεωρία του έρωτα. Σύμφωνα με αυτήν, ο έρωτας περιλαμβάνει τρία στοιχεία: την οικειότητα, το πάθος και τη δέσμευση. Η σύνθεση των τριών προσδιορίζει το είδος του έρωτα που αισθανόμαστε, επτά είδη συνολικά. Ένα από αυτά είναι ο ρομαντικός έρωτας, που έχει οικειότητα και πάθος, αλλά όχι δέσμευση.

Το 1992, η ανθρωπολόγος Helen Fisher δημοσίευσε τη μελέτη της για την ανατομία του έρωτα, στον οποίο διέκρινε τρεις φάσεις: τη λαγνεία, την έλξη και το δέσιμο. Ο έρωτας θα ξεκινήσει με τη λαγνεία, γεμάτος πάθος αλλά ρηχός στα υπόλοιπα στοιχεία. Σε αυτή τη φάση, κινητήρια δύναμη του έρωτα είναι το σεξουαλικό ένστικτο και τα σωματικά χαρακτηριστικά, όπως η εμφάνιση και η μυρωδιά, παίζουν σημαντικό ρόλο. Στη φάση της έλξης, η τρυφερότητα επικεντρώνεται σε ένα και μοναδικό σύντροφο και η πίστη αποκτά ιδιαίτερη σημασία. Μετά από περίπου τριάντα μήνες, τη φάση της έλξης διαδέχεται η φάση της δέσμευσης, στην οποία το πάθος συνήθως μειώνεται.

Το 2006 η ψυχολόγος Lauren Slater δημοσίευσε στο National Geographic ένα άρθρο με τίτλο Έρωτας, η χημική αντίδραση. Σύμφωνα με τη θεωρία της, υπεύθυνες για τον έρωτα είναι οι εκκρίσεις χημικών του οργανισμού μας. Η τεστοστερόνη οφείλεται κυρίως για τη λαγνεία, η ντοπαμίνη και η σεροτονίνη για την έλξη προς κάποιο συγκεκριμένο άτομο και η οξυτοσίνη και η βασοπρεσίνη για τη μακροχρόνια δέσμευση. Οι εκκρίσεις σχετίζονται περισσότερο με δραστηριότητες του ζευγαριού, παρά με την προσωπικότητα των εραστών. Για παράδειγμα, κοινές αθλητικές δραστηριότητες αυξάνουν την τεστοστερόνη και κατά συνέπεια τη σεξουαλική έλξη. Ο οργασμός οδηγεί στην έκκριση οξυτοσίνης, υπεύθυνης για την επιθυμία μακροχρόνιας δέσμευσης.

Μπορεί λοιπόν, σύμφωνα με τους επιστήμονες, ο έρωτάς μας να εξελιχτεί από έρωτας πάθους σε ρομαντικό έρωτα, μετά πάλι σε πάθος, έπειτα σε συντροφικό και πάλι από την αρχή. Αρκεί, σύμφωνα με τις τελευταίες βιολογικές έρευνες, να κάνουμε πολύ σεξ και να έχουμε αρκετές κοινές δραστηριότητες, ανάλογα με τη φάση στην οποία βρισκόμαστε και σε ποια φάση θέλουμε να περάσουμε.

 

Βιβλιογραφία

Sternberg, Robert J. (1986). "A triangular theory of love".

Helen Fisher, (1993) Anatomy of Love A Natural History of Mating, Marriage, and Why We Stray

Lauren Slater, information on "The Chemical Reaction"


Διαβάστε επίσης

Bronislaw Malinowski: The Sexual Life of Savages, London: Routledge, 1929, p. 69.

Martin S. Bergmann: The Anatomy of Loving, New York: Columbia, 1987, p. 4.

Francesco Alberoni: Falling in Love, New York: Random House, 1983.

Michael Mitterauer and Reinhard Sieder: The European Family, Oxford: Blackwell, 1982

Robert Wheaton and Tamara K. Hareven: Family and Sexuality in French History, Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1980.

Max Weber: The Protestant Ethic and the Spirit of Capitalism, London: Allen and Unwin, 1976.

Lawrence Stone: The Family, Sex and Marriage in England 1500-1800, Harmondsworth: Pelican, 1982

Ann Dally: Inventing Motherhood, London: Burnett, 1982.

Elizabeth Badinter: Myth of Motherhood, London: Souvenir, 1981.

Mary Ryan: The Cradle of the Middle Class, Cambridge: Cambridge University Press, 1981, p. 102.

Francesca M. Canaan: Love in America, Cambridge: Cambridge University Press, 1987

Nancy Cott: The Bonds of Womanhood, New Haven: Yale University Press, 1977

Janice A. Radway: Reading the Romance, Chapel Hill: University of North Carolina Press, 1984.

Developing a Sense of Safety: The Neurobiology of Neonatal Attachment by R. M. Sullivan in Annals of the New York Academy of Sciences (2003)

Human sexual behavior by Philip Feldman and Malcolm MacCulloch. Published by John Wiley & Sons. 1980. ISBN:4712767669.

Το περιεχόμενο αυτής της σελίδας του 10% χορηγείται με άδεια Creative Commons Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 4.0 Διεθνές.
Άδεια Creative Commons

web+programming makebelieve

Αυτήν τη στιγμή επισκέπτονται τον ιστότοπό μας 79 guests και κανένα μέλος