«Αν δεν έχεις θέμα εσύ, δεν είναι.»
Φτου & βγαΙνω
«Πριν δέκα χρόνια, το "λεσβία" μου ακουγόταν πολύ βαρύ. Τώρα το έχω ξεπεράσει. Αυτό είμαι.» λέει η 30χρονη Ζωή Μαντά από την Αθήνα.
του Λύο Καλοβυρνά
Η Ζωή Μαντά, 30 ετών, είναι διευθύντρια φωτογραφίας στην ταινία «Ο Ξεναγός», του Ζαχαρία Μαυροειδή, που προβλήθηκε το Φεβρουάριο του 2012. Η ταινία μιλά για το θέμα της εθνικής ταυτότητας, της ταυτότητας της πόλης μας αλλά και της σεξουαλικής ταυτότητας. Η Ζωή μας μιλά για τη λεσβιακή ταυτότητα..
Τη δική μου ταυτότητα την ψυχανεμίστηκα κάπου στο Λύκειο και την αποδέχτηκα ήσυχα. Μου πήρε περισσότερο χρόνο να το καταλάβω παρά να το αποδεχτώ, επειδή οι λεσβίες είμαστε πιο αόρατες στην κοινωνία. Δεν έχεις κανέναν στον περίγυρό σου για να ταυτιστείς. Ό,τι ήξερα για τις λεσβίες ήταν από άρθρα σε περιοδικά και χάρη σε αυτά άρχισα να το μυρίζομαι και για μένα, ήδη από το Δημοτικό. Θυμάμαι κάποιο άρθρο για το πώς να αναγνωρίσετε μια λεσβία, που έγραφε ότι οι λεσβίες φοράνε πολλά δαχτυλίδια – τι γελοίο! Εκείνο το άρθρο περιέγραφε ένα φρικιό. Λες να έχασα εκεί το δρόμο μου, να ήμουν πανκ και το άρθρο να με μπέρδεψε και να έγινα λεσβία (γέλια);
Μετά το Δημοτικό, μου έφυγε από το μυαλό και προέκυψε ξανά στο Λύκειο. Έβρισκα πάρα πολύ ενδιαφέρουσες αυτές τις «περίεργες» κοπέλες. Στο Λύκειο πήγα στο Καρπενήσι, όπου ήμουν λίγο φρικιό για τα εκεί δεδομένα. Ο κόσμος το κατάλαβε πριν από μένα. Για μένα ήταν ακόμα θεωρητικό. Δεν είχα εξωτερικές πιέσεις ή αρνητικά μηνύματα. Η οικογένειά μου ήταν πολύ κουλ με αυτά και γενικά είχα πολλή υποστήριξη. Το συνειδητοποίησα πολύ ήρεμα. Δεν είχα ποτέ τύψεις, δεν το θεωρούσα ποτέ κακό. Το έβρισκα ενδιαφέρον.
Πώς είναι να είσαι λεσβία στην Αθήνα εν έτει 2012; Δεν ξέρω πώς είναι να μην είσαι. Υποθέτω ότι είναι σχεδόν το ίδιο, όλοι έχουμε τα ίδια προβλήματα. Εγώ δεν έχω αντιμετωπίσει πουθενά κάποιο πρόβλημα ή ρατσισμό, με μόνη εξαίρεση το γυναικολόγο, ο οποίος δεν ξέρει τι κάνουμε εμείς οι λεσβίες, οπότε δεν ξέρει τι μπορεί να κολλήσω – είναι τυπικό να θεωρούν ότι φιλιόμαστε μόνο. Ούτε στον επαγγελματικό χώρο αντιμετώπισα ποτέ ρατσισμό. Επειδή η διεύθυνση φωτογραφίας θεωρείται πιο αντρικό επάγγελμα, ίσως το θεωρούν δεδομένο ότι θα 'μαι λεσβία.
Μου πήρε περισσότερο χρόνο να το καταλάβω παρά να το αποδεχτώ, επειδή οι λεσβίες είμαστε πιο αόρατες στην κοινωνία.
Το να γνωρίζεις άλλες γυναίκες δεν νομίζω ότι είναι ευκολότερο ή δυσκολότερο απ' όταν είσαι στρέιτ και ψάχνεις να γνωρίσεις κάποιον. Κυκλοφορεί το αστειάκι ότι οι λεσβίες δεν χωρίζουν ποτέ. Μέχρι να χωρίσει μια λεσβία πρέπει να ξεχειλώσει τη σχέση όσο πάει. Το λέω και σαν προσωπική εμπειρία, και από τον κύκλο μου. Είναι τραγικό το στερεότυπο ότι από τη στιγμή που δίνουμε ένα φιλί, αγοράζουμε σπίτι μαζί. Κάποιες γυναίκες δεν μπορούν να είναι μόνες τους, θέλουν να είναι συνέχεια με κάποιον άλλον. Αυτό όμως έχει να κάνει με τον κάθε άνθρωπο, όχι ειδικά με τις λεσβίες. Εγώ περνάω πολύ χρόνο μόνη μου γενικά, ανεξάρτητα από το αν είμαι σε σχέση.
Εγώ γνωρίζω γυναίκες κυρίως από παρέες. Δεν ισχύει το στερεότυπο ότι στις λεσβιακές παρέες όλες το έχουν κάνει με όλες. Άλλες πηδιόμαστε περισσότερο, άλλες λιγότερο – αυτά είναι στον άνθρωπο, όχι στις λεσβίες. Θα είχε ενδιαφέρον αν όλες είχαν πηδηχτεί με όλες – θα υπήρχε μια εντελώς διαφορετική ποιότητα στο σύμπαν.
Υπάρχει εναλλακτική λεσβιακή σκηνή στην Αθήνα, η οποία είναι σκόρπια στην υπόλοιπη εναλλακτική σκηνή της Αθήνας. Queer (κουήρ) είναι αυτό που δεν ορίζει ταυτότητα σώνει και καλά. Πιο συγκεκριμένα, σημαίνει να μην υπάρχει μια ξεκάθαρη προκαθορισμένη ταυτότητα σαν ομάδα. Ο καθένας προφανώς μπορεί να έχει μια ξεκάθαρη προκαθορισμένη ταυτότητα, αλλά δεν ισχύει για την ομάδα ολόκληρη. Ο καθένας έχει μια πολύ ξεχωριστή ταυτότητα για τον εαυτό του, η οποία μπορεί ν' αλλάζει ακόμα και από μέρα σε μέρα, χωρίς αυτό να πρέπει να ονομάζεται κάπως. Μπορεί να είναι και πιο απελευθερωτικό. Π.χ. να είσαι γκέι και ξαφνικά να σου τη βιδώσει ένα βράδυ να κάνεις κάτι με μια κοπέλα, δε χρειάζεται να πεις, όχι, εγώ είμαι γκέι. Ίσως να εντάσσεται περισσότερο στην εποχή, που είναι πιο ανοιχτή στα θέματα σεξουαλικότητας.
Θα προτιμούσα ο κόσμος να μην έχει καμιά εικόνα για τις λεσβίες, παρά αυτή που έχει. Οι τσόντες με τις γυναίκες με τα νύχια έχουν καταστρέψει κόσμο. Όλες φαίνονται τόσο γλυκούλες, ομορφούλες και νιάου. Ενώ στην πραγματικότητα είμαστε απλοί άνθρωποι. Υπάρχει και το στερεότυπο της πολύ μπουτς [σημ. αρρενωπής λεσβίας]. Γυναίκες με νύχια που κάνουν νιάου, όμως, δεν υπάρχουν.
Άμα δεν έχεις τύψεις ο ίδιος, δεν σε αφορά αν το μάθει ο άλλος.
Είμαι κοντά με τους δικούς μου. Στη μητέρα μου αποφάσισα να το πω γύρω στα 20. «Μαμά, είμαι λεσβία», της είπα κι εκείνη μου απάντησε: «Σώπα». Είπα να κάνω ένα μπαμ και μου βγήκε πιφ! Η μάνα είναι πολύ κουλ, γνωρίζει τις φίλες μου. Δεν νομίζω ότι ήταν πάντα τόσο κουλ όσο έδειχνε σε μένα. Έχει δώσει κι αυτή τη μάχη της, αλλά το έκανε έτσι ώστε να μην επηρεάσει εμένα. Ο πατέρας μου δεν ξέρω αν το ξέρει, αλλά εγώ δεν αυτολογοκρίνομαι. Τις προάλλες ήρθε σπίτι, είδε τη σημαία και με ρώτησε: «Ωραία σημαία, τι είναι;» Των γκέι, απάντησα εγώ. Θα το έβρισκα πολύ άκυρο να πάω να του το πω έτσι. Μάλλον κι αυτός θα μου πει: «Σώπα!». Δεν έχω κάνει πολλές φορές το coming out τύπου «είμαι λεσβία». Τι θα πει μια τέτοια δήλωση; Δεν το κάνω με λόγια, αλλά το ζω. Άμα δεν έχεις τύψεις ο ίδιος, δεν σε αφορά αν το μάθει ο άλλος. Δεν υπάρχει καν το ερώτημα ποιος το ξέρει και ποιος όχι. Αν δεν έχεις θέμα εσύ, δεν είναι. Πριν δέκα χρόνια, το «λεσβία» μου ακουγόταν πολύ βαρύ. Τώρα το έχω ξεπεράσει. Μου φαίνεται μια χαρά. Αυτό είμαι.
