Η ζωή μετά

Αφιέρωμα: ΑΜΕΑ & ομοφυλοφιλία

Μετά το τροχαίο που τον άφησε παραπληγικό, ο Πάνος ασχολήθηκε με το θέατρο, την αναζήτηση συντρόφου και τα σωματεία αναπήρων. Για ένα από τα τρία, έχει μετανιώσει.

Συνέντευξη στον Λύο Καλοβυρνά
Επιμέλεια: Δημήτρης Αγγελίδης

Καμιά φορά, μπορεί να σου συμβεί να βγεις απ' το σπίτι και, εκεί που δεν το περιμένεις, μέσα σ' ένα δευτερόλεπτο, οι σκέψεις σου, τα τηλεφωνήματα που θα έκανες, οι προγραμματισμένες συναντήσεις, η προσμονή για μια ερωτική συνεύρεση, όλη η ρουτίνα της ημέρας, να διακοπούν βίαια. Όταν επιστρέψεις σπίτι μετά από μέρες, θα είσαι άλλος. Στον Πάνο συνέβη πριν εννιά χρόνια, όταν ήταν 30 χρονών. Ένα τροχαίο. Τον άφησε παραπληγικό, με βαθμό αναπηρίας 80%, που πρακτικά σημαίνει ότι ο Πάνος δεν μπορεί να αισθανθεί το σώμα του από το στήθος και κάτω.

Πώς ζεις όταν η ζωή σου αλλάζει έτσι; Πώς ζει ένας άνθρωπος όπως ο Πάνος, που μεγάλωσε στο Ίλιον, σπούδασε εργοθεραπεία κι ανακάλυψε στα 24 την γκέι ζωή και της έδωσε και κατάλαβε; Παρά τις δυσκολίες μετά το ατύχημα αποφάσισε ν' ακολουθήσει το όνειρο της ζωής του, το θέατρο. Τον Φεβρουάριο παίρνει με άριστα το πτυχίο του από το τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών κι έχει ήδη δουλέψει ηθοποιός και σκηνοθέτης ερασιτεχνικά κι ημιεπαγγελματικά, κυρίως σε δήμους. Αυτά τα χρόνια, γνώρισε επίσης τον αναπηρικό συνδικαλισμό και τα στρεβλά του. Όσο για την γκέι ζωή, αυτό τον καιρό έχει σχέση κι έχει αφήσει το ψάξιμο στο ίντερνετ.


life-after-01Όταν παθαίνεις ένα ατύχημα που ξαφνικά σου στερεί πάρα πολλά, δύο δρόμους μπορείς ν' ακολουθήσεις: να συνεχίσεις να ζεις, προσπαθώντας να βελτιώσεις την ποιότητα της ζωής σου, ή να κλειστείς εντελώς στον εαυτό σου και ν' αποχωρήσεις από τη ζωή. Τα τρία πρώτα χρόνια ζούσα κλεισμένος στο σπίτι, σε πλήρη απομόνωση, με κατάθλιψη. Σιγά σιγά αποδέχτηκα ότι δεν πρόκειται ν' αλλάξω σωματικά κι αποφάσισα ν' αλλάξω ψυχικά. Να γίνω πιο ελκυστικός, ν' ανοίξω τους ορίζοντες μου, μήπως και μ' αγαπήσει κάποιος. Και μου συνέβη, πολλές φορές.

Έκανα σχέση μ' έναν εξαιρετικό άνθρωπο, ό,τι καλύτερο είχα στη ζωή μου, που με βοήθησε πολύ ν' αποδεχτώ την αναπηρία μου. Παλιά μ' ενοχλούσε που με όλοι με κοίταζαν. Κάθε φορά που λέγαμε να βγούμε, του έφερνα αντιρρήσεις και δικαιολογίες. Μια, δυο, τρεις, δέκα, μου λέει: «Άκου να σου πω, Πάνο: οι δικαιολογίες σου είναι χαζές - στην πραγματικότητα ντρέπεσαι να σε κοιτάζει ο κόσμος». Του λέω: «Δεν έχω το δικαίωμα να περάσω απαρατήρητος; Δεν έχω δικαίωμα στην ανωνυμία;» Μου λέει ότι θα με πάει κάπου όπου θα περάσω εντελώς απαρατήρητος. Δεν τον πίστεψα. Με παίρνει με το αμάξι του και με πάει στο καζίνο. «Τι μ' έφερες εδώ;» τον ρωτάω. Ε, λοιπόν, δε μου 'δωσε σημασία κανείς! Μ' έβαλε σ' έναν κουλοχέρη, κέρδισα, κι αντί να κοιτάνε εμένα, κοίταζαν τη μηχανή! Αυτό ήταν ένα πρώτο κλικ - άρχισα πια να μη μ' ενδιαφέρει αν με κοιτάνε και πώς.

Όταν έμπαινα παλιότερα σε σάιτ γνωριμιών, έβαζα τη φάτσα μου, το σώμα μου. Δεν μπαίνω πια σ' αυτά τα σάιτ, γιατί βρίσκομαι σε μια σχέση που μ' ενδιαφέρει, αλλά τότε που έμπαινα δήλωνα ευθαρσώς και χωρίς υπονοούμενα ότι είμαι άτομο με αναπηρία, έτσι ώστε να έχει μια πρώτη εικόνα όποιος ενδιαφερθεί. Η πρώτη προσέγγιση πολλών ήταν αγενέστατη, τύπου «το πουλί σου λειτουργεί τουλάχιστον;», ή πολύ ευγενική, ολόκληρα κατεβατά συμπόνιας. Εισέπραττα αντιδράσεις περιέργειας, αγένειας, ενδιαφέροντος, ακόμα και σεξουαλικής φαντασίωσης.

Την ομοφυλοφιλία μου τη ζω εντελώς φυσιολογικά. Η αναπηρία μου δημιουργεί μεγαλύτερα εμπόδια. Από το ίντερνετ έκανα κάποιες ερωτικές γνωριμίες, που κατέληξαν σε περιστασιακές σχέσεις και σ' ένα δυο ουάν νάιτ σταντ. Κανείς από τους συντρόφους μου δεν είχε αναπηρία. Ξεκινούσαμε μ' ένα καφέ και πηγαίναμε λίγο δοκιμαστικά. Ένα σώμα που έχει υποστεί κάκωση νωτιαίου μυελού διαφέρει. Βάζω τον εαυτό μου στη θέση του αλλού και διευκρινίζω ό,τι απορίες πιθανόν να είχα εάν ήμουν στην αντίστοιχη θέση, ώστε να σπάσει ο πάγος. Αφού και κανένα πρόβλημα να μην έχεις, πάντα νιώθεις κάποια αμηχανία. Κάναμε λοιπόν πάντα μια κουβέντα πριν.

Πήγα στη Βαρκελώνη πρόσφατα, εκεί έχουν άλλη νοοτροπία. Ακόμα και σε γκέι καφέ έχουν ράμπες. Και μου έκαναν καμάκι, που έχει να μου συμβεί στην Ελλάδα... βασικά ποτέ. Ε, εκεί συνέβη! Ο σύντροφός μου μάλιστα πειράχτηκε: «Αντί να κοιτάνε εμένα, κοιτάνε εσένα!» Εκεί έχεις πρόσβαση παντού, μπορείς να ζήσεις μόνος σου, με το καροτσάκι σου, να κυκλοφορείς άνετα, χωρίς βοήθεια. Στην Ελλάδα, πρέπει να έχεις 45 ανθρώπους να τρέχουν για σένα. Είναι πάρα πολύ δύσκολη η κατάσταση σ' αυτή τη χώρα. Το κράτος δεν προνοεί ούτε βοηθάει. Σου λέει: «βγάλ' τα πέρα μόνος σου». Ευτυχώς είχα πολύ δεμένη οικογένεια κι έναν πολύ καλό φίλο και με βοήθησαν.

Εγώ δεν έγινα ανάπηρος για να λύσω το πρόβλημα της ζωής μου, όπως κάποιοι που το έχουν εκμεταλλευτεί στο έπακρο. Στην αρχή μου την έπεφταν ν' ασχοληθώ με τον αθλητισμό, γιατί έπαιρναν επιχορηγήσεις. Για πολλούς, το να είσαι παραολυμπιονίκης είναι επάγγελμα. Με προσέγγιζαν λέγοντας: «Έλα ρε χαζέ, θα κάνεις τα ταξίδια σου, θα βγάζεις λεφτά, θα θα θα». Μα αυτό είναι το θέμα; Να βγάλουμε λεφτά και όλα λύνονται; Ύστερα, είναι και τα σωματεία. Αν ψάξεις στο γκουγκλ, υπάρχουν καμιά δεκαριά σωματεία για θέματα αναπηρίας, αλλά, λυπάμαι που το λέω, ο καθένας φτιάχνει το μαγαζάκι του. Ξέρω πως κάποιοι έπαιρναν αδρές επιχορηγήσεις λόγω των σωματείων και τις χρησιμοποιούσαν μόνο για δικό τους όφελος. Αντί να είναι όλοι μια γροθιά, ενωμένοι σ' ένα κοινό στόχο, έχουν χωριστεί σε δέκα φατρίες και θάβει ο ένας τον άλλο.

Και όμως, αν υπήρχε σωστό αναπηρικό κίνημα, τα ανάπηρα παιδιά θα είχαν ενσωματωθεί στην κοινωνία και θα υπήρχαν λιγότερα ειδικά σχολεία. Θα βλέπαμε αναπήρους στο δρόμο. Μετά από δέκα χρόνια αναπηρίας, ξέρω πια πως υπάρχουν πάρα πολλά άτομα με αναπηρίες, αλλά κανείς δεν το γνωρίζει. Κρύβονται σε στενό οικογενειακό κύκλο.

life-after-02

Αν δεν είχα πάθει το ατύχημα, θα έλεγα ότι η χρονιά που με στιγμάτισε ήταν αυτή που κατάλαβα, δέχτηκα κι άρχισα να ζω την ομοφυλοφιλία μου. Συνέβη όταν ήμουν πια μεγάλος, στα 24. Μεγάλωσα σε συντηρητικό περιβάλλον, σε κλειστή κοινωνία, όπως ήταν το Ίλιον τη δεκαετία του '80, με αποτέλεσμα να έχω απωθήσει την ομοφυλοφιλία μου, μέχρι τη στιγμή που γνώρισα ένα ομοφυλόφιλο παιδί και κάναμε μια κουβέντα. Μέσα σε μια νύχτα απενοχοποιήθηκα. Πρότεινε να με πάει σε γκέι μπαρ. Τον ρώτησα τι είναι γκέι μπαρ. Δεν ήξερα τι σημαίνει «γκέι», η λέξη. Αν δε με απατά η μνήμη μου, εμφανίστηκε κάπου στις αρχές της δεκαετίας του '90• μέχρι τότε χρησιμοποιούσαν τις λέξεις πούστης, ντιγκιντάγκας, ομοφυλόφιλος. Πάμε λοιπόν στο γκέι μπαρ Κυριακή, την ώρα που έχει μαζευτεί όλο το τσούρμο. Χαμός από κόσμο. Και μόνο άντρες! Αντικρίζω έναν καινούριο κόσμο, μόνο άντρες, κάποιοι φιλιούνται, ένα ζευγάρι τσακώνεται• πολλά μάτια πέφτουν πάνω μου. Ήταν τόσο το τρακ μου που έφυγα σε μισή ώρα. Την επόμενη Κυριακή πήγα μόνος μου. The rest is history.

Άρχισα να το δηλώνω παντού όπου νόμιζα ότι έχει σημασία. Ήταν μεγάλη απελευθέρωση. Με δέχτηκαν άνθρωποι που δεν το περίμενα κι επίσης έχασα κάνα δυο ανθρώπους που θα έβαζα το χέρι μου στη φωτιά ότι δεν θα με απέρριπταν. Το είπα στην αδελφή μου και το μόνο παράπονό της ήταν γιατί δεν ήταν η πρώτη στην οποία το εκμυστηρευόμουν! Είχα καταπιέσει πάρα πολύ τον εαυτό μου, λυπόμουν που δεν το είχα κάνει πιο νωρίς.

Βασική προϋπόθεση για να γίνεις φίλος μου είναι το να ξέρεις ότι είμαι ομοφυλόφιλος. Δεν έχω κάνει κάμινγκ άουτ στους γονείς μου -έχουμε μεγάλη διαφορά ηλικίας και νιώθω ότι έχει περάσει η κατάλληλη στιγμή- αλλά είμαι σίγουρος ότι το ξέρουν. Ακούγαμε, για παράδειγμα, με τον πατέρα μου μια συνέντευξη του Γιώργου Μαρίνου, λέω εγώ μια χαριτωμενιά, και μου λέει: «Τι μας νοιάζει, είναι καταπληκτικός άνθρωπος». Ή ήταν να φέρω στο σπίτι το φίλο μου, που είναι μιγάς και μένει στο εξωτερικό, και για να προετοιμάσω τη μητέρα μου, της λέω ότι είναι μαύρος. Κι όταν τον γνωρίζει, μου λέει: «Τι μαύρος καλέ, αυτός είναι κούκλος!». Σαν να μου έλεγε: «Μου έφερες ένα καλό παλικάρι στο σπίτι».

Με το θέατρο θέλω ν' ασχοληθώ επαγγελματικά. Μ' ενδιαφέρει ο θεατής να μη δει απλά έναν ανάπηρο στη σκηνή. Όμως τα εμπόδια είναι ανυπέρβλητα. Υπάρχει νόμος που εμποδίζει άτομα χωρίς αρτιμέλεια να σπουδάσουν ηθοποιία. Κι οι ίδιοι οι άνθρωποι του θεάτρου είναι αρκετά κλειστοί για να δεχτούν άτομα με αναπηρία σε μια παράσταση. Περισσότερο λοιπόν από την ομοφυλοφιλία μου, με καθορίζει η αναπηρία. Αυτή με χαρακτηρίζει, αυτήν προσπαθώ να διαπραγματευτώ με τον εαυτό μου και στον ευρύτερο κοινωνικό χώρο. Αντιθέτως, η ομοφυλοφιλία μου, από τη στιγμή που την εκδήλωσα και το έμαθαν οι άνθρωποι που ήθελα να το μάθουν, έπαψε να με απασχολεί, δεν ένιωθα καταπιεσμένος. Να μου πεις, καταπίεση δεν είναι να μην πιάνεσαι χέρι χέρι με τον σύντροφό σου ή να φιλιέστε στο δρόμο; Υπάρχει μια τρομερή ανισότητα, αλλά υπάρχουν χιλιάδες πολύ πιο δύσκολα πράγματα που εγώ ζω εγώ ως ανάπηρος.

Τη μεγαλύτερη σημασία έχει το πώς το βλέπεις και το αντιμετωπίζεις εσύ ο ίδιος. Εμπόδια πάντα θα υπάρχουν. Αυτό που μετράει είναι πόσο το μεγιστοποιείς. Εγώ το έχω διαχειριστεί πάρα πολύ καλά και στερούμαι πολύ λιγότερα απ' ό,τι αν το έβλεπα διαφορετικά.

Το περιεχόμενο αυτής της σελίδας του 10% χορηγείται με άδεια Creative Commons Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 4.0 Διεθνές.
Άδεια Creative Commons

web+programming makebelieve

Αυτήν τη στιγμή επισκέπτονται τον ιστότοπό μας 163 guests και κανένα μέλος