Ομοφοβία στο σχολείο: Η πλευρά των εκπαιδευτικών

γκέι καθημερινότητα

του Λύο Καλοβυρνά

Είναι πρόκληση να είσαι εκπαιδευτικός. Πόσο μάλλον αν ταυτόχρονα είσαι και γκέι.

Οι ισορροπίες που καλείται να διατηρήσει ένας εκπαιδευτικός στο σημερινό σχολείο είναι λεπτές. Ειδικά αν ταυτόχρονα είναι γκέι. Και ειδικά αν νοιάζεται για τις διακρίσεις που παρατηρεί στο σχολικό περιβάλλον.

Η νεοσύστατη Ομάδα κατά της ομοφοβίας στην εκπαίδευση έχει πολλά θέματα να επεξεργαστεί, να συζητήσει και στη συνέχεια να αντιμετωπίσει. Ήδη μέσα στους πρώτους μήνες της λειτουργίας της επισημαίνει διάφορους προβληματικούς τομείς της σχολικής καθημερινότητας που χρήζουν παρέμβασης. Τόσο σε προσωπικό επίπεδο, όσο και σε κοινωνικό και θεσμικό.

Παρακάτω αποτυπώνονται σκέψεις, ιδέες και προβληματισμοί που συνθέτουν αυτή τη συζήτηση. Κι αν δεν προτείνονται ακόμη λύσεις, είναι επειδή η Ομάδα γνωρίζει ότι δεν υπάρχουν απλές λύσεις σε προβλήματα που πολλοί εξακολουθούν να επιμένουν ότι είναι «ανύπαρκτα».

Ομοφοβικές συμπεριφορές συναδέλφων

Το ένα επίπεδο αφορά τις ομοφοβικές συμπεριφορές των συναδέλφων εκπαιδευτικών. Μπορούμε άραγε να παρέμβουμε σε συζητήσεις με άλλους εκπαιδευτικούς κατά τη διάρκεια του διαλείμματος όταν διατυπώνονται ομοφοβικές συζητήσεις ή ανέκδοτα; Πώς μπορεί να εμπλακεί ή όχι και η δική μας σεξουαλικότητα σε αυτή τη συζήτηση;

Ομοφοβικές συμπεριφορές μεταξύ μαθητών

Το δεύτερο επίπεδο αφορά τις ομοφοβικές συμπεριφορές μεταξύ μαθητών. Αναφέραμε εμπειρίες ομοφοβικών σχέσεων μεταξύ των μαθητών. Δώσαμε το παράδειγμα ενός απομονωμένου μαθητή που τον κοροϊδεύουν όλοι. Επίσης αναφέραμε και παραδείγματα σχέσεων προστασίας ανάμεσα στους μαθητές προς τον ομοφυλόφιλο συμμαθητή τους. Ποιος είναι ο δικός μας ρόλος ως εκπαιδευτικών; Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε χωρίς να κάνουμε περισσότερη ζημιά;

Ομοφοβική συμπεριφορά μαθητών προς εκπαιδευτικούς

Το τρίτο επίπεδο αφορά την ομοφοβική συμπεριφορά των μαθητών προς τους εκπαιδευτικούς. Μιλήσαμε για τη «βία» που μπορεί να ασκηθεί σε έναν ομοφυλόφιλο εκπαιδευτικό από μαθητές. Επίσης αναφερθήκαμε στις ερωτήσεις των μαθητών για την προσωπική ζωή του εκπαιδευτικού και στην ορατότητα της ομοφυλοφιλίας του εκπαιδευτικού μέσα από το ντύσιμο κ.τ.λ. Εδώ αναφέραμε και διάφορες «στρατηγικές» που μπορεί να «χρησιμοποιεί» ο ομοφυλόφιλος εκπαιδευτικός για να (μην) αποκαλύψει τη σεξουαλικότητά του.

Το coming out των εκπαιδευτικών στο σχολείο

Η ορατή ή αόρατη σεξουαλικότητα του εκπαιδευτικού στο σχολείο είναι ένα θέμα που απασχολεί τους εκπαιδευτικούς, καθώς αγγίζει θέματα όπως η θέση της εκπαιδευτικού μέσα στην τάξη αλλά και απέναντι στις συναδέλφους της, αλλά και η δυνατότητα παρέμβασης σε θέματα διακρίσεων.

Η ομάδα εκπαιδευτικών έθεσε πολλούς προβληματισμούς, που χρειάζονται περεταίρω επεξεργασία:

Τα παιδιά νομίζουν ότι όλοι οι εκπαιδευτικοί είναι «κανονικοί».
«Δε θέλω να θεωρείται δεδομένο ότι είμαι straight.»
«Εγώ προσπαθώ να δείχνω ότι δεν είμαι πολύ κανονική.»
«Δε θα άντεχα στα είκοσί μου να μάθω ότι κάποιος δάσκαλός μου ήταν ομοφυλόφιλος, θα είχα πολύ έντονα συναισθήματα οργής επειδή με άφησε ακάλυπτο. Γιατί δε μου είπε ότι είναι. Γιατί με άφησε να αισθάνομαι μόνος μου.»
«Έχουμε ζήσει κι εμείς πολύ την απομόνωση και τώρα δεν έχουμε τα εργαλεία και τον τρόπο να προστατέψουμε επαρκώς τα παιδιά που κακοποιούνται.»
«Είμαι πολύ επιφυλακτική στο coming out. Θέλω να μπερδεύω τους άλλους. Δεν θέλω να παγιώνω το δίπολο straight-gay. Δεν θέλω ταμπέλες.»
«Το να μην κρυβόμαστε στο σχολείο είναι για εμάς τους εκπαιδευτικούς μια επιθυμία σε καταστολή.»
«Το coming out μου είναι πιο δύσκολο όταν έχω στενή σχέση με τα παιδιά. Η αποστασιοποίηση θα βοηθούσε. Πιθανώς φοβάμαι την απόρριψη από τα παιδιά.»
«Αισθάνομαι ότι πλέον δεν είναι δεδομένο ότι όλοι είναι στρέιτ.»
«Ο φόβος που έχουμε για τους γονείς είναι ο μεγαλύτερος.»
«Εγώ έχω ένσταση σε σχέση με το ερώτημα αν έχουμε ευθύνη να δώσουμε εμείς το θετικό πρότυπο στους μαθητές μας. Δεn μου αρέσει να γίνει πατερναλισμός.»
«Αισθανόμαστε ενοχές που δεν το κάνουμε, απέναντι στους μαθητές μας;»
«Το πιο σημαντικό που τώρα μόλις έχω αρχίσει να αναγνωρίζω, είναι ότι ακόμα δεν δίνω το δικαίωμα στον εαυτό μου να επιθυμήσει ένα σχολείο ανοιχτό σε τέτοια θέματα κυρίως για εμάς τους εκπαιδευτικούς. Θεωρώ ότι πρέπει να παλέψω για να μην κακοποιούνται οι διαφορετικοί μαθητές, αλλά δεν θεωρώ ότι έχω το δικαίωμα να υπάρχω και να εκφράζομαι κι εγώ ελεύθερα.»
«Νομίζω ότι οι περισσότεροι από εμάς έχουν πλέον συνηθίσει σε αυτή την κατάσταση και δεν θέλουν να ξεβολευτούν.»
«Θεωρούμε ακόμα, ότι η έκφραση της διαφορετικής σεξουαλικότητας επηρεάζει ή μπερδεύει τα παιδιά.»
«Είναι φοβία ή φόβος υπαρκτός; (Ότι αν κάνουμε coming out στο σχολείο θα καταστραφούμε)»
«Από δική μου εμπειρία, το όλο θέμα είναι κυρίως μια μεγάλη φοβία. Πραγματικό και ουσιαστικό κίνδυνο δεν διατρέχουμε, αν εννοείται είμαστε σωστοί στην εργασία μας και στις συναδελφικές μας σχέσεις.»
«Και φοβία να είναι το σεβόμαστε.»