Αφιέρωμα: Το ελληνικό γκέι κίνημα

των Ζαχαρία Μαυροειδή, Λύο Καλοβυρνά και Δημήτρη Αγγελίδη

Μαθήματα χορού και κινηματογραφικές προβολές, αθλητικές εκδηλώσεις και safe sex πάρτυ. Οι ομοερωτικές δράσεις στην Ελλάδα καλύπτουν μεγάλο φάσμα.

Ως δράσεις σε αυτή την παρουσίαση εννοούμε διάφορες ενέργειες και πρωτοβουλίες γκέι ατόμων ή συλλογικοτήτων που αποσκοπούν με διάφορους τρόπους να βελτιώσουν τη ζωή των λόατ στην Ελλάδα. Κάποιες από τις παρακάτω δράσεις έχουν πιο σταθερό χαρακτήρα (π.χ. Πανόραμα Ομοφυλοφιλικών Ταινιών), άλλες ήταν μεμονωμένες (π.χ. γκέι κατασκήνωση).

Εκ πρώτης όψεως κάποιες μοιάζουν αμιγώς ψυχαγωγικού χαρακτήρα, αλλά η ψυχαγωγική τους διάσταση δεν μειώνει στο ελάχιστο το ακτιβιστικό τους αποτέλεσμα, όσον αφορά την ευαισθητοποίηση και τη βοήθεια που προσφέρουν στους γκέι άντρες και γυναίκες να αποδεχτούν τον εαυτό τους και να αποτινάξουν τα στερεότυπα που επικρατούν.

Δράσεις

Πολύχρωμο Φόρουμ

Το Πολύχρωμο φόρουμ ήταν μια φιλόδοξη και όμορφη απόπειρα πολλών μεμονωμένων ανθρώπων και ομάδων να συσπειρωθούν και από κοινού να διεκδικήσουν τα λόατ δικαιώματα. Δημιουργήθηκε τον Μάρτιο 2003 και σταμάτησε τον Απρίλιο του 2005. Σε αυτά τα δύο χρόνια οργανώθηκαν 27 φόρα, όπου συζητήθηκαν άπειρα θέματα που αφορούν τα λόατ δικαιώματα, ενώ τέθηκαν οι βάσεις για μετέπειτα πρωτοβουλίες.

Το Πολύχρωμο Φόρουμ ξεκίνησε ως αντίδραση στα γεγονότα που ακολούθησαν την έφοδο της αστυνομίας στο club Spices, τη σύλληψη κάποιων γκέι αντρών και την αυτοκτονία του ενός. Ξεκίνησε στο κλαμπ Λάμδα στις 5 Μαρτίου 2003 με πρωτοβουλία του ιδιοκτήτη του και στη συνέχεια μεγάλωσε, οργανώνοντας συναντήσεις που αριθμούσαν 50 ή και παραπάνω άτομα, στο Πολυτεχνείο.

Στα Πολύχρωμα Φόρουμ συμμετείχαν όλες οι οργανώσεις του ελληνικού λόατ χώρου αλλά και πάρα πολλοί άνθρωποι εκτός ομάδων. Τον κατάλογο των Πολύχρωμων Φόρουμ 2003-2005 και κάποια από τα πρακτικά τους θα τα βρείτε στην ιστοσελίδα των Σαπφίδων.

Πανόραμα ομοφυλοφιλικών ταινιών

Το πρώτο γκέι και λεσβιακό κινηματογραφικό φεστιβάλ έγινε στη Θεσσαλονίκη 12 έως 14 Mαρτίου 1999 από τη Σύμπραξη Κατά της Ομοφυλοφοβίας, με τη χορηγία της Γενικής Γραμματείας Νέας Γενιάς. Το Πανόραμα συνεχίζει κάθε χρόνο από τότε, εμπλουτίζοντας το πρόγραμμά του και συμβάλλοντας σημαντικά στην ορατότητα των γκέι και λεσβιών στη χώρα μας και ειδικά στη Θεσσαλονίκη.

Cyberdykes

Τα Cyberdykes Events πρωτοεμφανίστηκαν στην Αθήνα το 1995 και από τότε διοργανώνουν πληθώρα εκδηλώσεων και πάρτυ. Τα Cyberdykes event ξεκίνησαν ως βραδιές διασκέδασης μόνο για γυναίκες. Τα πρώτα χρόνια η είσοδος απαγορευόταν στους άντρες γιατί εκείνα τα χρόνια αρκούσαν λίγοι άντρες για να καταστρέψουν τη ελεύθερη έκφραση σε μια γυναικεία ατμόσφαιρα. Τα Cyberdykes προσπάθησαν σκληρά, σε μια περίοδο ύφεσης έως και απουσίας τόσο του λεσβιακού όσο και του γυναικείου κινήματος να προβάλουν και να εδραιώσουν τη γυναικεία/λεσβιακή κουλτούρα. Μέσα από κάτι ανάλαφρο όπως είναι ένα πάρτυ και τα μήντια (έντυπα, ραδιόφωνα) τα Cyberdykes θέλησαν να αναδείξουν όλη τη δυναμική ύπαρξη της γυναικείας/λεσβιακής σκηνής της Αθήνας.

Ψυχή των Cyberdykes είναι η Μαρία Cyber, η οποία διάπλασε σε μεγάλο βαθμό τη λεσβιακή σκηνή της Αθήνας, οργανώνοντας όχι μόνο πάρτυ αλλά βοηθώντας τις λεσβίες να βρουν προς τα έξω και να εξερευνήσουν τη σεξουαλικότητά τους, προσφέροντας ένα γόνιμο έδαφος έκφρασης, οργανώνοντας εκδηλώσεις, όπως queer κωμωδίες (James Bond Was A Lesbian! Αθήνα 2001), τα πρώτα πάρτυ που φιλοξένησαν Drag King Show στην Ελλάδα, τα Safe Sex Parties με συμβουλές για τη λεσβιακή σεξουαλικότητα, τα pornographic Art Parties, με προβολές ταινιών από διάσημες στο εξωτερικό γυναικείες εταιρείες παραγωγής λεσβιακού πορνό.

Gay Pride

Γκέι πράιντ έγιναν στην Αθήνα και πριν από το 2005, όταν ιδρύθηκε η οργάνωση Athens Pride και ξεκίνησε το Φεστιβάλ Περηφάνιας στην πλ. Κλαυθμώνος.

Η πρώτη απόπειρα διοργάνωσης gay pride στην Ελλάδα επιχειρήθηκε από το ΑΚΟΕ στις 28 Ιουνίου 1980 στην Αθήνα, οριοθετώντας την κυρίως ως πολιτική εκδήλωση και επαναλήφθηκε 2 χρόνια, το Σάββατο 26 Ιούνη 1982 ως Μέρα Ομοφυλόφιλης Περηφάνιας, πάλι από το ΑΚΟΕ, στο Ζάππειο, συγκεντρώνοντας περίπου 300 άτομα. Έπρεπε να περάσουν 10 χρόνια για να διοργανωθούν αντίστοιχες εκδηλώσεις, κυρίως από ατομικές πρωτοβουλίες (Λόφος Στρέφη 1992, 1994, 1995, Πεδίον του Άρεως 1993, 1996 και σε κλειστούς χώρους 1998 και 1999). Την ίδια εποχή στην παραλία της Θεσσαλονίκης γίνονται οι αντίστοιχες διοργανώσεις από την ΟΠΟΘ

Το Gay Pride του 1996 που έγινε στο Πεδίο του Άρεως το Σάββατο 29 Ιουνίου, συνδιοργανώθηκε από ΕΟΚ, ΑΚΟΕ-περιοδικό Αμφί, Γρηγόρη Βαλιανάτο και το περιοδικό Κράξιμο (Πάολα). Συνθήματα ήταν: out of the closet and into the street, η σιωπή είναι θάνατος, τα λεσβιακά δικαιώματα είναι ανθρώπινα δικαιώματα.

Το 1993 η ΟΠΟΘ και το περιοδικό Πόθος διοργάνωσαν το πρώτο Γκέι Πράιντ της Θεσσαλονίκης, εκδήλωση που επαναλήφθηκε το 1998.

Δράση Δρόμου

Η Δράση Δρόμου ήταν μια πρωτοβουλία του Λύο Καλοβυρνά με δύο στόχους: πρώτον, να διαπιστώσουμε πόσο ανεκτική είναι η πόλη μας. Μπορεί ένα γκέι ζευγάρι να φιληθεί στον Ηλεκτρικό; Δεύτερον, εκτός από τα όρια της κοινωνίας να δοκιμάσουμε και τα δικά μας. Όσο δύσκολο είναι για τους περαστικούς να δουν δυο άντρες να φιλιούνται, άλλο τόσο δύσκολο είναι για τους δυο άντρες να φιληθούν, καθώς είναι δύσκολο να αποτινάξουμε τις εσωτερικευμένες απαγορεύσεις. Οι περισσότεροι γκέι και λεσβίες αυτολογοκρίνονται. Καταδικάζουν τον εαυτό τους πριν καν δώσουν μια ευκαιρία στους άλλους να έχουν γνώμη.

Παρόμοιες κοινωνικές παρεμβάσεις έχουν γίνει και στο εξωτερικό.Το 2007 έγιναν έξι δράσεις δρόμου, σε διάφορα σημεία της Αθήνας και του Πειραιά, με θετικά αποτελέσματα. Δράση δρόμου έγινε και στη Θεσσαλονίκη, τον Μάιο 2008, με εξίσου ενθαρρυντικά αποτελέσματα, ύστερα από πρωτοβουλία του φόρουμ του gayworld.gr.

Μαθήματα χορού

Τα μαθήματα λάτιν χορών για γκέι γυναίκες και άντρες ήταν μια πρωτοβουλία του 10%, που ξεκίνησε το 2004 με το όνομα Sunday Salsa Fever, στο μπαρ Multi Culti, στου Ψυρρή. Η πρωτοβουλία διήρκησε μια χρονιά και επαναλήφθηκε για δύο χρόνια (2005-2007) υπό την ομπρέλα της Αθηνάς Ολκείας, στο Big Bar αλλά και στο Blue Train.

Τα μαθήματα χορού ήταν εβδομαδιαία και δωρεάν. Στόχος ήταν να προσφερθούν ευκαιρίες και τόποι συναναστροφής και γνωριμίας γκέι ανθρώπων, πέρα από το κλασικό στήσιμο στο μπαρ. Με βάση πολυάριθμες παρόμοιες πρωτοβουλίες σε πολλές πόλεις του εξωτερικού, το 10% και η Αθηνά Ολκεία ξεκίνησαν αυτή την εθελοντική πρωτοβουλία, για να φέρει κοντά γκέι ανθρώπους σε ένα φιλικό περιβάλλον, για μια ψυχαγωγική δραστηριότητα αλλά και σαν ένα είδος γενικότερης απενοχοποίησης. Στα μαθήματα έρχονταν κυρίως άντρες -μάλιστα όχι όλοι γκέι- ενώ ο αριθμός συμμετεχόντων κυμαινόταν από 5 ως 20. Τα μαθήματα χορού διακόπηκαν όταν ο βασικός «δάσκαλος» και εθελοντής, Κωνσταντίνος Γκίνης, έφυγε εκτός Ελλάδος.

Αθηνά Ολκεία

Η Αθηνά Ολκεία ήταν μια ομάδα αθλητισμού, ψυχαγωγίας και ελεύθερου χρόνου για λεσβίες και γκέι. Η Αθηνά Ολκεία δημιουργήθηκε από την ΟΛΚΕ την άνοιξη του 2005 στην Αθήνα και αριθμούσε γύρω στα 50 μέλη, τα οποία ασχολούνταν με διάφορα αθλήματα (στίβος, τρίαθλο, κολύμβηση, τένις, ποδηλασία), εκδρομές, πεζοπορίες, ράφτινγκ και μαθήματα λάτιν χορών. Τον Ιανουάριο του 2006 η Αθηνά Ολκεία έγινε μέλος της Γκέι, Λεσβιακής Ευρωπαικής Ομοσπονδίας Αθλητισμού, EGLSF.

Έγιναν πολλές εκδρομές μονοήμερες ή πολυήμερες, στην Αθήνα, το Πήλιο, τα Καλάβρυτα και αλλού, με συμμετοχή από 8 ως 25 άτομα, άντρες και γυναίκες, δίνοντας την ευκαιρία σε γκέι ανθρώπους να γνωριστούν σε άλλα πλαίσια και να διασκεδάσουν παρέα. Ψυχή της Αθηνάς Ολκείας ήταν η Κωνσταντίνα Κοσμίδου, ενώ αρκετές δραστηριότητες οργάνωσε και ο Λύο Καλοβυρνάς. Το τελευταίο διάστημα η Αθηνά Ολκεία είναι ανενεργή.

Outview

Το πρώτο Κινηματογραφικό Φεστιβάλ Ομοφυλοφιλικών ταινιών της Αθήνας ξεκίνησε το 2007, με πρωτοβουλία της Μαρίας Cyber και της Proud Promotions. Προβολές ταινιών είχαν κάνει στο παρελθόν και άλλες ομάδες, αλλά αυτό ήταν το πρώτο μεγάλων διαστάσεων κινηματογραφικό φεστιβάλ σε κεντρικό κινηματογράφο της Αθήνας (Τριανόν). Το πρώτο γκέι και λεσβιακό φεστιβάλ διήρκησε 31 Μαΐου-3 Ιουνίου 2007 με μεγάλη επιτυχία, και επαναλήφθηκε την επόμενη χρονιά, αλλάζοντας όνομα σε Outview (23-27 Μαΐου) και αυξάνοντας τις ημέρες προβολών. Στο 2ο φεστιβάλ προβλήθηκαν και δύο ελληνικές ταινίες νέων σκηνοθετών (Ευαγγελίδης, Χατζημιχαηλίδης). Το τρίτο Outview απογειώθηκε, καλύπτοντας 7 μέρες προβολών και αποτελώντας πλέον σημαντικό θεσμό της ΛΟΑΤ ζωής της χώρας μας.

Το να έχουμε τη δυνατότητα να βλέπουμε εικόνες μας και ιστορίες μας στις πραγματικές τους διαστάσεις είναι η ανεκτίμητη προσφορά του κινηματογραφικού φεστιβάλ. Εξάλλου, αυτές οι ταινίες δύσκολα φτάνουν όχι μόνο στις κινηματογραφικές αίθουσες αλλά και στα κινηματογραφικά φεστιβάλ που διοργανώνονται στην πόλη μας. Το Outview οργανώνεται κάθε χρόνο με την επίσημη συνεργασία του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου, πάντα στον κινηματογράφο Τριανόν.

Πολύχρωμος Πλανήτης

Ο Πολύχρωμος Πλανήτης είναι το μοναδικό ομοφυλοφιλικό βιβλιοπωλείο στην Ελλάδα, με μεγάλη ποικιλία τίτλων, ελληνικών και ξένων, ταινίες και περιοδικά. Ιδρύθηκε τον Νοέμβριο 2004 από τη Μαρίνα Γαλανού και τον Θάνο Βέσση και έκτοτε αποτελεί σημείο αναφοράς για τα γκέι πολιτιστικά δρώμενα της πόλης. Εκτός από βιβλιοπωλείο, είναι και εκδοτικός οίκος, ειδικευμένος στη λόατ λογοτεχνία. Έχει ήδη εκδώσει 13 ελληνικούς τίτλους, αναδεικνύοντας νέους συγγραφείς και δίνοντας φωνή και στην τρανσέξουαλ λογοτεχνία στους δύο τελευταίους τίτλους. Έχει επίσης εκδώσει 7 ξένα βιβλία, ενώ έχει διοργανώσει έναν διαγωνισμό διηγήματος και έναν διαγωνισμό ποίησης.

Θεσμός έχουν γίνει οι λογοτεχνικές βραδιές του Πολύχρωμου Πλανήτη, στις οποίες γίνονται παρουσιάσεις ελλήνων συγγραφέων με γκέι και λεσβιακή θεματολογία, δίνοντας την ευκαιρία σε πολύ κόσμο να ενημερωθεί, να συζητήσει, να προβληματιστεί αλλά και να γνωριστεί με ένα εναλλακτικό τρόπο. Το εύχρηστο και ενδιαφέρον σάιτ του παρέχει την ευκαιρία να βρει κανείς συγκεντρωμένους όλους τους τίτλους ομοερωτικού ενδιαφέροντος της Ελλάδας. Το σάιτ του Πολύχρωμου Πλανήτη περιέχει επίσης καθημερινή ενημέρωση με γκέι ειδησεογραφία απ' όλο τον κόσμο και τα ελληνικά πολιτιστικά δρώμενα.

Γκέι Κατασκήνωση

Το καλοκαίρι του 2007 οργανώθηκε η πρώτη γκέι κατασκήνωση στα βουνά της Οίτης από τον Πέτρο Σαπουντζάκη. Στόχος της κατασκήνωσης ήταν να βρεθούν γκέι σε ένα φυσικό περιβάλλον και μαζί να κάνουν διάφορες φυσιολατρικές δραστηριότητες: πεζοπορίες, flying-fox, canyoning, ομαδικά παιχνίδια, επιτραπέζια, εξορμήσεις κ.ά. Στην κατασκήνωση ήρθαν γύρω στους 15 άντρες, οι οποίοι μαγείρευαν και κανόνιζαν συλλογικά το πρόγραμμα της ομάδας. Τα βράδια όσοι ήθελαν μαζεύονταν και έκαναν συζητήσεις για θέματα ομοφυλοφιλίας. Η γκέι κατασκήνωση δεν έχει επαναληφθεί έκτοτε.

Bears of Athens

Στην Ελλάδα οι αρκούδοι μαζεύονταν ατύπως στο Alecos Island Bar. Το 1998 ο Γιάννης Ξηρογιάννης, ο Γιάννης Νένες και ο Νίκος Μυλωνάς έκαναν την πρώτη προσπάθεια συσπείρωσης των ελλήνων αρκούδων, οργανώνοντας το πρώτο πάρτυ, τυπώνοντας μπλουζάκια και περιμένοντας ελάχιστο κόσμο - αλλά μαζεύτηκαν 200 άτομα. Ακολούθησαν δύο συναντήσεις και πάρτυ, την πρώτη Παρασκευή κάθε μήνα. Από το 2001 έγιναν μερικά bear in the sun πάρτυ, σε ξενοδοχεία κλεισμένα όλα από το αρκούδους.

Τα πάρτυ κράτησαν περίπου 2 χρόνια, ύστερα το bear κίνημα έγινε πιο ιντερνετικό. Όπως λέει ο Γιάννης Νένες: «Οι bear τώρα διεθνώς έχουν γίνει κυρίως ένα κίνημα τουριστικής δραστηριότητας, που από τη μία πλευρά δείχνει μια εμπορευματοποίηση του στερεότυπου, από την άλλη όμως είναι μια ευτυχής κατάληξη αυτής της ιστορίας, αφού δείχνει ότι οι αρκούδες βρέθηκαν μεταξύ τους, ενώ μέχρι πριν νόμιζαν ότι ήταν μόνες τους».

Γρηγόρης Βαλλιανάτος

Ο Γρηγόρης Βαλλιανάτος συμμετείχε σε πολλές οργανωμένες ομάδες από τη δεκαετία του '80, αξίζει όμως να αναφερθεί ονομαστικά, διότι με τη συνεχή παρουσία του στα ΜΜΕ (είτε ως παρουσιαστής εκπομπών είτε ως καλεσμένος) ανέπτυξε ένα καίριο και αναγκαίο δημόσιο λόγο για τη διεκδίκηση των ΛΟΑΤ δικαιωμάτων σε εποχές που κανείς άλλος δεν έβγαινε να μιλήσει δημόσια. Η προσφορά του στο γκέι κίνημα είναι αναντίρρητη, ενώ σε πιο προσωπικό επίπεδο η παρουσία ενός δημόσιου σοβαρού γκέι προσώπου βοήθησε πολλούς νέους γκέι να αποκτήσουν ένα θετικό πρότυπο ρόλου, όταν δεν υπήρχε κανένα απολύτως. Η δράση του Γρηγόρη Βαλλιανάτου είναι πολύ εκτενής για να συνοψιστεί σε αυτή τη συνοπτική παρουσίαση.

Άλλες δημόσιες δράσεις

Κατά καιρούς έχουν γίνει διάφορες δημόσιες ακτιβιστικές δράσεις, οργανωμένες από ομάδες ή/και άτομα. Αναφέρουμε ενδεικτικά ορισμένες:

• Η kiss-in διαδήλωση μπροστά στα γραφεία του ΕΣΡ το 2003 με αφορμή το πρόστιμο για το φιλί του Παπακαλλιάτη.
• Η έφοδος και kiss-in διαδήλωση στη Λυρική Σκηνή τον Μάρτιο 2009 με αφορμή τη λογοκρισία που άσκησε η ορχήστρα της Λυρικής σε μια ομοφυλοφιλική σκηνή.
• Η διαδήλωση συμπαράστασης στην Πλατεία Εξαρχείων με αφορμή την ομοφοβική επίθεση βίας εναντίον γκέι στο μπαρ Querrido Coucou, τον Μάρτιο 2009.

Πηγές

Σαπφίδες

Wikipedia